دو روز بعد از سفر جنجالی شی جینپینگ، رییسجمهور چین به عربستان و امضای پکن زیر بیانیه انتقادی شورای همکاری خلیج فارس علیه ایران، وزیر خارجه عربستان سعودی بار دیگر در ابوظبی، پایتخت امارات در یک کنفرانس بینالمللی در مورد ایران و توافق هستهای غرب با جمهوری اسلامی ایران سخن گفت.
به گزارش اعتماد، مقامهای عربستان سعودی در روزهای گذشته سیگنالهای مختلی در سخنان علنی خود در مورد ایران ارسال کردهاند. محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی در سخنان خود در نشست سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس ایران را به رعایت اصول حسن همجواری دعوت کرد و از ایران خواست که تعهدات بینالمللی خود را در برنامه هستهای رعایت کند.
یک روز بعد، فیصل بن فرحان، وزیر خارجه سعودی در اظهارنظری دیگر گفت: «ایران بخشی از منطقه و همسایه ما است.... ما به دراز کردن دست خود به سوی همسایگان مان در ایران ادامه میدهیم. حرفهای مثبتی از ایران میشنویم و امیدواریم که این حرفها به روابط مثبت تبدیل شود.»
روز یکشنبه بار دیگر سوگیری صحبتهای وزیر خارجه عربستان عوض شد و ایران را متهم به دنبال کردن برنامه تسلیحات هستهای کرد، وضعیت منطقه را خطرناک توصیف کرد و گفت که رسیدن به یک توافق هستهای باید آغاز یک فرآیند باشد و نه پایان آن.
اظهارات فیصل بن فرحان در کنفرانس سیاستگذاری جهانی که بین روزهای جمعه تا یکشنبه در ابوظبی امارات برگزار شد، باعث بروز نگرانیهایی در مورد اهداف و برنامههای عربستان سعودی درخصوص برنامه هستهای این کشور شده است.
بن فرحان ضمن تکرار ادعاهایی در مورد برنامه هستهای ایران و اتهامزنی به ایران درخصوص برنامه برای تولید تسلیحات هستهای گفته است که دولتهای منطقه «قطعا به دنبال راههایی برای تامین امنیت خود» خواهند رفت.
وی گفته است که در صورت دستیابی ایران به سلاح هستهای «دیگر هیچچیز قابل پیشبینی نیست.» این اظهارات، دو روز بعد از سفر شی جینپینگ به عربستان سعودی، این گمانهزنی را بار دیگر تقویت کرده که عربستان سعودی در خفا در حال برنامهریزی برای توسعه برنامه مستقل هستهای خود با رویکرد تبدیل آن به یک برنامه تسلیحاتی است.
دولت چین، همکاریهای نزدیک هستهای با عربستان سعودی دارد. سال ۲۰۲۰ روزنامه والاستریت ژورنال در گزارشی افشا کردهبود که دولت عربستان سعودی با همکاری چین تاسیسات تولید کیک زرد از سنگ معدن اورانیوم ایجاد کرده است. ابعاد همکاریهای عربستان با چین در برنامه هستهای چندان روشن نیست.
شی جینپینگ در سخنان خود در نشست مشترک چین و شورای همکاری خلیجفارس، تاکید کرد که چین آمادگی همکاری با کشورهای حاشیه خلیجفارس در زمینه هستهای دارد و برای تاسیس یک مرکز امنیت هستهای با مشارکت چین و کشورهای حاشیه خلیجفارس اعلام آمادگی کرد.
فیصل بن فرحان، وزیر خارجه عربستان سعودی در بخشی از سخنان خود در کنفرانس سیاستگذاری جهانی در ابوظبی، به پرونده هستهای ایران اشاره و تاکید کرد که اگر توافق هستهای با ایران به نتیجه نرسد، منطقه در شرایطی بسیار خطرناک قرار خواهد گرفت.
او با تکرار ادعاهای واهی در مورد مقاصد برنامه هستهای ایران مدعی شد که اگر ایران به سلاحهای هستهای دست پیدا کند، کشورهای خلیجفارس دست به هر اقدامی برای تضمین امنیت خود خواهند زد. این مقام پادشاهی سعودی گفت: «اگر ایران یک سلاح اتمی قابل استفاده داشته باشد، دیگر هیچچیز قابل پیشبینی نخواهد بود.... ما در فضای بسیار پرمخاطرهای در منطقه قرار داریم و انتظار داشته باشید که دولتهای منطقه قطعا دنبال راهی باشند که امنیت خود را تامین کنند.»
وزیر خارجه عربستان همچنین تاکید کرد که حمایت سعودی از توافق هستهای با ایران مشروط است. وی با تاکید بر اینکه پادشاهی سعودی برای رسیدن به یک توافق هستهای با ایران تلاش میکند، گفت: «حمایت ما مشروط به این است که این توافق یک نقطه آغاز باشد، نه نقطه پایان.»
این مقام پادشاهی سعودی ادامه داد: «نشانهها متاسفانه خیلی مثبت نیستند، ما از ایرانیها میشنویم که علاقهای به برنامه تسلیحات هستهای ندارند، اگر میتوانستیم چنین حرفی را باور کنیم، احساس آرامش میکردیم. ما نیازمند تضمینهای بیشتری هستیم.»
وی اشاره کرد که صرف رسیدن به یک توافق هستهای به این معنا نیست که ایران دنبال تولید سلاح هستهای نخواهد رفت. فیصل بن فرحان سه روز بعد از پایان سفر شی جینپینگ، رییسجمهور چین به عربستان، در مورد رابطه عربستان سعودی با چین هم در این نشست صحبت کرد و گفت که قطبیسازی در شرایط کنونی بدترین چیزی است که ممکن است رخ بدهد. وی گفت که چین به عنوان دومین اقتصاد بزرگ جهان، یک شریک مهم برای عربستان است.
او در مورد قیمت نفت هم گفت که عربستان قیمت فعلی نفت را باثبات و منصفانه میداند. وی در مورد اختلافنظر با امریکا درخصوص نفت گفت: «قیمت نفت هم برای مصرفکننده و هم برای تولیدکننده باید منصفانه باشد و ما این را به امریکا توضیح دادهایم.»
بن فرحان درمورد اختلافات داخلی در امریکا و رقابتها میان دموکراتها و جمهوریخواهان گفت که به نظر او بهرغم همه این اختلافها، منافع و زمینههای همکاریها میان دولتهای حاشیه خلیجفارس و امریکا بهرغم این اختلافها ادامه خواهد داشت. وی همچنین درمورد روابط عربستان و روسیه هم توضیح داد که روابط مسکو و ریاض بسیار خوب است، وی همچنین بار دیگر به نقش عربستان در مبادله زندانیان اشاره کرد.
انور قرقاش، مشاور رییس امارات متحده عربی در سیاست خارجی نیز روز شنبه در کنفرانس سیاستگذاری جهانی در ابوظبی سخن گفت. قرقاش گفت که کشورهای حاشیه خلیجفارس خواستار تضمینهای صریح از سوی متحدان سنتی غربی بهویژه در مورد پهپادهای ایران هستند.
قرقاش با این ادعا که کشورهای حاشیه خلیجفارس قبلا در این مورد به غرب هشدار داده بودند با تکرار ادعای استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ اوکراین گفت: «تازه وقتی که این پهپادها وارد جبهه اوکراین شدند، جهان ناگهان این موضوع را دوباره کشف کرد.» وی در مورد توافق هستهای با ایران هم گفت: «فرصت بسیار مناسبی فراهم آمده است که همهچیز را از نو بازنگری کنیم.»
سایمون هندرسون، تحلیلگر مسائل بینالملل در پایگاه خبری هیل با اشاره به اظهارات وزیر خارجه عربستان مینویسد: «اظهارات [وزیر خارجه عربستان]بسیار از لحاظ خبری اهمیت دارد و به همین دلیل بود که به سرعت توسط خبرگزاری رویترز و دیگر رسانهها باز نشر شد.
اما آیا این اظهارات نمایانگر یک سیاست هستهای جدید در عربستان برای همگامی با ایران در بلندپروازیهای هستهای است؟ آیا این اظهارات مشابه آنچه محمد بن سلمان ولیعهد و حاکم بالفعل این کشور در مصاحبه سال ۲۰۱۸ به سیبیاس گفتهبود است که بیتردید اگر ایران بمب هستهای بسازد ما هم در اولین فرصت ممکن این کار را خواهیم کرد؟»
به نوشته هندرسون «مقامها در طول روزهای گذشته هشیارانه در پی نشانهای بودند که از یک برنامه جدید هستهای خبر بدهد، چراکه یک تاریخچه در این زمینه فروش دارد. موشکهایی که چین از سی سال پیش به عربستان سعودی فروخته است، قابلیت حمل سلاحهای هستهای دارند. چین با پاکستان هم رابطه نزدیک دارد که ۴۰ سال پیش فناوری غنیسازی اورانیوم برای سلاحهای چینی را به همراه یکی دو کلاهک هستهای دراختیار آن گذاشته بود.»
این یادداشتنویس امریکایی با اشاره به انتصاب فرمانده جدید ستاد مشترک ارتش پاکستان، ژنرال عاصم منیر مینویسد: «چین در دهه ۱۹۸۰ به دلیل انتقال فناوری هستهای به پاکستان بهشدت از سوی امریکا تنبیه شد، اما اینبار در مورد عربستان ممکن است بیشتر به عنوان تماشاگر بنشیند و کار را به پاکستان بسپارد.
عبدالقادر خان، پدر فناوری هستهای پاکستان، عامل انتقال این فناوریها از پاکستان به لیبی، کرهشمالی و ایران بود و اصلیترین همکاری او هم در این فرآیند، ژنرال عاصم منیر بود. رسانههای پاکستان نوشتهاند که عاصم منیر قرار است به زودی به عربستان سعودی سفر کند و پاکستان برای تامین نیازهای شدید ارزی خود میخواهد ۴،۲ میلیارد دلار از عربستان وام بگیرد.»
وزیر خارجه عربستان سعودی در کنفرانس سیاستگذاری جهانی در ابوظبی گفته است: «اگر ایران یک سلاح اتمی قابل استفاده داشته باشد، دیگر هیچچیز قابل پیشبینی نخواهد بود.... ما در فضای بسیار پرمخاطرهای در منطقه قرار داریم و انتظار داشته باشید که دولتهای منطقه قطعا دنبال راهی باشند که امنیت خود را تامین کنند.»
برخی تحلیلگران این سخنان را نشانهای از برنامه پنهانی عربستان برای توسعه برنامه تسلیحات هستهای عنوان کردهاند و معتقدند که ریاض به بهانه برنامه هستهای جمهوری اسلامی ایران قصد دارد برنامه تسلیحاتی بومی خود را توسعه دهد.
یک تحلیلگر امریکایی معتقد است که هر چند چین روابط هستهای نزدیکی با عربستان برقرار کرده است، اما به نظر میرسد که گزینه اصلی انتقال فناوری تسلیحات هستهای به عربستان، پاکستان باشد که با هر دو کشور رابطه نزدیکی دارد و در گذشته برنامه تسلیحات هستهای خود را از چین وارد کرده است.