نگاهی به جایگاه امام جعفر صادق (ع) در کتاب عرفانی تذکرة الأولیاء از عطار نیشابوری؛ معرفی امام پنجم شیعیان به عنوان نماد علم، زهد، و معرفت در بین اولیای الهی.
فرارو- در کتاب تذکرة الأولیاء اثر عطار نیشابوری، از امام جعفر صادق (ع) با احترام فراوان یاد شده است. عطار ایشان را نه تنها یکی از بزرگ‌ترین پیشوایان دین، بلکه از ارکان معرفت و حقیقت در سلسله‌ی اولیا و اهل سلوک می‌داند.
به گزارش فرارو، در این کتاب، امام صادق (ع) به عنوان عالمی ربانی و صاحب کرامت توصیف می‌شود که علم ظاهری و باطنی را به هم آمیخته و جان‌های بسیاری را از ظلمت جهل به نور معرفت راهنمایی کرده است:
آن سلطان ملت مصطفوی، آن برهان حجت نبوی، آن عامل صدیق، آن عالم تحقیق، آن میوهٔ دل اولیاء، آن جگرگوشهٔ انبیاء، آن ناقد علی، آن وارث نبی، آن عارف عاشق: جعفر الصادق رضی الله عنه.
گفته بودیم که اگر ذکر انبیاء و صحابه و اهل بیت کنیم کتابی جداگانه باید ساخت این کتاب شرح اولیاست که پس از ایشان بوده‌اند، اما به سبب تبرک به صادق ابتدا کنیم که او نیز بعد از ایشان بوده است. و، چون از اهل بیت بود و سخن طریقت او بیشتر گفته است و روایت از وی بیشتر آمده است کلمه‌ای چند از آن او بیاوریم که ایشان همه یکی‌اند.
چون ذکر او کرده شود از آن همه بود. نه بینی که قومی که مذهب او دارند، مذهب دوازده امام دارند. یعنی یکی دوازده است و دوازده یکی.
اگر تنها صفت او گویم، به زبان و عبارت من راست نیاید که در جمله علوم و اشارات و عبارات بی‌تکلف به کمال بود، و قدوه جمله مشایخ بود، و اعتماد همه بر وی بود، و مقتدای مطلق بود. هم الهیان را شیخ بود، و هم محمدیان را امام، و هم اهل ذوق را پیشرو، و هم اهل عشق را پیشوا. هم عباد را مقدم، هم زهاد را مکرم. هم صاحب تصنیف حقایق، هم در لطایف تفسیر و اسرار تنزیل بی‌نظیر بود، و از باقر رضی الله عنه بسیار سخن نقل کرده است و عجب دارم از آن قوم که ایشان خیال بندند که اهل سنت و جماعت را با اهل بیت چیزی در راه است که اهل سنت و جماعت اهل بیت را باید گفت به حقیقت؛ و من آن نمی‌دانم که کسی در خیال باطل مانده است، آن می‌دانم که هر که به محمد ایمان دارد و به فرزندانش ندارد به محمد ایمان ندارد. تا به حدی که شافعی در دوستی اهل بیت تا به حدی بوده است که به رفضش نسبت کرده‌اند و محبوس کردند و او در آن معنی شعری سروده است و یک بیت این است:
لو کان رفضا حب آل محمد
فلیشهد الثقلان انی رافض
