محمد علي‌آبادي هفته گذشته به عنوان سرپرست اين وزارتخانه معرفي شد و در دقيقه 90، درست زماني كه بيم آن مي رفت ايران رياست اوپك و فرصت‌هاي نهفته در آن را به دليل بلاتكليفي وزارت نفت از كف بدهد، در كسوت رئيس يكصدو پنجاه و نهمين اجلاس اوپك راهي وين شد.
علي آبادي در نخستين گام توانست تلاش‌هاي عربستان را براي ايجاد توافق بر سر افزايش سقف توليد نفت عقيم بگذارد و در ميان حيرت فعالان اين بازار كه با اطمينان از پيشبرد برنامه عربستان پيشاپيش به استقبال كاهش قيمت رفته بودند، قيمت هر بشكه نفت را به يكباره به يك دلار در هر بشكه افزايش داده و توانست تا 120 دلار هم پيش ببرد.
سرپرست وزارت نفت در اين گفت و گوي تفصيلي و صريح كه يك روز پس از بازگشت از وين(جمعه) در ساختمان ملي المپيك برگزار شد، از رايزني‌هاي كارشناسي و تدارك سفر به وين تا چالشهاي دو جناح حاضر اجلاس اوپك براي افزايش يا حفظ سطح توليد فعلي را بيان و تلاش‌هاي سياستمداران غرب براي تحت تاثير قرار دادن سطح توليد سازمان را تشريح مي كند. تلاش‌هايي كه با رايزني ايران و تاكيد بر "حفظ منافع ملي " توليد كنندگان نفت اوپك به سختي با شكست مواجه شده است.
متن گفت‌و‌گوي علي آبادي دباره جلسه گذشته اوپک را بخوانيد:
جلسه 159 اوپك به تازگي با رياست ايران تشكيل شد، ايران در اين اجلاس چه اهدافي را دنبال مي‌كرد و فكر مي‌كنيد به تمام اهدافي كه از قبل تعيين كرده بوديد دست پيدا كرديد؟
علي‌آبادي: حكم من به عنوان سرپرست وزارت نفت بسيار نزديك به اجلاس اوپك خورد، حتي يك شب قبل از آنكه به اين اجلاس بروم قرار بود كه آقاي حسيني وزير اقتصاد در آن حضور پيدا كنند، بنابراين من مطالعه‌اي از قبل بر روي اين نشست اوپك نداشتم تا اينكه آقاي رئيس جمهور شخصا دستور دادند كه من به اوپك بروم و در اجلاس ان شركت كنم.
من نيز همان روز كارشناسان وزارت نفت كه صاحبنظر داراي سابقه طولاني در امر كارشناسي اوپك بودند را در دفترم جمع كردم و با آنها جلسه گذاشتم.
آنها نيز از قبل به جمع بندي هايي رسيده بودند بنابراين صحبت‌هاي آنها را شنيدم و چهارچوب‌هايي را كه نظام ما به آن معتقد است را ارزيابي كردم و در نهايت با جمع آوري اطلاعات از دوستانم در وزارت نفت خواستم تا نقشه راهي را براي موضع‌گيري در اوپك تنظيم كنند، آنها بعد از يك كار سنگين و فشرده كه 7 تا 8 ساعت و تا آخر شب طول كشيد، ديدگاه‌ها و نظرات خود را به صورت جمع‌بندي شده دراختيارم گذاشتند، من نيز بر روي گزارش آنها كار كردم و بعد از اصلاحات صورت گرفته تصميم گرفته شد آن نوشتار راهبرد ما باشد، البته به محض اينكه وارد وين شدم مجددا جلسات خود را تشكيل دادم و دوباره بررسي‌ها انجام شد، آقاي سلطانيه -نماينده ايران در آژانس انرژي اتمي- هم به ما پيوستند.
دوستاني از سفارت هم به ما ملحق شدند و ديدگاه‌ها و نقطه نظرات دوستان را جمع‌آوري كرديم،بسياري از ايرانياني كه در اوپك مشغول به كار و كارمند اين سازمان هستند نيز ديدگاه‌ها و نقطه نظراتشان را به ما ارائه كردند، كمك‌هاي بسيار خوبي شد و در نهايت و در مجموع تصميم خود را گرفتيم.
بايد گفت نمايندگاني كه در جلسه اوپك شركت مي‌كنند ديدگاه‌ها و خواسته‌هاي نظام را منتقل مي‌كنند به جز بحث‌هاي فني و خاص اوپك، در همان روز بر اساس مواردي كه تعيين كرده بوديم شروع به صحبت كردم. لابي خود را با ساير اعضاي اوپك آغاز كردم و با وزاري كشورهاي الجزاير، عراق و ونزوئلا به طور مستقيم صحبت كردم. ديگر دوستان نيز براساس وظايفي كه داشتند با ساير كشورها صحبت و گفت‌وگو كردند، ديدگاه‌هاي خود را منتقل و مشاهده كرديم كه ديدگاه‌هاي بسياري از آنان با ما كاملا منطبق است. در نهايت آنان قانع شدند كه يك موضع داشته باشيم.
بعد از آنكه اين مذاكرات انجام شد و در جلسه اوپك نيز صحبت كردم، همين اتفاق رخ داد و خوشبختانه توانستيم اكثريت را به صورت مستدل و با ارائه دليل قانع كنيم كه سقف فعلي توليد نفت اوپك سقف خوبي است، همچنين اعلام كرديم اوپك اين آمادگي را دارد در صورتي كه احساس كرد بازار نفت جهان واقعاً نيازمند افزايش توليد است به صورت فوق‌‌العاده جلسه بعدي را تشكيل داده و تصميم‌گيري كند، گفته شد كه بايد با بازار حركت كنيم و مشخص شود كه بازار از ما چه چيزي مي‌خواهد ولي بازار بايد پايين دست منافع ملي ما قرار گيرد و نه بالا دست منافع ملي اعضاء. در واقع اگر قرار است يك معامله برد-برد باشد بايد منافع مصرف كننده و منافع توليد كننده در كنار هم ديده شود.
اين نگاه را اكثريت كشورهاي عضو اوپك پذيرفتند و با اين نگاه حركت كرديم. در همانجا گفتم بر اساس شاخص‌هايي كه ما رصد مي‌كنيم، سقف توليد خوب است قيمت‌ها ثبيت شده و بازار نيز مشكلي ندارد، بنابراين بايد در همين روند حركت كنيم اما در طول كار خود به صورت لحظه به لحظه هم بازار مصرف و هم قيمت را كنترل كرده و اگر به اين نتيجه رسيديم كه بازار مصرف نياز دارد كه توليد را افزايش دهيم، به عنوان رئيس اوپك از اعضا دعوت مي‌كنم تا جلسه گذاشته و سقف توليد را افزايش دهيم.
در اين جلسه يك ديدگاه مقابل ديدگاه ايران وجود داشت كه آن نيز ديدگاه عربستان بود، قبل از نشست هم عربستان بسيار اصرار مي‌كرد كه سقف توليد را افزايش دهد و لابي‌هاي زيادي هم داشت، اما نتيجه همان چيزي بود كه ايران مي‌خواست و به نوعي عربستان در اين تداخل دو ديدگاه شكست خورد.
علي آبادي: به نظر من موضع‌گيري عربستان يك سابقه قبلي دارد، ظاهرا 2 تا 3 هفته قبل از برگزاري اوپك آقاي اوباما دست‌اندركاران بازار نفت و سياستمداران اين حوزه را مي‌خواهد و در جلسه‌اي از آنها به صورت مطالبه اعلام مي‌كند كه به هر شكل بايد قيمت نفت را پايين ببريم، آنها در چارچوب موازين خودشان قصد دارند كه مسائل داخلي كشورشان را حل كنند و اصلا نگاهي به منافع و مسائل كشورهاي عضو اوپك ندارند.
اين جلسه اوپك برگزار شد و ظاهرا سياستمداران آمريكايي شروع كردند به برقراري ارتباط با اعضاي اوپك تا آنها را متقاعد كنند "بايد اين اتفاق رخ دهد ".
در اروپا و آمريكا ده‌ها آيتم "درآمدي " وجود دارد كه نفت تنها يكي از آنها است و اقتصاد دنيا و صنعت دنيا در حال حاضر به دست آنها مي‌چرخد ولي بسياري كشورهايي كه عضو اوپك هستند، محورها اقتصادشان تنها نفت است و اگر قيمت نفت كاهش پيدا كند آنها و مردمشان و حتي منافع ملي آنها با چالشهاي سنگيني رو به رو مي‌شود.
اگر از ايران بگذريم كه توانست در مدت بعد از انقلاب از مداخله كشورهاي سلطه گر رهايي پيدا كند و نفت را در اختيار خود قرار بگيرد، در بخش‌هاي ديگر اقتصاد مانند صنعت، كشاورزي،علمي و دارويي سطح خود را بالا ببرد و در داخل توليد داشته باشد متأسفانه بسياري از كشورهاي عضو اوپك نتوانسته‌اند از دام گسترده غرب بگريزند. آنها نگذاشتند اين كشورها رشد كنند و كماكان زندگي آنها با نفت اداره مي‌شود، بنابراين اين كشورها بايد از ما جدي‌تر و محكم‌تر در مقابل اين خواسته ناحق برخورد كنند.
درست است كه عربستان جمعيتي كم و صادراتي خوب دارد و نوسان اندك قيمت نفت به آن آسيب جدي نمي‌زند ولي براي ديگر كشورها كه مي‌خواهند با 1.5 تا 2 ميليون بشكه جمعيت زيادي را اداره كنند، سخت است.
بنابراين اين نقشه راه را آمريكايي‌ها ارائه و بعضي از كشورها آن را اجرا مي‌كنند، اما كشور ايران مستقل است و ما در چارچوب ديدگاه‌هاي كلان نظام و مقام معظم رهبري و برنامه‌هاي اعتقادي خود كار را انجام مي‌دهيم و پيگيري مي‌كنيم و خود را متصل به كشورهاي استكباري نمي‌كنيم. ارتباط ما با آنها بايد آزادانه، عاقلانه و دو طرفه و بر اساس معادله برد- برد باشد. اين مسئله‌اي است كه بارها مقام معظم رهبري نيز به آن اشاره كرده‌اند.
آنها نبايد با ما دستوري برخورد كنند، بعضي از كشورها با اين ديدگاه در اوپك شركت كردند، يعني نه به خاطر منافع ملي خودشان بلكه به خاطر منافع ديگر كشورها در آنجا حاضر شدند و حتي وزير نفت كشور عربستان نيز اين موضوع را در جلسه اوپك گفتند كه من پاسخ دادم ما در اوپك شركت كرديم كه از منافع ملي خودمان دفاع كنيم و شما نيز همين وظيفه را داريد،اعضاي اوپك نيز همين طور. شما نبايد از منافع ساير كشورها دفاع كنيد،حتي به ايشان گفتم كه اگر شما چنين بحثي راه بياندازيد من نيز مصاحبه مي كنم و مي‌گويم كساني در اوپك وجود دارند كه دارند منافع خودشان و ديگر اعضاي اوپك را مي‌فروشند و آنجا بود كه ايشان گفت: جلسه اوپك بسيار سخت بود.
بله اين جلسه براي ايشان خيلي بد و سخت بود، ايشان كه مي‌خواست بيايد نه 1.5 ميليون بشكه بلكه 2ميليون و 850 هزار بشكه توليد را افزايش دهد.
ايشان مي‌خواست بعضي از انحراف‌ها را كه بعضي از كشورها خودسرانه توليد را افزايش داده‌اند رسمي كند و هم مي‌خواست توليد را تا 1.5 ميليون بشكه افزايش دهد.
اين به نظر كارشناسان صنعت نفت يعني يك شكست ناگهاني و تغيير بسيار سريع در قيمت نفت، بنابراين اين جلسه براي ايشان خيلي بد بود، چون از طرف كساني ماموريت پيدا كرده بود قيمت نفت را توسط اوپك كاهش و توليد را افزايش دهد اما به هيچ وجه موفق نشد. در اين جلسه براي اولين بار اكثريت كشورها يكپارچه در مقابل او ايستادند. تنها كشورهايي موافق با عربستان امارات و كويت بود كه البته كويت در ابتداي جلسه اظهار نظر كوتاهي كرد و تا آخر جلسه نيز خيلي در بحث‌ها ورود پيدا نكرد، اما در مقابل اين ديدگاه الجزاير، ونزوئلا ،ايران و ديگر كشورها نيز بسيار جدي موضع‌گيري كردند و در نهايت من پيشنهاد دادم در حدود 3 ماه مصوبه اين جلسه را به تعويق بياندازيم و اعلام كنيم اوپك در اين جلسه تصميم قطعي نگرفت و قرار است كه سه ماه ديگر تصميم قطعي بگيرد، 3 ماه بازار و مصرف را ببينيم و اگر احساس كرديم كه بازار دچار مشكل مي‌شود دوباره جلسه بگذاريم.
عربستان هم اين تصميم را پذيرفت؟
علي آبادي: خير، عربستان و هم‌پيمانانش دو راه در مقابل ما گذاشتند كه يا بايد با افزايش توليد موافقت كنيم و يا اگر موافق نباشيم، آنها خودسرانه توليدشان را افزايش مي‌دهند،اين يعني فرق نمي‌كرد در جلسه چه تصميمي گرفته شود و آنها تصميم خودشان را از قبل گرفته بودند.
اوپك يك سازمان است و طبيعتاً اعضاء بايد تعهداتي نسبت به مصوبات آن داشته باشند.آيا سازمان در برابر تك روي كشورها مقرراتي ندارد؟ اثرات تك روي عربستان و هم پيمانانش بر بازار نفت چه خواهد بود؟ برخورد سازمان اوپك با اين موضوع چيست؟
علي آبادي: همانطور كه خودتان گفتيد اوپك يك سازمان است و از يك‌سري كشور دارنده نفت تشكيل شده است، بنابراين هر تصميمي كه در جلسه اوپك گرفته شود مورد قبول اعضاء است بنابراين هيچ يك از اعضا نمي توانند بدون هماهنگي كاري را انجام دهد. حتي اگر عربستان از قبل نيز به دنبال افزايش توليد باشد در حال حاضر اوپك تصميم به حفظ سقف توليد گرفته است بنابراين هرگز نمي تواند بدون مجور اوپك توليد خود را افزايش دهد.
رياست اوپك به صورت دوره‌اي و براساس حروف لاتين تعيين مي‌شود شما چه راهكارهايي داريد براي انتخاب دبيركلي و آيا اصلا ايران به آين پست مي‌انديشد؟
علي آبادي: ورود من به نفت جديد است بنابراين اجازه دهيد مقداري زمان بگذرد، البته فكر مي كنم بايد در اين زمينه فعال باشيم و به اين سمت حركت كنيم و در برنامه هاي آتي خود نيز به دنبال كسب دبير كلي اوپك نيز حركت كنيم.خوشبختانه من احساس مي‌كنم علاقه كشورهاي عضو اوپك به ايران بسيار زياد است و به ايران و تفكرات ما با يك اطمينان ويژه نگاه مي‌كنند. من معتقدم و برداشت شخصي من اين است كه آنها براين باورند ايران در آنجا تنها حافظ منافع خودش نيست بلكه حافظ منافع آنها نيز هست. به طبع به ايران به عنوان يك محور نگاه مي‌كنند.مي‌دانند كه ايران به دنبال منافع فردي و شخصي نمي‌گردد بنابراين حرف ايران در آنجا يك تاثير عميقي دارد.
اگر بگذريم از كشورهايي كه تحت فشارهاي سياسي موضع منفي مي‌گيرند، اما وقتي در خلوت با آنها صحبت مي‌كنيم ديدگاه‌هاي ايران را قبول دارند اما براساس فشارهاي سياسي دولت‌هايشان نمي‌تواند تصميم‌گيري كنند، در مجموع بايد گفت ديدگاه‌هاي ايران در اوپك زلال، شفاف، منطقي و به نفع مردم كشورها و حتي منافع مصرف كنندگان است. ديدگاه‌هاي ايران تنها يك طرفه نيست.
