روزی ۱۰۰ میلیارد تومان؛ خرج صداوسیما در سال ۱۴۰۳!

همه ساله، موقع بررسی لایحه بودجه در مجلس که می‌رسد، حرف‌و‌حدیث‌ها درباره رشد سهم صداوسیما از بودجه اوج می‌گیرد. کارشناسان مواضع مختلفی می‌گیرند و مسوولان واکنش‌های متفاوتی نشان می‌دهند.

به گزارش دنیای اقتصاد، امسال اوضاع کمی فرق دارد؛ رونق بازار پلتفرم‌های پخش ویدئو مانند فیلیمو، نماوا، فیلمنت و ... با حضور بازیگران قدرتمند، دریافتی صداوسیما از محل درآمد‌های دولت را بیش از پیش حاشیه‌ساز کرده است. تعداد کاربران شبکه نمایش خانگی که برای تماشای محتوا‌های محبوبشان پرداخت پول و کندی اینترنت را تحمل می‌کنند، در حال افزایش است و شمار مخاطبان صداوسیما که می‌توانند ۲۴ ساعته تمامی کانال‌های تلویزیونی و رادیویی را رایگان دنبال کنند، در حال کاهش.

از بودجه

مجلس در جریان بررسی لایحه بودجه، دولت را مکلف کرده است که بودجه سال ۱۴۰۳ سازمان صداوسیما را با افزایش قابل‌توجهی به ۲۴ هزار میلیارد تومان برساند. این یعنی در سال پیش رو، صداوسیما روزی ۶۵ میلیارد و ۷۵۰ میلیون تومان برای دولت خرج دارد. خود سازمان هم هر سال، رقم‌های کلانی از پخش تبلیغات و برنامه‌های مشارکتی و رپرتاژی و ... درآمد دارد.

رسانه‌ها در یکی دو سال اخیر تخمین‌های بسیاری درباره میزان درآمد صداوسیما داشته‌اند. برآورد‌ها از ۱۰ هزار میلیارد تومان تا ۶۰ هزار میلیارد تومان متغیر است و البته رقم دقیق، درست و رسمی در این باره منتشر نشده است. اگر حتی درآمد صداوسیما از تبلیغات و ... را در حدود همان ۱۰ هزار میلیارد تومان هم فرض کنیم، با احتساب بودجه ۲۴ هزار میلیاردی، این سازمان عریض و طویل در سال ۱۴۰۳ روزانه نزدیک به ۱۰۰ میلیارد تومان خرج دارد. نماینده مجلس گفته، بودجه صداوسیما نه فقط برای موارد جاری بلکه برای تولید آثار فاخر تلویزیونی، سریال‌های الف ویژه، برنامه‌های محتوایی با محوریت کودک و نوجوان و... پیش‌بینی و تکلیف شده است.

بازار رقبا

صداوسیما در بیش از یک دهه اخیر با بحران کاهش مخاطب روبه‌رو بوده است. با ظهور و بروز و توسعه شبکه‌های اجتماعی، پلتفرم‌های اینترنتی پخش ویدئو و... کار تلویزیون و رادیو برای جلب نگاه مخاطبان دشوارتر شده و به نظر می‌رسد این رسانه بزرگ هر سال موفقیت کمتری در جلب نگاه نسل‌های جدیدتر دارد. در مقابل برخی از پلتفرم‌های اینترنتی مانند فیلیمو، نماوا، فیلمنت و... توفیق بیشتری در جذب مخاطبان دارند. برای مثال میانگین تعداد کاربران سالانه فیلیمو تا شش ماه ابتدایی سال گذشته حدود یک‌میلیون و هشتادهزار کاربر گزارش شده و این آمار نشان از ۱۵۴برابر شدن کاربران این پلتفرم از سال ۹۵ تا سال ۱۴۰۱ دارد. دیگر پلتفرم‌ها هم به‌نسبت، رشد‌های قابل توجهی را در تعداد کاربران تجربه کرده‌اند.

برخی آمار‌ها حکایت از ضریب نفوذ ۱۳.۶ درصدی شبکه نمایش خانگی در کشور دارد. یعنی ۱۳.۶ درصد از جامعه مخاطبان ایرانی، اشتراک این شبکه را دارند. معمولا هر اشتراک برای یک خانواده دو تا چهارنفره است. با این حساب، شاید بتوان گفت ۲۵ تا ۳۰ درصد از شهروندان ایرانی، از محتوای شبکه نمایش خانگی استفاده می‌کنند. اما مخاطبان تلویزیون چند نفرند؟ باز هم آمار‌ها مختلف است، از ۳۰ تا ۸۰ درصد! مقایسه آمار‌ها نشان می‌دهد که تلویزیون همچنان بزرگ‌ترین رسانه با بیشترین تعداد مخاطب است، اما مرور روند‌ها در سال‌های اخیر، نتیجه امیدبخشی برای تلویزیون ندارد. به نظر می‌رسد مهاجرت مخاطبان از تلویزیون به شبکه نمایش خانگی متوقف نشده، بلکه شتاب بیشتری هم گرفته است.

درآمد‌ها

درآمد شبکه نمایش خانگی از کجاست؟ این شبکه‌ها از سه منبع درآمد کسب می‌کنند: تبلیغات، اشتراک مخاطبان و ترافیک اینترنتی! به رغم انتشار برخی گزارش‌ها درباره درآمد پلتفرم‌های پخش ویدئو، هنوز آمار دقیق از دخل‌وخرج این شبکه وجود ندارد. برخی رسانه‌ها با استناد به گزارش فیلیمو نوشته‌اند که این مجموعه رسانه‌ها ماهانه ۲۰۰ میلیارد تومان درآمد دارند. برخی دیگر نیز رقم‌های بالاتری عنوان کرده‌اند. به‌هرحال با اتکا به آمار‌های موجود و اعلام‌شده در رسانه‌ها می‌توان تخمین زد که در یک سال گذشته این پلتفرم‌ها مجموعا در حدود ۶ هزار و ۵۰۰ میلیون تومان درآمد داشته‌اند که این درآمد در سال جاری با احتساب تخمینی ۳۰ درصدی درآمد‌ها به آستانه ۹ هزار میلیارد تومان رسیده و در سال آینده نیز از ۱۲ هزار میلیارد تومان هم عبور خواهد کرد.

رشد قابل‌توجه مخاطبان و درآمد‌های شبکه نمایش خانگی نشان‌دهنده آینده‌ای دشوار برای مدیران رادیو و تلویزیون است. فعلا به نظر می‌رسد صداوسیما به عنوان نهادی دارای بودجه کلان که تاثیرگذاری خود را در یک ماراتن فرساینده می‌آزماید، رقابت با شبکه نمایش خانگی را دیر آغاز کرده. پخش یک مسابقه تلویزیونی با اجرای محمدرضا گلزار، تلاش برای تولید سریال‌های محبوب و بازگرداندن عروسک‌های دوست‌داشتنی سال‌های گذشته، بخشی از این رقابت دیرهنگام است. البته صداوسیما این رقابت را تنها از منظر تولید محتوا پی نگرفته و تلاش دارد با محدود کردن شبکه نمایش خانگی، از قدرت مانور آن بکاهد.