چارلز دیکنز نویسنده و ادیب مشهور انگلیسی تاکید می‌کند که انتظارت و مقایسه کردن، دو مولفه مهمی هستند که تا حد زیادی زندگی انسان‌ها را تحت تاثیر قرار می‌دهند و می‌توانند موجب شکوفایی و یا سقوط آنها شوند. این جنس از نگاه دیکنز بینش‌های معناداری را در مورد معادله اتمی ایران و به طور خاص مذاکرات هسته‌ای میان تهران-واشینگتن که به تازگی آغاز شده نیز ارائه می‌کند.
فرارو- "چارلز دیکنز" نویسنده مشهور انگلیسی، در مقدمه کتاب شناخته شده خود با عنوان "انتظارات بزرگ/Great Expectations" جمله‌ای معنادار را در مورد زندگی انسان‌ها مورد اشاره قرار می‌دهد. دیکنز تاکید می‌کند که ریشه اصلی مشکلات انسان‌ها که آنها را از منظر فکری آزرده‌خاطر می‌سازد، در دو مساله قابل مشاهده است: "انتظار" و "مقایسه کردن". از نگاه دیکنز، برخی انسان‌ها انتظارات زیادی از خود دارند و محقق‌نشدن این انتظارات موجب می‌شود تا آنها نوعی حس سرخوردگی پیدا کنند و البته که برخی از انسان‌ها نیز به واسطه مقایسه کردن خود و وضعیتشان با دیگران، مدام در عذاب هستند و از نظر فکری و روانی درگیرند.
به گزارش فرارو؛ دیکنز به نوعی این اعتقاد را دارد که انسان‌ها با تعدیل کردن انتظارات و البته کنار گذاشتن قیاس‌های نادرست می‌توانند زندگی بهتری را برای خود رقم بزنند. البته که این استدلال دیکنز، در جهان کنونی و با توجه به تغییر سبک زندگی انسان‌ها و دیجیتالی شدن فزاینده آن، ابعاد تازه و جدی تری را نیز پیدا کرده است. با این همه، آنچه دیکنز در مقدمه کتاب انتظارات بزرگ می‌گوید، به نحو قابل توجهی بر مذاکرات اتمی ایران و آمریکا که به تازگی دور نخست آن در مسقط پایتخت عمان آغاز شده و قرار است در شنبه هفته آتی، پیگیری شود، از قابلیت اطلاق برخوردار است.
در حقیقت، اینطور به نظر می‌رسد که بخش قابل ملاحظه‌ای از چالش‌هایی که تهران و واشینگتن در حصول یک توافق با محوریت پرونده اتمی ایران با آنها رو به رو هستند، ریشه در دو پدیده انتظارات و مقایسه کردن دارد. موضوعاتی که تعدیل آنها می‌تواند راه را برای کاهش بخش قابل توجهی از تنش‌ها میان دو طرف فراهم سازد.
هم ایران و هم آمریکا انتظارات خاص خود را از مذاکرات اتمی با یکدیگر دارند. دولت ترامپ به صراحت تاکید می‌کند که برنامه اتمی ایران باید تعطیل شود و تهران باید به نحوی فراگیر به فعالیت‌های اتمی خود نظیر غنی‌سازی در سطوح بالا خاتمه دهد. طیف متحدان ترامپ در کنگره و دیگر نهاد‌های قانونی آمریکا نیز به چیزی جز تعطیلی کامل برنامه اتمی ایران راضی نیستند و این مساله را از تریبون‌های مختلف اعلام می‌کنند و البته که تاکید دارند اگر این گزاره محقق نشود، سناریو‌های بدی انتظار تهران را می‌کشد.
اشاره آنها به این است که اگر ایران شرایط واشینگتن را در مذاکرات اتمی برآورده نکند، کاملا محتمل است که آمریکا به سایت‌های اتمی ایران حمله نظامی کند. در نقطه مقابل، ایران به طرق مختلف اعلام کرده که تعطیلی برنامه اتمی تهران یک گزاره مردود است و البته که ایران مذاکرات جاری را یک آزمون بزرگ برای طرف آمریکایی جهت جبران اشتباهات گذشته‌اش و خروج غیرقانونی از توافق برجام در سال ۲۰۱۸ و تحمیل سیلی از تحریم‌ها علیه تهران ارزیابی می‌کند.
ایران تاکید کرده که آماده تعامل و دیپلماسی است، اما از حقوق خود کوتاه نمی‌آید و البته که گفت‌و‌گو‌های گسترده‌تر از هسته‌ای و همچنین طرح تهدیدات مکرر از سوی ترامپ و متحدانش علیه خود را برنمی‌تابد و در صورت ماجراجویی آنها علیه خود آماده است تا پاسخ‌های سخت و متناسبی را بدهد. از این رو، کاملا واضح است که تعدیل انتظارات در مذاکرات اتمی تهران-واشینگتن می‌تواند راه را برای حصول یک توافق هموار کند. البته که منطقا این طرف آمریکایی است که باید حسن‌نیت و البته تضمین‌های عینی‌تری را به ایران ارائه کند تا تهران اطمینان خاطر حاصل کند که قرار نیست ماجرای سال ۲۰۱۸ و نقض برجام توسط آمریکایِ ترامپ تکرار شود.
به هر حال در مدت اخیر طیف قابل توجهی از تحلیلگران بین‌المللی به صراحت گفته‌اند که تجربه نشان داده ترامپ چندان به توافقات و تعهداتی که می‌پذیرد، وفادار و پایبند نیست و یک طرفه به آنها می‌نگرد. از این رو، تعدیل خواسته‌ها و رویکرد واشینگتن و البته ارائه تضمین‌های معتبر برای احقاق حقوق تهران در قالب گفت‌و‌گو‌های اتمی، می‌تواند تا حد زیادی مسیر دستیابی به یک توافق را میان دو کشور هموار کند.
نکته قابل تامل اینکه در مذاکرات جدید، طرف‌های اروپایی کنار گذاشته‌اند و این مساله حتی می‌تواند راه دستیابی به یک توافق میان ایران و آمریکا را راحت‌تر کند. در این میان، رویکرد ایران مبنی بر اینکه آماده یک توافق و دیپلماسی محترمانه و شرافتمندانه است نیز تسهیلگر روند گفت‌و‌گو‌ها است.
در رابطه با مذاکرات جاری میان ایران و آمریکا، مساله مقایسه کردن نیز از وزن قابل توجهی در شکل دهی به روند‌های آتی برخوردار است. دولت ترامپ کاملا مایل است که به توافقی گسترده‌تر از توافق برجام با ایران دست یابد. استدلال ترامپ و حامیانش این است که ایران در شرایط کنونی از موقعیت منطقه‌ای ضعیف‌تری در قیاس با دوره‌ای که توافق برجام منعقد شد برخوردار است و فرصت‌طلبی ایجاب می‌کند تا واشینگتن میوه این وضعیت را به نفع خود بچیند.
ترامپ برجام را بدترین توافق در کل تاریخ آمریکا ارزیابی می‌کرد حالا بعید است که بخواهد به سمت توافقی شبیه آن حرکت کند. البته که او باید این مساله را هم مد نظر داشته باشد که ایرانِ فعلی شبیه به ایرانِ دوره‌ای که توافق برجام امضا شد هم نیست. ایران در وضعیت کنونی از حیث توانمندی‌های اتمی خود در وضعیت قابل توجهی قرار دارد و سطح غنی‌سازی اورانیوم، سانتریفیوژ‌های در حالِ کار آن و همچنین میزان ذخیره اورانیوم غنی‌شده کشورمان و دیگر پیشرفت‌های فنی تهران، همه و همه وضعیت به مراتب پیشرفته‌تری در قیاس با دوره‌ای دارند که برجام حاصل شد.
از این رو، اهرم‌های چانه زنی ایران نیز کم نیستند. در عین حال، تهران هم انتظارات خاص خود را از مذاکرات که در نتیجه مقایسه هایش حاصل می‌شوند، دارد. ایران خود را در مقام طلبکار در قالب مذاکرات اتمی با آمریکا ارزیابی می‌کند. این کشور این استدلال را دارد که این آمریکای ترامپ بوده که برجام را نقض کرده و با تحمیل سیلی از تحریم‌ها به اقتصاد ایران خسارت زده است. از این رو، توافق جدید باید هم عملی باشد و منافع ایران را به نحوی جدی مد نظر داشته باشد و هم واشینگتن به نحوی در قالب آن رفتار کند تا تجربیات تلخ گذشته تکرار نشوند.
زیرا تحقق خلاف مساله از منظر داخلی برای ایران هزینه‌زا است. از این رو، از منظری کلی، حصول یک توافق تازه میان ایران و آمریکا، آن هم در شرایطی که ترامپ به شدت به یک توافق نیاز دارد تا آن را در عرصه سیاست خارجی دولتش برجسته سازی کند و از آن برای خود موفقیت بسازد، کاملا محتمل است. این روند می‌تواند تسهیل شود اگر ایران و آمریکا از منظر دو پدیده انتظارات و مقایسه در نگاه خود به دیپلماسی اتمی، ملاحظات خاصی را مد نظر قرار دهند و تا جای ممکن موانع را به نحوی منطقی کنار بگذارند.
