پس از ۶۷ سال حضور در فضا، قدیمی‌ترین ماهواره جهان همچنان به دور زمین می‌چرخد. اکنون گروهی از مهندسان و پژوهشگران تلاش دارند تا در ماموریتی ویژه، این ماهواره را به زمین بازگردانند و آن را از نزدیک بررسی کنند.
ماه مارس ۱۹۵۸ دانشمندان یک ماهواره کروی به اندازه یک گریپ‌فروت را به فضا پرتاب کردند. این ماهواره که «وانگارد-۱» نام دارد، در مدار بیضی‌شکلی در فاصله‌ای دور از زمین قرار گرفت.
به گزارش خبرآنلاین، ماهواره «وانگارد-۱» با هدف آزمایش توانایی موشک‌های پرتابگر و بررسی تاثیرات شرایط سخت فضا بر تجهیزات ساخته شده بود. در حالی که بیشتر ماهواره‌های هم‌دوره «وانگارد-۱» پس از مدتی وارد جو زمین شدند و بر اثر اصطکاک با اتمسفر سوختند و از بین رفتند، این ماهواره همچنان در سکوت به گردش خود در فضای بی‌پایان ادامه می‌دهد. حالا گروهی از پژوهشگران و مهندسان در تلاشند راهی پیدا کنند تا این ماهواره را به زمین بازگردانند و از نزدیک مورد بررسی قرار دهند.
«وانگارد-۱» دومین ماهواره‌ای بود که آمریکا به فضا فرستاد. این ماهواره در سال ۱۹۵۵ توسط آزمایشگاه تحقیقاتی نیروی دریایی آمریکا طراحی شد تا هم توانایی‌های پرتاب موشک‌های سه مرحله‌ای و هم اثرات محیط خشن فضا بر تجهیزات بررسی شود. حالا این ماهواره قدیمی‌ترین جسم ساخت بشر است که همچنان به دور زمین می‌چرخد.
به نقل از یورونیوز، تیمی از مشاوران شرکت «بوز آلن همیلتون»، مستقر در ایالت ویرجینیا طرحی را برای بازگرداندن این ماهواره به زمین ارائه کرده‌اند. جزئیات این طرح اوایل امسال در نشریه مرکز تحقیقات هوافضا منتشر شد.
ماهوراه «وانگارد-۱» از سال ۱۹۶۴ دیگر سیگنالی به زمین نفرستاده است، با این حال داده‌های ردیابی همچنان موقعیت و مدار آن را ثبت می‌کند. این ماهواره به دلیل قرار گرفتن در مدار بیضوی بالا توانسته تا این مدت دوام بیاورد، در حالی که ماهواره‌های اسپوتنیک شوروی و اکسپلورر-۱ آمریکا که در مدارهای نزدیک به زمین قرار داشتند، در اثر کشش جو طی چند ماه یا چند سال سقوط کردند. اگر «وانگارد-۱» سالم به زمین بازگردانده شود، قدیمی‌ترین ماهواره‌ای خواهد بود که تاکنون به زمین برگشته است.
پژوهشگران پیشنهاد کرده‌اند که یا ماهواره به مداری پایین‌تر منتقل شود و از فضا مهار شود یا به ایستگاه فضایی بین المللی هدایت شود. نمونه‌ای از چنین عملیاتی پیش‌تر در سال ۱۹۸۴ توسط ناسا انجام شده بود. در آن زمان، فضانوردان با استفاده از کوله‌پشتی فضایی موسوم به «واحد مانور سرنشین‌دار» طی پیاده‌روی فضایی موفق شدند دو ماهواره را مهار کنند.
طبق اعلام ناسا، دو ماهواره مخابراتی «وستار-۶» و «پالاپا بی-۲» به دلیل نقص موشک در مدار اشتباهی قرار گرفته بودند و به همین دلیل فضانوردان برای بازیابی این فضاپیماهای سرگردان اما سالم به فضا فرستاده شدند.
با توجه به سن بالای «وانگارد-۱»، تیم پروژه می‌گوید که فضانوردان باید در بازگرداندن آن بسیار محتاط باشند. آنها پیشنهاد کرده‌اند که پیش از عملیات اصلی یک فضاپیما به نزدیکی آن فرستاده شود تا وضعیت ماهواره را از نزدیک ارزیابی کند.
همچنین پیشنهاد شده تا برای تامین هزینه این ماموریت، یا از سرمایه‌گذاری علاقه‌مندان ثروتمند به فضا کمک گرفته شود یا با شرکت‌هایی مانند اسپیس‌ایکس همکاری شود.
اگر «وانگارد-۱» به زمین بازگردانده شود، کارشناسان آن را از نزدیک بررسی می‌کنند تا ببینند آیا در این سال‌ها با زباله‌های فضایی برخورد کرده، ساختارش چقدر سالم مانده و شرایط سخت فضا چه تاثیری بر آن گذاشته است. سپس این ماهواره می‌تواند به عنوان یک «کپسول زمان» در موزه اسمیتسونین به نمایش گذاشته شود؛ یادگاری از نخستین روزهای تاریخ سفر به فضا.
در مقاله‌ای که پژوهشگران شرکت «بوز آلن همیلتون» در مرکز تحقیقات هوافضا منتشر کرده‌اند، آمده است: «ماموریت‌های آینده، از جمله پاکسازی زباله‌های فضایی، جمع‌آوری مواد برای تولید در مدار و اکتشاف اعماق فضا، می‌تواند بر پایه تکنیک‌هایی بنا شود که در عملیات بازگرداندن وانگارد-۱ به کار گرفته می‌شود. بازگرداندن وانگارد-۱ چالشی دشوار اما گامی ارزشمند و دست‌یافتنی برای جامعه‌ی فضایی آمریکا خواهد بود.»
