مذاکره در سئول همکاری در تهران

انتشار دو خبر از مذاکرات درباره آزادسازی پول‌های بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی و مذاکرات فنی ایران و آژانس مبنی بر بسته شدن یکی از سه مکان ادعایی را می‌توان از اثرات سفر سلطان عمان به تهران عنوان کرد. «دنیای‌اقتصاد» پیش‌تر در گزارش روز دوشنبه ۸خرداد پیش‌بینی کرده بود که با آزادسازی درآمدهای بلوکه‌شده، توافقات اجرایی ایران و آژانس نیز سرعت بیشتری بگیرد و با تسریع در این روند برخی از موانع پیش روی مذاکرات احیای برجام نیز تا حدی از میان برداشته شود.

به گزارش دنیای اقتصاد، شاید بتوان انتشار دو خبر از مذاکرات درباره پول‌های بلوکه شده و مذاکرات فنی ایران و آژانس را از ره‌آوردهای سفر سلطان عمان به تهران محسوب کرد.«دنیای‌اقتصاد» در گزارش روز دوشنبه ۸ خرداد با عنوان «دست پر میانجی توافق» پیش‌بینی کرد که در این سفر مقدمات آزادسازی دو فقره از پول‌های بلوکه شده ایران نزد کره‌جنوبی و عراق فراهم شود که با توافقات احتمالی ایران و آژانس و اعلان آن، زمینه برای شبه توافق موقت فراهم خواهد شد.

در این گزارش تصریح شده بود: انتظار این است که با آزادسازی پول‌های بلوکه‌‌‌شده، توافقات اجرایی ایران و آژانس نیز سرعت بیشتری بگیرد. با سرعت گرفتن اقدامات ایران و آژانس بر مبنای نقشه راه گروسی و اسلامی که برای غرب از اهمیت بنیادین برخوردار است، می‌توان انتظار داشت که برخی از موانع پیش روی مذاکرات هسته‌‌‌ای با تغییر فضا در روابط ایران و غرب هم تا حدی از میان برداشته شود. با این حال این مساله منوط به نهایی شدن توافق ایران و آژانس است.

در همین چارچوب، روز سه‌شنبه خبرگزاری مهر به نقل از یک منبع مطلع نوشت: طبق مذاکرات فنی ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پرونده یک مکان از ۳ مکان ادعایی و همچنین ذرات اورانیوم ۷/ ۸۳‌درصد بین ایران و این نهاد نظارتی حل‌‌‌وفصل شده است. بنابراین تعداد پرونده‌‌‌های باقی‌‌‌مانده به دو نقطه کاهش یافته است. تورقوزآباد، ورامین و مریوان سه مکانی است که پیش از این آژانس مدعی بود ذرات اورانیوم در آن دیده شده و بنابراین مسائل پادمان مربوط به این سه مکان باقی مانده بود. انتشار این خبر نشان‌دهنده پیشرفت گفت‌وگوهای کم سرعت ایران و آژانس از زمان سفر ۱۲ اسفند رافائل گروسی به تهران و دیدار با مقامات ارشد جمهوری اسلامی است.

پیش‌تر ۲۸ شهریور ۱۴۰۱ رئیس سازمان انرژی اتمی ایران گفته بود که پیغام‌‌‌ها و پیام‌‌‌هایی که از طرف آژانس آمده؛ نشان می‌دهد که قصد بستن پرونده ۳ مکان ادعایی را دارند. طبق گفته این منبع مطلع، پرونده موسوم به آباده (مریوان) بسته شده است. علاوه بر این ادعای دیگر آژانس در خصوص ذرات ۷/ ۸۳درصد در مذاکرات فنی با ایران به جمع‌‌‌بندی رسیده و با توضیحات فنی که تهران ارائه داده حل‌‌‌وفصل شده است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی پیش‌تر مدعی پیدا شدن ذرات غنی‌‌‌شده تا حدود ۷/ ۸۳درصد در ایران شده بود. اولین بار خبرگزاری بلومبرگ بود که در خبری مدعی شد بازرسان آژانس در ایران اورانیوم با غنای ۸۴‌درصد را شناسایی کرده‌‌‌اند.

در همین خصوص بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ۳۰ بهمن ۱۴۰۱ با ذکر این نکته که مطالب منتشر شده در بلومبرگ با هدف سیاه نمایی و تحریف حقایق صورت گرفته است، یادآور شد: آنچه آژانس با ایران مطرح کرده در خصوص وجود ذره یا ذراتی (particle) از اورانیوم با غنای بالای ۶۰‌درصد در محل شیر برداشت محصول از طریق نمونه‌برداری متداول است. وجود ذره یا ذرات اورانیوم بالاتر از ۶۰‌درصد در فرآیند غنی‌سازی به معنی غنی‌سازی بالای ۶۰‌درصد نیست. این موضوع در روند غنی‌سازی امری بسیار طبیعی بوده که حتی می‌تواند با کاهش خوراک آبشارهای سانتریفیوژ در یک لحظه به وجود بیاید. ولی آنچه حائز اهمیت است محصول تولیدی نهایی است که جمهوری اسلامی ایران تاکنون مبادرت به غنی‌سازی بالای ۶۰‌درصد نکرده است.

بخش سومی که این منبع مطلع از مذاکرات فنی ایران و آژانس منتشر کرده که مربوط به مسائل فراپادمانی است؛یعنی تهران با نصب تعدادی دوربین در تاسیسات اتمی در اصفهان موافقت کرده است. طبق گفته این منبع آگاه تقریبا حدود یک‌‌‌سوم از دوربین‌‌‌ها‌‌‌ نصب شده است و به‌‌‌صورت آف‌‌‌لاین است و اطلاعاتی منتقل نمی‌شود. این مساله طبق بیانیه اسفند سال گذشته بین آژانس و سازمان انرژی اتمی صورت می‌گیرد. در بیانیه سازمان انرژی اتمی و آژانس که ۱۳ اسفند یک روز پس از سفر گروسی به تهران در وین منتشر شد در خصوص موارد زیر توافق کردند: تعاملات بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران با روحیه همکاری و با رعایت کامل صلاحیت‌‌‌های آژانس و حقوق و تعهدات جمهوری اسلامی ایران بر اساس موافقت‌نامه‌‌‌های جامع پادمانی صورت خواهد پذیرفت.

در خصوص مسائل پادمانی باقی‌مانده مربوط به سه مکان، ایران آمادگی خود را برای ادامه همکاری و ارائه اطلاعات و دسترسی بیشتر به‌‌‌منظور رسیدگی به مسائل پادمانی باقی‌مانده اعلام کرد.ایران به‌‌‌صورت داوطلبانه به آژانس اجازه می‌دهد چنانچه مقتضی باشد فعالیت‌‌‌های راستی‌‌‌آزمایی و نظارت بیشتر را اجرا کند. اکنون که پرونده یکی از ۳ مکان ادعایی آژانس و همچنین ذرات اورانیوم ۷/ ۸۳‌درصد مورد حل‌‌‌وفصل قرار گرفته است، این امکان وجود دارد که در پی مذاکرات بیشتر و همچنین ایجاد فضای مثبت توسط کشورهای غربی در برنامه‌‌‌های سیاسی خود همکاری‌‌‌های آژانس و ایران گسترش پیدا کند و توافقات بیشتری نیز حاصل شود.

در آستانه نشست پیش روی شورای حکام احتمالا به زودی گزارش مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی منتشر خواهد شد. پیش‌بینی می‌شود این موارد در گزارش مذکور به صورت مکتوب درج شود. مدیرکل آژانس در تازه‌‌‌ترین گزارش خود درباره ایران آخرین تحولات پادمانی و برجامی ایران را بررسی کرده است. جدا از مساله ایران و آژانس که نقش مهمی در بن بست شکنی موجود دارد، خبر دوم که در ارتباط با تاثیرات سفر سلطان هیثم به تهران است، رایزنی آمریکا و کره‌جنوبی برای آزادسازی پول‌‌‌های بلوکه‌‌‌شده ایران است که نشان می‌دهد به‌رغم سکوت خبری‌ای که پس از پایان سفر دو روزه سلطان عمان بر فضای رسانه‌ای حکمفرما شد، اثرات مثبت سفر میانجی در حال نمایان شدن است.

به گزارش «ایسنا» و به نقل از روزنامه کره اکونومیک دیلی، منابع آگاه دیپلماتیک و دولتی در سئول مدعی شدند که مقامات کره‌جنوبی و آمریکا در حال رایزنی در چارچوب یک کارگروه‌‌‌ برای آزادسازی ۷ میلیارد دلار پول‌‌‌ بلوکه شده ایران در بانک‌های کره هستند. افرادی که در جریان این رایزنی‌‌‌ها بوده‌‌‌اند، گفتند که آزادسازی این پول‌‌‌ها ذیل شرایطی سختگیرانه و تنها به منظور استفاده ایران از این مبالغ برای اموری مانند هزینه‌‌‌های عضویت سازمان ملل و خریداری واکسن کرونا انجام خواهد شد. یک مقام دولتی سئول گفت که «اگر همه چیز طبق برنامه پیش برود، انتظار داریم که روابط خدشه‌‌‌دار شده‌‌‌مان با ایران به طور چشمگیری بهبود پیدا کند.»

به گفته منابع مطلع، اگر رایزنی‌‌‌ها برای آزادسازی این پول‌‌‌ها موفقیت‌‌‌آمیز باشد، انتقال این مبالغ به شعب بانک‌های ایران در کشورهای خاورمیانه و نه مستقیما به ایران، امکان‌‌‌پذیر خواهد بود تا بر گردش و نحوه استفاده از آن نظارت شود. پس از خروج آمریکا از توافق هسته‌‌‌ای در سال ۲۰۱۸ در دوران ترامپ و بازگردانده شدن تحریم‌‌‌های آمریکا علیه ایران و بلوکه شدن پول‌‌‌های ایران در دو بانک تجاری کره به نام‌‌‌های بانک ووری و بانک صنعتی کره به موجب این تحریم‌‌‌ها، روابط میان تهران و سئول با دشواری‌‌‌هایی روبه‌‌‌رو شد. به‌رغم انتشار این دو خبر که نشان‌دهنده آخرین تلاش‌ها برای نجات برجام است، اما همچنان اختلافات بین ایران و پایتخت‌های غربی به خصوص با توجه به پویایی برخی متغیرها همچون جنگ اوکراین وجود دارد و نمی‌توان چشم‌انداز پیش‌رو را به درستی پیش‌بینی کرد.

آنگونه که لارنس نورمن خبرنگار وال‌استریت ژورنال در توییتی نوشته است : «گزارش‌ها در مورد بسته شدن پرونده مریوان توسط آژانس ممکن است زودهنگام باشد، به این معنی که ممکن است انعکاس آن در گزارش سه‌ماهه کنونی منتشر نشود.» علاوه بر اینکه انتشار این خبرهای مثبت درست در زمانی منتشر می‌شود که نشست هفته آینده شورای‌حکام آژانس در پیش است و طرفین درصدد هستند تا با آرام‌کردن جو موجود، نسبت به ممانعت از صدور قطعنامه و اکتفا کردن به یک بیانیه همچون نشست فصلی سابق در ماه مارس اقدام کنند.