«هرچند هوش مصنوعی قابلیت‌های بسیار خوبی در زمینه پیشگیری و تشخیص بیماری‌ها داشته، اما نمی‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای علم روان‌شناسی باشد، به این دلیل که هرچند هوش مصنوعی، علوم انسانی را به کار می‌گیرد، اما منشأ انسانی ندارد. این بدان معنا است که هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین روابط و تعاملات انسانی و پویایی این روابط باشد، به همین دلیل ما نمی‌توانیم در این زمینه به‌طور کامل متکی به این تکنولوژی باشیم، ضمن اینکه ممکن است هوش مصنوعی حقوق و اسرار بیمار و مراجع را حفظ نکند.»
با توجه به اینکه هوش مصنوعی در پیشگیری و درمان قابلیت‌های خوبی دارد، اما نمی‌تواند جایگزین روابط و تعاملات انسانی و پویایی این روابط باشد.
به گزارش ایرنا، ۹ اردیبهشت در ایران به‌عنوان روز ملی مشاوره و روان‌شناسی از سوی سازمان نظام روان‌شناسی ایران نام‌گذاری شده است. در علم روان‌شناسی به حالات روانی و رفتاری انسان‌ها و شناخت و تحلیل ذهن آن‌ها پرداخته می‌شود، همچنین این علم رفتارها و هیجانات انسانی را بررسی می‌کند.
روان‌شناسی همان‌طور که یکی از قدیمی‌ترین نظام‌های علمی در دنیا به‌شمار می‌رود، ازجدیدترین آن‌ها نیز محسوب می‌شود، به این معنا که از گذشته‌های دور دانشمندان یونان باستان، با بسیاری از مسائلی که روان‌شناسان امروزی اعم از حافظه، یادگیری، انگیزش، ادراک، خواب دیدن و رفتارهای هنجار یا نابهنجار با آن‌ها سروکار دارند، دست و پنجه نرم می‌کردند، بنابراین در موضوع روان‌شناسی بین گذشته و حال یک استمرار بنیادی وجود داشته است. امروزه هوش‌مصنوعی در بسیاری از جوانب زندگی انسان‌ها از تولیدمحتوا، حمل‌ونقل، امور مالی و پزشکی گرفته تا خدمات روان‌شناختی همه و همه را تحت تأثیر قرار داده است.
زهرا عسکری، عضو هیئت علمی گروه روان‌شناسی دانشگاه اصفهان درباره اینکه آیا هوش مصنوعی می‌تواند جایگزین روان‌شناسان و مشاوران شود، اظهار کرد: هرچند هوش مصنوعی قابلیت‌های بسیار خوبی در زمینه پیشگیری و تشخیص بیماری‌ها داشته، اما نمی‌تواند به‌عنوان جایگزینی برای علم روان‌شناسی باشد، به این دلیل که هرچند هوش مصنوعی، علوم انسانی را به کار می‌گیرد، اما منشأ انسانی ندارد. این بدان معنا است که هوش مصنوعی نمی‌تواند جایگزین روابط و تعاملات انسانی و پویایی این روابط باشد، به همین دلیل ما نمی‌توانیم در این زمینه به‌طور کامل متکی به این تکنولوژی باشیم، ضمن اینکه ممکن است هوش مصنوعی حقوق و اسرار بیمار و مراجع را حفظ نکند.
وی درباره مزایا، معایب و چالش‌های استفاده از هوش مصنوعی در فرایند تشخیص و درمان خدمات روان‌شناختی افزود: از مهم‌ترین معایب استفاده از هوش‌مصنوعی در فرایند درمان، امکان خطا در این فناوری است، حال اگر این خطا در موضوع‌های حساسی مثل خودکشی، رفتارهای خودآسیب‌زا واختلالاتی که مستقیما با جان انسان سروکار دارد، باشد، در حقیقت هدفی که خدمات روان‌شناختی برای آن درنظر گرفته شده با اختلال مواجه می‌شود، به همین دلیل این نرم‌افزار باید به‌صورت مستمر مورد نظارت و بررسی‌های انسانی قرار گیرد، همچنین از مزایای استفاده از هوش مصنوعی در خدمات روان‌شناختی می‌توان به از بین رفتن بعد جغرافیایی و مسافت‌های فیزیکی اشاره کرد.
عضو هیئت علمی گروه روان‌شناسی دانشگاه اصفهان ادامه داد: با استفاده از هوش مصنوعی می‌توان محتواهای تخصصی روان‌شناختی را در دسترس عموم شهروندان قرار داد. مثلاً بسیاری از افراد مهاجر می‌توانند فارغ ازمحدودیت‌های بعد مسافت، از خدمات روان‌شناختی بهره ببرند یا مثلا کسانی که به دلیل محل سکونت، محروم از خدمات روان‌شناختی هستند، هوش مصنوعی فرصتی مناسب برای بهره‌مندی از این خدمات را تأمین می‌کند. بعضی از افراد هم به دلیل موقعیت اجتماعی خود یا وضعیت فرهنگی جامعه‌ای که در آن زندگی می‌کنند، نمی‌توانند به‌صورت حضوری از خدمات روان‌شناختی بهره ببرند.
عسکری در پاسخ به این سوال که تأثیر هوش مصنوعی بر خدمات روان‌شناختی و آمار مراجعات حضوری چگونه بوده و آیا تأثیری در کاهش مراجعات حضوری داشته بیان کرد: بسیاری از مراجعان و روان‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند که کیفیت خدمات مشاوره حضوری از مشاوره‌های غیرحضوری بیش‌تر است، اما در برخی موقعیت‌ها، مشاوره‌های غیرحضوری آسیبی نمی‌رساند.
به‌عنوان مثال، اگر خدمات مشاوره را در سه دسته آموزش، راهنمایی، مشاوره و درمان قرار دهیم، در فرایند درمان اگر جلسات تا حد ممکن حضوری برگزار شوند بهتر است، اما در بحث آموزش، راهنمایی و مشاوره، گاهی خدمات غیرحضوری به دلیل نداشتن بعد مسافت برای مراجعان از راه دور بهتر است.
وی در پاسخ به چگونگی سنجش اثربخشی خدمات روان‌شناسی و مشاوره با روش‌های علمی ادامه داد: در این مورد باید داده‌های مبتنی‌بر منابع را گسترش دهیم. برای سنجش یک روش باید به داده‌های آماری متصل شویم و سنجش‌های کمی انجام دهیم.
باید متغیرهایی از سوی متخصصان و چالش‌هایی که از نظر مراجعان در این زمینه‌ها وجود دارند را مورد تحلیل و بررسی علمی قرار دهیم و بعد از سنجش بازخورد نتایج، می‌توان به این نتیجه رسید که آیا این روش برای اکثریت مفید بوده است یاخیر، بنابراین همکاری کیفی و کمی در گردآوری اطلاعات در زمینه موضوع مدنظر ما بسیار مهم است. بعد از آنکه روش‌هایی مختلف مورد سنجش قرار گرفت، بهترین روش انتخاب شده و به کار گرفته خواهد شد.
