پست در عصر قاجار مقوله لوکسی به حساب میآمد و هر جا این اداره سر بلند میکرد نام «مبارکه» به خود میگرفت و با طمطراق «اداره مبارکه پست» خوانده میشد!
زمانی شاه تصمیم گرفت تهران را بزرگتر کند و خندقهای اطراف تهران را پر کند و جایش خندقهای جدیدی حفر کند. به دوروبریهایش هم گفت هر کسی این خندقها را پر و آباد کند، زمینهای دو سمت خندق از آن او میشود. اسماعیل بزاز که یکی از دلقکهای دربار ناصرالدینشاه بود، این محدوده را برداشت و تصمیم به آباد کردنش گرفت. او بزاز، اما یک نابغه در طنزپردازی بود .
عطاری نقلی او در سرگوگل شده بود کلاس درس اخلاق. کسبه محله از او منش کاسبی یاد میگرفتند و مشتریان و اهالی تجریش هم راه و رسم کمک به همنوع را. معروف است که حاج نقی موقع حساب و کتاب کردن، اول پاکتی که قرار بود در آن نخود و لوبیا و... بفروشد را در یک کفه ترازو میگذاشت تا مبادا وزن پاکت را روی قیمت جنس حساب کرده باشد.
امروزه از خانه باغ بسیار بزرگ معروف به پارک مختارالسلطنه که در چهارراه مختاری، در محدوده پایین دست پل امیر بهادر تا حوالی میدان راه آهن قرار داشت تنها نام خیابان مختاری باقی مانده است، اما ضربالمثل ماستها را کیسه کردن به صاحب این خانه ارتباط دارد.
۳۰ درصد جمعیت شمال شهر، از ۸۳ بیمارستان و ۱۱۳۶۰ تخت بیمارستانی و ۲۵۸ درمانگاه و ۱۲۲ آزمایشگاه برخوردار بودند؛ در حالی که ۷۰ درصد جمعیت جنوب شهر، فقط ۲۸ بیمارستان و ۵۷۲۴ تخت بیمارستانی و ۱۵۱ درمانگاه و ۲۲ آزمایشگاه در خدمتشان بود.
مرور تاریخچه ایستگاه «دوراهی قپان»
قپان وسیلهای برای اندازهگیری وزن کالاهایی است که حملونقل سختی دارد و در گذشته بسیار مورد استفاده بود. اکنون نمونهای دیگری از این وسیله در سیلوی گندم تهران با عنوان باسکول وجود دارد که کامیونهای حمل گندم و جو از نقاط مختلف کشور روی آن قرار میگیرند و با تفاضل وزن ماشین در نهایت وزن محصول بهدست میآید.
مهمترین کتاب درسی دخترها، قرآن بود. خیاطی و دوخت ودوز و مطالبی که برای زندگی، مناسب یک دختر باشد، از مهمترین مباحث آموزشی مکتبخانههای زنانه بود.
سبزه میدان تهران علاوه بر محل کسب، محل تجمع مردم در ایام محرم بوده و هنوز نیز هست. از رویدادهای مهمی که در سبزه میدان آن زمان اتفاق میافتاد، اعدام مجرمان بود که بهدستور امیرکبیر از این میدان به میدان قاپوق (اعدام قدیم و محمدیه فعلی) انتقال پیدا کرد.
نصرالله حدادی در کتاب طهران قدیم، میدان باغشاه را محل تولد اولین مجسمههای پایتخت معرفی کرده است.
در گذشته حدود ۱۰ یخچال در محله خانیآباد وجود داشت که بیشترشان تخریب شدهاند. ضمن اینکه در این محل پدر غلامرضا تختی هم یخ میفروخت و برخی محلیها معتقدند این یخچال هم متعلق به پدر تختی بوده است.
برخی از کشاورزان با الاغهای خود به شهر میآمدند و فضولات و کثافات را بار الاغ میکردند و با خود میبردند تا بهعنوان کود در مزارع کشاورزی از آن استفاده کنند. انتقال فاضلاب به بیرون شهر توسط گروه ویژهای به نام «کناس» انجام میشد که از این طریق امرارمعاش میکردند.
سال ۱۲۶۸ قمری حاجبالدوله به دستور امیرکبیر تغییرات عمدهای در وضع میدان بهوجود آورد و سبزهمیدان بهکلی از وضع ناگوار و چشمانداز آلوده قبل درآمد. حالا سبزهمیدان علاوه بر مرکز تجاری، محل تجمع اهالی طهران در مراسم مختلف بود و دستههای عزاداری محلههای مختلف تهران در ماه محرم در این میدان گردهم میآمدند.
یکی از سرگرمیهای مردم تهران قدیم ، خربازی (خرسواری، یابوسواری) بود که جوانان به آن علاقه بسیاری داشتند. برخی دیگر از مردم هم در روزهای تعطیلات عازم باغات و سایر گردشگاههای تهران نظیر چشمه علی، دوشان تپه، پسقلعه، عشرتآباد، میدان باغشاه و … میشدند و وقت خود را بیشتر با بازیهای دسته جمعی مثل الک دولک، یک پی دو پی، دوکبازی و … میگذراندند.
در این گزارش تصاویر کمتر دیده شده از تهران قدیم را برای شما کاربران قرارد داده ایم که دیدن آن خالی از لطف نیست.
کاروانسراهای احمد کور در عصر قاجار از بین رفته و اراضی آنها در ساختوسازهای محله بازار به فضاهای دیگر تبدیل شده است.
پایتختی تهران و توسعه بیحدوحصرش، این شهر را خشک و بیآب کرد. کمبود آب تهران از دوره فتحعلیشاه آغاز و از آن زمان تاکنون یکی از مشکلات همه حکومتها و دولتها برای تامین آب مورد نیاز پایتختنشینان بوده است.
میتلهولتسر در سال ۱۳۰۳ خورشیدی و آستانه سرنگونی سلطنت قاجاریه به ایران آمد. او از طرف شرکت هواپیمایی «یونکرس» مأموریت یافت تا خطوط هواپیمایی ایران را در دوره قاجار بررسی کند.
عکسهای هوایی که عکاس سوئیسی از ایران قدیم گرفته است سند مهمی از تاریخ این کشور را با خود همراه دارد.
ناصرالدین شاه به منطقه دوشانتپه علاقه وافری داشت و در ماههای گرم سال همراه با شکارچیان به این منطقه خوش آبوهوا میرفت. آهو، گوزن و خرگوش وحشی در این پهنه به وفور پیدا میشدند و شکار آنها «سلطان صاحبقران» را سرخوش میکرد. علاقه شاه به این منطقه به اندازهای بود که از نقاشان میخواست از طبیعت این ییلاق نقاشی کنند.
میرزا یوسف مستوفیالممالک اراضی بالادست محله سنگلج را تا فاصله بالای آب کرج در تیول (ملک) خود داشت که بخشی از آن را به پسرش «حسن مستوفیالممالک» بخشید و باغ حسنآباد ساخته شد. در قسمت چپ شمال غرب این میدان نخستین گورستان تهران جا خوش کرده بود. قبرستان قدیمیای که در وبای عام تهران در ۲۵محرم سال۱۳۱۰ قمری تماماً پر از اجساد فوتشدگان شد.