در این مقاله با بمب‌افکن‌های استراتژیک در حال خدمت در ارتش کشورهای مختلف جهان آشنا خواهید شد.
برادران رایت برای اولین بار در سال ۱۹۰۳ پرواز کردند و ده سال بعد اولین بمب‌افکن دنیا پدیدار شد. این بمب‌افکن می‌توانست بمب‌های ۱۰ پوندی را حمل کند. در جنگ جهانی دوم شاهد اهمیت بالای استفاده از بمب‌افکن‌ها بودیم و این بوئینگ B-۲۹ سوپر فورترس بود که اولین بمب اتمی را پرتاب کرد. پس از جنگ جهانی دوم، ارتش کشورهای مختلف سرمایه‌گذاری سنگینی روی طراحی و توسعه بمب‌افکن‌های استراتژیک که توانایی حمل سلاح هسته‌ای داشته باشند انجام دادند. ایالات‌متحده چندین دهه است به تولید این هواپیماهای مرگبار ادامه می‌دهد و این فرایند هرگز متوقف نشده است.
به زودی این کشور بمب‌افکن نورث روپ گرومن B-۲۱ رایدر را به عنوان اولین بمب‌افکن استراتژیک توسعه یافته در قرن ۲۱ معرفی خواهد کرد بنابراین زمان و سرمایه زیادی برای حفظ این ناوگان در نظر گرفته شده است. با اینکه B-۲۱ احتمالاً تا چند سال آینده وارد چرخه خدمت نخواهد شد اما هنوز هم بمب‌افکن‌های استراتژیک و تاکتیکی متنوعی وجود دارند که در این مقاله به معرفی آن‌ها می‌پردازیم. هواپیماهای موردبحث علاوه بر قابلیت دفاع استراتژیک می‌توانند محموله‌های عادی را نیز به هر نقطه در جهان برسانند.
نیروی هوایی آمریکا از انواع مختلف بمب‌افکن‌ها استفاده می‌کند و برخی از آن‌ها چند دهه فعال بوده‌اند. این مقاله به معرفی شش بمب‌افکن در حال خدمت اختصاص دارد هرچند برخی از آن‌ها به زودی جای خود را به نسل ششم بمب‌افکن‌هایی همچون B-۲۱ رایدر امریکا و H-۲۰ چین خواهند داد.
این بمب‌افکن برد بلند در سال ۱۹۵۵ تولید و وارد ارتش آمریکا شده و قدیمی‌ترین بمب‌افکن استراتژیک در حال خدمت دنیاست. البته تکنولوژی B-۵۲ ارتقا یافته و نام مستعار BUFF (رفیق چاق و بزرگ و زشت) به آن داده شده است. B-۵۲ یکی از کلیدی‌ترین پرنده‌های نیروی هوایی آمریکاست و نسخه مدرن آن با نام B-۵۲H شناخته می‌شود که از سال ۱۹۶۱ در حال خدمت است. از جمله بهینه‌سازی‌های این بمب‌افکن می‌توان به نصب پیشرانه‌های توربوفن پرت اند ویتنی TF۳۳-P۳/۱۰۳ اشاره کرد که می‌توانند حداکثر سرعت ماخ ۰.۸۴ را فراهم سازند.
حداکثر وزن تیک آف B-۵۲H به ۲۴۴ تن می‌رسد. قیمت هر فروند از بمب‌افکن موردبحث در سال ۲۰۱۲ حدود ۸۴ میلیون دلار بوده است. با ویژگی سوخت‌گیری هوایی، شعاع پروازی B-۵۲H نامحدود است. هم‌اکنون ۵۸ فروند از بمب‌افکن موردبحث در حال خدمت هستند هرچند ۱۸ فروند نیز به‌صورت رزرو وجود دارد.
تاریخ شروع به کار B-۱ لنسر سال ۱۹۸۵ بوده و هدف از طراحی آن پرواز در سرعت فراتر از صوت به منظور حمله به هر هدفی بوده است. لنسر با نام مستعار Bone شناخته می‌شود و توانایی‌های احساس‌برانگیزی دارد و به همین خاطر است که همچنان در حال انجام‌وظیفه بوده و نسخه مدرن آن که B-۱B نام دارد در بحث طراحی، میزان حضور در رادارها و حداکثر سرعت بهینه‌سازی‌هایی داشته است. نیروبخش B-۱B چهار پیشرانه توربوفن جنرال الکتریک F۱۰۱-GE-۱۰۲ است که باعث دستیابی به حداکثر سرعت ماخ ۱.۲ می‌شوند. البته برجسته‌ترین ویژگی این بمب‌افکن استراتژیک را می‌توان توانایی حمل محموله‌هایی با حداکثر وزن ۳۴ تن دانست. هزینه تولید B-۱B لنسر حدود ۳۱۷ میلیون دلار بوده است.
B-۲ اسپیریت یکی از نمادین‌ترین هواپیماهای نظامی دنیاست و دلیل اصلی آن نیز طراحی بال‌های بمب‌افکن موردبحث است. B-۲ به عنوان اولین بمب‌افکن پنهان‌کار دنیا شناخته می‌شود و به همین خاطر توانایی شناسایی آن دشوار است. B-۲ در سال ۱۹۹۷ وارد نیروی هوایی آمریکا شد و از همان تاکنون فعال باقی مانده هرچند سقف تعداد آن فقط ۲۱ فروند بوده است. دلیل تیراژ پایین این بمب‌افکن به هزینه تولید حدود ۲ میلیارد دلاری هر فروند از آن مربوط می‌شود. البته توانایی‌های B-۲ چنین چیزی را توجیه می‌کند. چهار پیشرانه جنرال الکتریک F۱۱۸-GE-۱۰۰ نیروبخش بمب‌افکن موردبحث هستند و سرعت آن نیز حدود ۰.۷ تا ۰.۹ ماخ اعلام شده است. برخی تست‌ها نشان دهنده توانایی B-۲۱ در غرق کردن ناوشکن‌ها بوده‌اند.
پس از بررسی بمب‌افکن‌های استراتژیک آمریکا نوبت به معرفی محصولات سایر کشورها نیز می‌رسد. روسیه و چین نیز ناوگان مخصوص خود را دارند که از جنگ سرد تاکنون توسعه یافته‌اند. در حال حاضر ارتش آزادی‌بخش خلق چین از بمب‌افکنی به نام شیان H-۶ استفاده می‌کند که در واقع نسخه تحت لیسانس از توپولف Tu-۱۶ شوروی به شمار می‌رود. بمب‌افکن توپولف اولین بار در سال ۱۹۵۴ بکار گرفته شده بود. چینی‌ها نیز چهار سال بعد استفاده از آن را شروع کردند و پس از توافق با روسیه، فرایند تولید آن در این کشور آسیایی کلید خورد. در طول این سال‌ها، شیان H-۶ به‌روزرسانی‌های متنوعی داشته و جدیدترین نسخه آن با نام H-۶N شناخته می‌شود که توانایی حمل سلاح هسته‌ای را دارد. نسخه‌های دیگری از این بمب‌افکن نیز وجود دارند که به عنوان حامل موشک کروز و همچنین نسخه جنگ الکترونیک شناخته می‌شوند. برخی نسخه‌ها توانایی سوخت‌گیری هوایی را نیز دارند.
توپولف Tu-۱۶۰ که توسط شوروی توسعه یافته است اولین بار در سال ۱۹۸۷ و کمی قبل از فروپاشی این کشور وارد نیروی هوایی شد. فدراسیون روسیه به استفاده از بمب‌افکن موردبحث ادامه می‌دهد، هواپیمایی که قابلیت حمل سلاح هسته‌ای را نیز دارد. نیروهای هوافضای روسیه مسئول استفاده از Tu-۱۶۰ هستند و نسخه‌های مدرن‌تری از آن را نیز تولید کرده‌اند که همین چند سال پیش وارد چرخه خدمت‌رسانی شده‌اند. این نسخه‌ها در بخش اویونیک، کاکپیت دیجیتال، سیستم‌های الکترونیکی و ارتباطی و… به روز شده‌اند. توپولف Tu-۱۶۰ دارای ۴۴ رکورد جهانی از نظر ابعاد، سرعت، استقامت و دیگر فاکتورهای کلیدی بوده و به همین خاطر روسیه را به عنوان کشوری برجسته در زمینه تولید بمب‌افکن‌های استراتژیک مطرح کرده است. نیروهای اوکراین نیز قبل از فروپاشی شوروی ۱۹ فروند توپولف Tu-۱۶۰ را در اختیار داشته‌اند اما همه آن‌ها یا تحویل روسیه شده و یا از بین رفته‌اند.
یکی دیگر از بمب‌افکن‌های استراتژیک شوروی که هم‌اکنون توسط روسیه مورد استفاده قرار می‌گیرد توپولف Tu-۲۲M است. اولین بار در دهه ۷۰ میلادی بود که این هواپیما پرواز کرد و به‌روزرسانی اصلی آن در دهه ۹۰ میلادی رخ داد هرچند سال‌های بعد نیز Tu-۲۲M ارتقا یافت. روس‌ها از این بمب‌افکن در سوریه و اوکراین استفاده کرده‌اند و اوکراینی‌ها مدعی شده‌اند نسخه مورد استفاده از نوع قدیمی Tu-۲۲M۳ بوده است. البته جدیدترین نسخه بمب‌افکن موردبحث در دسامبر ۲۰۱۸ پرواز کرده است. بمب‌افکن توپولف به دو پیشرانه توربوفن پس‌سوز مجهز است و می‌تواند به سرعت ماخ ۲ برسد. با اینکه Tu-۲۲M بمب‌افکن بدی نیست اما در مقابل رقبای مدرن‌تر حرفی برای گفتن ندارد و حتی یک فروند از آن در آسمان اوکراین سرنگون شده است.
