دونالد ترامپ با افزایش تعرفه‌ها علیه چین به ۱۲۵ درصد، تلاش دارد پکن را به مذاکره وادار کند. چین با مقاومت در برابر این اقدامات، اعلام کرده که آماده تحمل فشار اقتصادی است و در عین حال از ابزارهای دیگر نظیر تحریم شرکت‌های آمریکایی بهره می‌برد. این درگیری تجاری، کشاورزان آمریکایی را به شدت تحت تأثیر قرار داده و صادرات سویای آمریکا را کاهش داده است. کارشناسان معتقدند که بن‌بست‌ها و فشار اقتصادی در نهایت می‌توانند دو طرف را به میز مذاکره بازگرداند.
فرارو– لیلی پیک، خبرنگار ارشد مسائل چین در نشریه فارن پالیسی و فارغ التحصیل دانشگاه هاروارد
به گزارش فرارو به نقل از نشریه فارن پالیسی، در یک پست منتشر شده در شبکه اجتماعی تروث سوشیال، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا اعلام کرد که جنگ تجاری جهانی که هفته گذشته آغاز کرده بود، متوقف شده و به تمامی کشورها ۹۰ روز مهلت داده می‌شود تا تعرفه‌های جدید و بالاتر آمریکا که چند ساعت پیش به اجرا درآمده بود، تعلیق شود.
با این حال، یک کشور از این معافیت مستثنا شد. ترامپ اعلام کرد که تعرفه‌های چین به دلیل «بی‌احترامی‌ای که این کشور نسبت به بازارهای جهانی نشان داده است»، به ۱۲۵ درصد افزایش خواهد یافت، در حالی که تعرفه کشورهای دیگر معادل ۱۰ درصد خواهد بود. این افزایش تعرفه برای چین سومین مرحله از افزایش‌های متوالی در کمتر از یک هفته است؛ افزایشی سریع که کارشناسان بر این باورند برگشت آن ممکن است مدت‌ها طول بکشد.
چرا شی جین‌پینگ در نزاع تجاری با ترامپ دست برتر را دارد؟
با وجود ناپایداری تصمیمات دونالد ترامپ، تمرکز موقت جنگ تجاری ایالات متحده بر چین غیرمنتظره به نظر نمی‌رسد. ترامپ و مشاورانش به مدت طولانی، به دلیل عرضه کالاهای یارانه‌ای در بازار آمریکا، چین را به عنوان عامل اصلی نقض سیستم تجاری ناعادلانه جهانی معرفی کرده‌اند. در واکنش به این سیاست‌ها، شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین با اعمال تعرفه‌های متقابل در برابر تعرفه‌های جدید ترامپ خشم رئیس‌جمهور آمریکا را برانگیخت. بازگشت از این جنگ تجاری برای دو کشوری که تحت رهبری‌های مقتدر و با اعتماد به نفس بالا قرار دارند، چالشی بزرگ خواهد بود. در طی یک هفته اخیر که این نزاع تجاری به سرعت شدت یافته است، هر دو دولت سعی کرده‌اند خود را در موقعیتی برتر نشان دهند.
وزارت بازرگانی چین در بیانیه‌های متعددی اعلام کرده است که در برابر «زورگویی» ایالات متحده تسلیم نخواهد شد. رسانه‌های دولتی چین و بیانیه‌های رسمی حاکی از آن است که پکن آماده است طوفان اقتصادی ناشی از این وضعیت را تحمل کند، حتی اگر این اقدام به کاهش رشد تولید ناخالص داخلی این کشور در سال جاری منجر شود؛ آن هم در حالی که اقتصاد چین پیش از این نیز در مسیر رکود قرار داشته است.
ملانی هارت، مدیر ارشد بخش چین در شورای آتلانتیک، در نشست خبری روز چهارشنبه پیش از اعلام تعلیق جنگ تجاری اظهار داشت: «آن‌ها پناهگاهی برای چنین لحظه‌ای ساخته‌اند. آن‌ها اکنون در این پناهگاه قرار دارند و اگر من جای شی جین‌پینگ بودم، امروز به مراتب راحت‌تر از دونالد ترامپ احساس آرامش می‌کردم.» هارت همچنین به تلاش‌های پکن در سال‌های اخیر برای کاهش وابستگی به بازارهای خارجی و تقویت نوآوری داخلی اشاره کرد.
با وجود اینکه دونالد ترامپ قدرت زیادی در اختیار دارد، اما در مقایسه با شی جین‌پینگ، او آسیب‌پذیری بیشتری در برابر فشارهای بازارها و رای‌دهندگان آمریکایی دارد. شی جین‌پینگ موفق شده است جایگاهی بی‌سابقه برای خود ایجاد کند، جایگاهی که از زمان مائو تسه‌تونگ در چین نظیر نداشته است.
آیا تعرفه‌های جدید، کشاورزان آمریکایی را به زانو درمی‌آورد؟
وندی کاتلر، معاون موسسه سیاست‌گذاری آسیایی و مذاکره‌کننده سابق در دفتر نمایندگی تجاری ایالات متحده در این خصوص اظهار داشت: «چین احتمالاً در موقعیت بهتری برای تحمل فشارهای اقتصادی قرار دارد، چرا که یک حکومت خودکامه است. در ایالات متحده، به زودی شاهد شکایات گسترده‌ای از سوی مصرف‌کنندگان خواهیم بود، چرا که افزایش قیمت‌ها در سوپرمارکت‌ها و فروشگاه‌های خرده‌فروشی ملموس خواهد شد.» اکنون این سؤال مطرح است که آیا این دو کشور منتظر خواهند ماند تا اوضاع اقتصادی به نقطه‌ای غیرقابل تحمل برسد یا پیش از آن به سمت مذاکره خواهند رفت؟
تعرفه‌ها احتمالاً تأثیر بیشتری بر چین خواهند داشت، چرا که این کشور حجم بیشتری از کالاها را به ایالات متحده صادر می‌کند. با این حال، اثرات آن در داخل آمریکا نیز به وضوح قابل مشاهده خواهد بود. چین پیش‌تر با اعمال تعرفه‌های مجموعاً ۸۴ درصدی بر کالاهای آمریکایی به این سیاست واکنش نشان داده است و احتمالاً در پاسخ به اعلام تعرفه جدید ۱۲۵ درصدی ترامپ، اقدامات تلافی‌جویانه بیشتری اتخاذ خواهد کرد.
وندی کاتلر، معاون موسسه سیاست آسیایی و مذاکره‌کننده سابق در دفتر نمایندگی تجاری ایالات متحده در این زمینه اظهار داشت: «به نظر می‌رسد هر دو طرف تقریباً تمام ابزارهای تعرفه‌ای خود را به کار گرفته‌اند، چرا که تعرفه‌ها آنقدر بالا رفته‌اند که دیگر تجارت قابل توجهی بین ایالات متحده و چین صورت نمی‌گیرد.» او تاکید کرد که احتمالاً پکن دوباره به سایر ابزارهای خود مانند تحریم شرکت‌های آمریکایی روی خواهد آورد.
تعرفه‌های فعلی چین بر واردات کالاهای آمریکایی، فشار قابل توجهی بر کشاورزان آمریکایی وارد کرده است؛ که یکی از پایگاه‌های مهم رای‌دهندگان ترامپ به شمار می‌روند. بخش کشاورزی ایالات متحده به شدت به تجارت با چین وابسته است؛ کشوری که یکی از بزرگ‌ترین خریداران محصولات کشاورزی جهان محسوب می‌شود و در سال ۲۰۲۳ بزرگ‌ترین بازار صادراتی محصولات کشاورزی آمریکا، به‌ویژه دانه‌های سویا بود. کیلب راگلند، رئیس انجمن سویای آمریکا در گفت‌وگو با «هووزیر اگ تودی» اظهار داشت: «ما پیش از این نیز در وضعیت دشواری در اقتصاد کشاورزی قرار داشتیم و اکنون متوقف شدن صادرات، در کنار اقتصادی که از پیش با مشکلاتی مواجه است، برای ما در بخش کشاورزی بسیار خطرناک و نگران‌کننده است.»
کشاورزان آمریکایی پیش‌تر نیز آثار جنگ تجاری ترامپ را به وضوح احساس کرده‌اند. در دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ، جنگ تجاری او با چین باعث شد که صنعت کشاورزی ایالات متحده بیش از ۲۷ میلیارد دلار از صادرات محصولات کشاورزی خود را در سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹ از دست بدهد. این کاهش چشمگیر صادرات به ناچار دولت ترامپ را وادار به ارائه بسته کمکی ۲۸ میلیارد دلاری کرد تا به کاهش این خسارات کمک کند.
بروک رولینز، وزیر کشاورزی ایالات متحده اعلام کرده است که دولت ترامپ در حال بررسی ارائه کمک‌های مشابهی به کشاورزان است. با این حال، او تاکید کرد: «ما در دوره‌ای از عدم قطعیت قرار داریم و نمی‌دانیم این وضعیت چگونه پیش خواهد رفت.» رولینز در مصاحبه‌ای با بلومبرگ نیوز تصریح کرد: «هدف این است که اصلاً نیازی به این کمک‌ها نباشد و تغییرات و واقعی‌سازی اقتصاد منجر به شکوفایی بی‌سابقه‌ای برای همه آمریکایی‌ها به ویژه کشاورزان و دامداران ما شود.»
با این حال، حتی اگر دولت ترامپ مجدداً به کشاورزان کمک اضطراری ارائه دهد، برخی از خسارات به سختی قابل جبران خواهند بود. پس از نخستین جنگ تجاری ترامپ، بخش کشاورزی ایالات متحده بخش قابل‌توجهی از بازار صادرات سویای خود را به برزیل واگذار کرد. در صورت ادامه شدت گرفتن جنگ تجاری، خریداران چینی ممکن است به دنبال گزینه‌های دیگری برای تأمین نیازهای خود باشند.
ترامپ و شی: دو رهبر مغرور در مسیر توافق تجاری
جاش لیپسکی، مدیر ارشد مرکز ژئواکونومی شورای آتلانتیک اظهار داشت که با توجه به اینکه هر دو کشور اکنون در مواضع خود محکم ایستاده‌اند، «فکر می‌کنم لازم است که درد اقتصادی شدیدی، چه در بازارهای مالی و چه در اقتصاد واقعی در هر دو طرف احساس شود تا یکی از طرفین دست به ارائه شاخه زیتونی بزند.» به گفته لیپسکی، شاخص‌های کلیدی در ایالات متحده شامل نشانه‌هایی از فشار در بازار کار و نزدیک شدن به رکود اقتصادی به دلیل جنگ تجاری خواهد بود. او تاکید کرد: «شاخص‌های اقتصادی واقعی که به‌طرز شوکه‌کننده‌ای در مقایسه با پیش‌بینی‌های پس از انتخابات تغییر می‌کنند، می‌توانند محاسبات را دگرگون کنند.»
دونالد ترامپ همچنان امیدوار است که پکن تحت فشار تعرفه‌های روزافزون او، پیش از رسیدن به مرحله‌ای بحرانی، برای توافق کوتاه بیاید. در یک کنفرانس خبری در عصر چهارشنبه، ترامپ اعلام کرد که همچنان آماده مذاکره و رسیدن به توافق با چین است، اما مسئولیت این توافق را بر عهده پکن دانست. او اظهار داشت: «چین می‌خواهد توافقی انجام دهد. آن‌ها فقط نمی‌دانند چگونه باید این کار را انجام دهند، می‌دانید... آن‌ها مردمی مغرور هستند و رئیس‌جمهور شی هم مردی مغرور است. من او را خیلی خوب می‌شناسم و آن‌ها هنوز نمی‌دانند چگونه باید این کار را انجام دهند، اما در نهایت راهی پیدا خواهند کرد. توافقی با چین انجام خواهد شد.»
با وجود این تنش‌ها، ترامپ گفت که همچنان آماده دیدار با شی جین‌پینگ است، اما همچنان خواستار آن شد که رهبر چینی خود پیش‌قدم شود. ترامپ در یک مراسم دیگر در دفتر کاخ سفید به خبرنگاران گفت: «فکر می‌کنم رئیس‌جمهور شی مردی است که دقیقاً می‌داند چه باید بکند. او دقیقاً می‌داند چه باید بکند. فکر می‌کنم در یک نقطه تماسی از او دریافت خواهم کرد و سپس اوضاع به سمت توافق پیش خواهد رفت.»
آیا مذاکرات تجاری آمریکا و چین از سر گرفته خواهد شد؟
بر اساس گزارشات، طرف چینی در یافتن رابطی در داخل دولت ترامپ با مشکلاتی مواجه شده است، اما چنین کانال ارتباطی برای هر دو طرف ضروری است تا بتوانند به‌طور همزمان پشت میز مذاکره بنشینند و در این روند آبروی خود را حفظ کنند. وندی کاتلر، تحلیلگر برجسته تأکید کرد: «ایجاد چنین کانالی برای موفقیت در ازسرگیری مذاکرات بسیار مهم خواهد بود.»
مارک وو، مدیر مرکز فربنک دانشگاه هاروارد و مشاور ارشد پیشین در دفتر نمایندگی تجاری ایالات متحده (USTR) در دوران دولت بایدن اظهار داشت که برای موفقیت در ازسرگیری مذاکرات، پکن باید آمادگی ارائه یک بسته مهم به تیم ترامپ را داشته باشد. او تاکید می کند: «فکر می‌کنم دولت ترامپ به‌وضوح اعلام کرده است که با وجود عدم اجرای مفاد توافق قبلی، ما همچنان آماده آغاز مذاکرات با شما هستیم. اما این بار باید شاهد آن باشیم که پیشنهادات بیشتری روی میز قرار می‌گیرد.»
در توافق مرحله اول، که در پایان جنگ تجاری نخست ترامپ با چین در سال ۲۰۲۰ به امضاء رسید، چین متعهد شد که در طی دو سال، ۲۰۰ میلیارد دلار اضافی کالا و خدمات از ایالات متحده خریداری کند، تعهدی که پکن در نهایت نتوانست به‌طور کامل آن را عملی کند. هنگامی که یک خبرنگار در روز چهارشنبه از ترامپ پرسید که او دقیقاً از چین چه می‌خواهد، رئیس‌جمهور ایالات متحده پاسخ داد: «این را به چین خواهم گفت، نه به شما.»
جک ژانگ، استادیار علوم سیاسی در دانشگاه کانزاس، در این خصوص اظهار داشت: «تراژدی این است که هر دو اقتصاد ایالات متحده و چین آنقدر بزرگ هستند که می‌توانند این نوع جنگ فرسایشی را ادامه دهند.» او تاکید کرد: «جنگ‌های فرسایشی بالاخره به پایان می‌رسند و بن‌بست‌ها به شکلی غیرمنتظره شکسته می‌شوند. پیش‌بینی زمان دقیق این اتفاق دشوار است. چیزی که قطعی است این است که ایالات متحده و چین هر دو در پایان این مسیر در وضعیت بدتری قرار خواهند داشت.»
