مصاحبه در تحقیق کیفی

فرارو- مصاحبه یکی از راه‌های جمع آوری داده‌ها برای تحقیق است. داده های به دست آمده از تحقیق کیفی معمولا در طبیعت هستند. 

به گزارش فرارو؛ مصاحبه‌ها معمولا برای کشف یک موضوع صورت می‌گیرند و از یک یا چند نفر از افراد مجموعه آماری به دست می‌آید. روند ایجاد و استفاده از مصاحبه‌های پژوهشی کیفی را می‌توان به چهار مرحله تقسیم کرد. ۱ - تعریف سوال تحقیق ۲ - ایجاد راهنمای مصاحبه ۳ - شرکت کنندگان ۴ - انجام مصاحبه ها. 

پژوهشگر اثبات‌گرا، دانش را از طریق گردآوری داده‌های عددی و مشاهده نمونه‌ها و سپس عرضه این داده‌ها به تحلیل عددی فراهم می‌کند. تفسیرها شکل گذرا و وابسته به موقعیت دارند. پژوهشگران اثبات‌گرا دانش را از درجه اول از طریق گردآوری داده‌های کلامی با «مطالعه‌ی جدی و عمقی» (Intensive) موارد، و عرضه این داده‌ها به استقراء تحلیلی فراهم می‌آورند.

پژوهشگران کیفی بر نوعی تفسیر کل نگر تاکید دارند. آنان واقعیت‌ها و ارزش‌ها را به صورتی غیر قابل تفکیک و آمیخته با یکدیگر در نظر می‌گیرند. از طرف دیگر پژوهشگران کمی به جای توجه بر تفسیرهای کل نگر، بر عوامل و متغیرهای فردی تاکید دارند. پژوهشگر کمی بر این باور است که واقعیت را می‌توان به مولفه‌هایش تقسیم کرد و با نگاه به این اجزا، شناختی از کل به دست آورد. ولی پژوهشگر کیفی براساس این باور، که واقعیت، کلیتی است غیر قابل تقسیم، به بررسی کل فرایند می‌پردازد. 

اجزای عمده تشکیل دهنده تحقیق کیفی

در تحقیق کیفی سه بخش عمده وجود دارد:

• بخش اول: داده ها؛ داده‌ها می‌توانند از منابع مختلف گرد آوری شده باشند. مصاحبه، مشاهده و مشارکت، معمول‌ترین منابع اند. 

• بخش دوم: شامل روش‌های تحلیلی و تعبیر و تفسیری است؛ که برای رسیدن به یافته‌ها یا نظریه‌ها به کار می‌رود. این روش‌ها شامل شیوه‌های مفهوم‌پردازی از داده‌ها است؛ که به «کدگذاری (Coding)» موسوم است. شیوه‌های دیگری مثل نمونه گیری غیر آماری، یاد داشت برداری و نمایش روابط مفهومی به صورت دیاگرام نیز بخشی از مرحله تحلیلی اند. 

• بخش سوم: عبارت است از گزارش‌های نوشته شده و شفاهی و ارائه آن‌ها در مجله‌ها و کنفرانس‌های علمی. 

انواع تحقیق کیفی

دسته‌بندی تحقیقات کیفی آسان و مورد توافق همه نیست. استراس و جولیت کوربین شیوه‌های تحقیق کیفی را شامل موارد ذیل می‌دانند: 

نظریه مبنایی (Grounded theory)؛ یعنی آن چه که به طور استقرایی (Induction)؛ یعنی از جز به کل، از مطالعه پدیده‌ای به دست آید و نمایان‌گر آن پدیده است. به عبارت دیگر، باید آن را کشف کرد و کامل نمود و به طور آزمایشی از طریق گرد آوری منظم اطلاعات و تجزیه و تحلیل داده‌هایی که از آن پدیده نشات گرفته است، اثبات نمود. 

مردم نگاری یا قوم نگاری (Ethnography)؛ پژوهش قوم نگاری معمولا با انسان‌شناسی همبستگی دارد. قوم نگاری توصیفی عمیق و تحلیلی از موقعیت فرهنگی و در معنای وسیع، از فرهنگ است. پژوهش قوم نگاری بر مشاهده، توصیف و داوری‌های کیفی یا تفسیر پدیده‌های مورد بررسی تاکید بسیار دارد. 

مصاحبه واقع گرایانه

از دیدگاه معرفت شناختی واقع گرایانه، با ماجرای مصاحبه شونده‌ها به عنوان معیاری از بینش نسبت به زندگی روحی و سازمانی مصاحبه شونده بیرون از وضعیت مصاحبه برخورد می‌شود. این امر مسئله دقیق بودن داستان‌ها را ضروری می‌کند. 

پژوهشگران می‌توانند یافته‌های مصاحبه را با نتایج به دست آمده از طریق روش‌های دیگر، مانند تجزیه و تحلیل مستندات یا داده‌های نظرسنجی مقایسه نمایند. مصاحبه‌های واقع گرایانه ممکن است نسبت به برخی مصاحبه‌های کیفی دیگر، ساختار یافته‌تر باشند، زیرا ضروری است که اطمینان حاصل کنند داستان‌های مختلف شرکت کنندگان و انواع مختلف داده‌ها را می‌توانند به طور سیستماتیک مقایسه کنند. 

مصاحبه پدیدارشناسانه

پدیده‌شناسی تاثیر قابل توجهی بر علوم اجتماعی و به ویژه بر توسعه روش‌های پژوهش کیفی دارد. همچنین یک زمینه بسیار متنوع است که شامل رشته‌های مجزا می‌باشد که به شکل‌های متفاوتی با یکدیگر فرق دارند، و بسط دادن پیرامون روش‌های تحقیق پدیده‌شناسی را دشوار می‌سازد. 

یکی از خصوصیات کلیدی روش‌های پدیدار شناسانه، تاکیدی است که بر اهمیت این موضوع دارد که پژوهشگر باید آگاهانه پیش فرض‌های خود را در مورد پدیده مورد بررسی کنار بگذارد. این البته، بدان معنی است که پژوهشگر باید پیش فرض‌هایی را در ذهن نگه دارد، و گوش به زنگ باشد که این پیش فرض‌ها چگونه هر مرحله از فرآیند تحقیق را تحت تاثیر قرار می‌دهند. مصاحبه‌های پدیدارشناسانه اغلب بسیار طولانی هستند و معمولا فعالیت‌های جمع آوری و تجزیه و تحلیل داده به طور قابل ملاحظه‌ای همپوشانی دارند. تجزیه و تحلیل یک مصاحبه خبر از نحوه انجام مصاحبه بعدی می‌دهد، همزمان که محقق می‌خواهد درک خود از پدیده را افزایش دهد. 

نتیجه گیری

مصاحبه‌ها یک روش بسیار عالی برای جمع آوری اطلاعات کیفی است. در حالی که نیازمند اطلاعات کافی برای جمع آوری مطالب ارزشمند در تحقیق خود هستید، سعی نکنید مصاحبه‌های زیادی را با تعداد بالایی از افراد داشته باشید. کیفیت در عمق اکتشاف مسئله و مصاحبه نهفته است و نه لزوما در گستردگی دیدگاه ها. اگر به کیفیت بالایی از کار نیاز دارید، بر روی پرسش نامه‌ها و یا گروهی از جامکعه آماری متمرکز شوید.