جنگ تجاری بین آمریکا و چین در کُند شدن چشمگیر تجارت بین دو کشور به وضوح نمایان شده است. به این ترتیب، تعداد کشتی‌های کانتینربر که به سمت لس‌آنجلس و لانگ بیچ- بنادر اصلی در ساحل غربی آمریکا که کالا‌های چینی و همچنین کالا‌های سایر کشور‌های آسیایی را دریافت می‌کنند، در حد قابل توجهی کاهش یافته است.
ویکتور پروژنکو (VIKTOR PIROZHENKO)، نویسنده، روزنامه‌نگار:رفتار‌های صلح‌طلبانه صلح نخواهد آورد و سازش باعث احترام نخواهد شد.
ابراهیم شیری؛ امپراتوری نظامی- تروریستی آمریکا که قریب دو نیم قرن پیش بر روی گوشت و پوست و استخوان خلق‌های بومی بنیانگذاری شد و متعاقب آن، تمام جهان را چاپید و از امنیت، آرامش و آسایش محروم کرد، اکنون مثل هر پدیده‌ای دورۀ پیدایش و رشد خود را پشت سر گذاشته، به سراشیبی سقوط و اضمحلال وارد شده است. با این حال، در این آخر عمری سعی می‌کند با تحمیل جنگ‌های سیاسی، اقتصادی، نظامی و ... به کل جهان، سقود خود را چند صباحی به تأخیر اندازد. اما روند آغاز شده است.
تلاش آمریکا برای استفاده از مذاکرات تعرفه‌ای به منظور اعمال فشار بر شرکای تجاری خود و وادار کردن آنها به محدود کردن همکاری با چین، موج جدید تقابل تعرفه‌ای بین آمریکا و جمهوری خلق چین را برانگیخته است. پکن در پاسخ، هشدار داد که علیه کشور‌هایی که با آمریکا همکاری می‌کنند و به منافع چین آسیب می‌رسانند، تصمیمات جدی اتخاذ خواهد کرد.
در این زمینه نشانه‌هایی ظاهر شد که موضع محکم چین در شرایط فشار تعرفه‌ای آمریکا، دولت ترامپ را مجبور به نرم‌تر کردن موضع خود در قبال تعرفه‌های ممنوع‌کننده واردات از چین کرده است.
در حال حاضر، چین در واکنش به تعرفه‌های آمریکا، ۱۲۵ درصد عوارض گمرکی بر واردات کالا‌های آمریکایی وضع کرده است. پکن همچنین صادرات مواد معدنی حیاتی را محدود نموده و چندین شرکت آمریکایی، عمدتاً کوچک را در فهرست سیاه قرار داده است که این امر، توانایی آنها برای همکاری با شرکت‌های چینی را محدود می‌کند.
جنگ تجاری بین آمریکا و چین در کُند شدن چشمگیر تجارت بین دو کشور به وضوح نمایان شده است. به این ترتیب، تعداد کشتی‌های کانتینربر که به سمت لس‌آنجلس و لانگ بیچ- بنادر اصلی در ساحل غربی آمریکا که کالا‌های چینی و همچنین کالا‌های سایر کشور‌های آسیایی را دریافت می‌کنند، در حد قابل توجهی کاهش یافته است.
انتظار می‌رود در این هفته ۱۲ کشتی از چین وارد شود، در حالی که در هفتۀ گذشته این تعداد ۲۲ کشتی بود. تعداد کشتی‌های برنامه‌ریزی‌شده برای ورود در بازۀ زمانی ۴ تا ۱۰ مه، نسبت به سال گذشته، ۴۴ درصد کاهش یافته است.
در این میان، وزارت بازرگانی چین در واکنش به درخواست غیررسمی آمریکا از سایر کشور‌ها برای محدود کردن تجارت با چین، در ۲۱ آوریل با انتقاد شدید از اقدامات واشنگتن، هشدار داد علیه کشور‌هایی که به خواسته‌های غیرقانونی دولت ترامپ تن دهند، اقدامات متقابل به عمل خواهد آورد.
«اگر چنین وضعیتی پیش بیاید، چین اقدامات متقابل قاطع و متوازن انجام خواهد داد. چین مصمم است و توانایی دفاع از حقوق و منافع خود را دارد.» این وزارتخانه هشدار داد که بازگشت تجارت بین‌المللی به «قوانین جنگل» برای همه کشور‌ها خطرناک خواهد بود.
موضع چین اصولی است. «رفتاری که به دنبال آرام ساختن است، صلح به ارمغان نخواهد آورد و سازش باعث احترام نخواهد شد». دنبال کردن منافع کوتاه‌مدت به بهای آسیب رساندن به منافع دیگران به ازای «استثنائات، به قرارداد با ببر برای پوستش شبیه است» که در نهایت به همۀ طرف‌ها آسیب خواهد رساند.
عزم راسخ پکن برای «ایستادگی» و تسلیم نشدن در جنگ تجاری بر توصیه‌های کارشناسان برجسته چینی مانند جاستین ییفو لین استوار است. این اقتصاددان ارشد پیشین بانک جهانی و رئیس مؤسسۀ اقتصاد ساختاری نوین دانشگاه پکن معتقد است هر کشوری که با تعرفه‌های تهدیدآمیز آمریکا مواجه شود و برای رسیدن به توافق با دولت ترامپ سازش کند، تنها واشنگتن را به مطرح کردن خواسته‌های سخت‌تر ترغیب خواهد کرد.
گویی در تأئید این فرضیه دربارۀ سبک تهاجمی «ویژۀ» ترامپ در معاملات، که در شرایط مقاومت شدید کارایی ندارد، نشانه‌هایی از آمادگی آمریکا برای توافق تجاری با چین ظاهر شده است.
رئیس‌جمهور آمریکا چند روز پیش دربارۀ احتمال کاهش تعرفه‌های وارداتی بر کالا‌های چینی اعلام کرد: «۱۴۵ درصد خیلی زیاد است. این مقدار اینقدر زیاد نخواهد بود، حتی نزدیک به این رقم هم نخواهد بود... این تعرفه به طور قابل توجهی کاهش خواهد یافت، اما به صفر نخواهد رسید».
بیانیۀ س. بیوکنن، وزیر دارایی در جلسۀ خصوصی با فعالان مالی و تجاری در واشنگتن در ۲۲ آوریل، نشانۀ نرم‌تر شدن موضع ترامپ بود. او در این جلسه اعلام کرد انتظار دارد «کاهش تنش» در جنگ تجاری بین آمریکا و چین روی دهد و پیشرفت در روابط با پکن اجتناب‌ناپذیر است.
این «نرم شدن آشکار لحن آمریکا» در جمهوری خلق چین مورد توجه قرار گرفته است و به اعتقاد بائو جیانیون، استاد بخش سیاست بین‌الملل دانشکدۀ مطالعات بین‌الملل دانشگاه مردمی چین، گواهی از این می‌دهد که «سیاست تعرفه‌ای آمریکا تفاوت قابل توجهی بین نتایج واقعی و اهداف اولیه خود داشته است». این کارشناس هشدار می‌دهد که این صرفاً یک تصحیح فنی در استراتژی در چارچوب روند‌های جدید تجارت جهانی است و هدف آمریکا برای مهار و سرکوب چین تغییر نخواهد کرد.
در واکنش به نشانه‌های نرمش واشنگتن در موضع خود، نمایندۀ وزارت امور خارجۀ چین در تاریخ ۲۳ آوریل موضع اصولی پکن را به ترتیب آتی تأئید کرد: «اگر آمریکا واقعاً می‌خواهد مشکلات را از طریق گفت‌و‌گو و مذاکره حل کند، باید تهدید و باج‌خواهی را متوقف کرده و بر اساس برابری، احترام متقابل و منافع متقابل، با چین وارد گفت‌و‌گو شود».
در چین نسبت به مشکلاتی که آمریکا در تجارت خارجی ایجاد می‌کند، با آرامش برخورد می‌کنند. اقتصاددانان چینی متوجه هستند که اقتصاد آمریکا تنها ۱۵ درصد از کل تجارت جهانی را تشکیل می‌دهد و به سایر کشور‌ها پیشنهاد می‌کنند که بر اساس شرایط سودمند متقابل، فعالانه متحد شوند تا آمریکا را منزوی کنند.
در حال حاضر، از دو جهت فشار واشنگتن بر چین، اول- تعرفه‌های ممنوع‌کننده بر واردات چینی و دوم، اجبار سایر کشور‌ها به کاهش همکاری‌های تجاری و اقتصادی با چین، به ویژه از طریق افزایش تعرفه‌های واردات از جمهوری خلق چین، همان‌طور که مشخص است، اولی دچار مشکل شده و نتایج مثبت دومی تاکنون در هوا معلق است.
شرکای اصلی چین یا از افزایش تعرفه‌ها بر محصولات چینی خودداری می‌کنند و وارد مذاکرات طاقت‌فرسایی با آمریکا می‌شوند و یا افزایش اندکی در تعرفه‌ها اعمال می‌کنند که از نظر کاهش قابل توجه صادرات جمهوری خلق چین، نقش تعیین‌کننده ندارد.
علاقه‌مندی گروه اول کشور‌ها را ریچل ریوز، وزیر دارایی انگلیس بیان کرد؛ او معتقد است که «چین دومین اقتصاد بزرگ جهان است و فکر می‌کنم بسیار احمقانه است که با آن تعامل نداشته باشیم. این رویکرد دولت ماست».
گروه دوم کشور‌ها تلاش می‌کنند بین منافع همکاری بدون مانع با چین و برآوردن اولتیماتوم آمریکا تعادل برقرار کنند. نمونۀ بارز در این زمینه هند است. این کشور در ۲۱ آوریل تعرفۀ موقت ۱۲ درصدی برای ۲۰۰ روز بر واردات برخی انواع فولاد اعمال کرد تا افزایش واردات عمدتاً از چین را مهار کند.
هرگونه محموله که با قیمت کمتر از ۶۷۵ دلار در هر تن وارد شود، مشمول این عوارض که برای کشور‌های در حال توسعه به جز چین و ویتنام اعمال نمی‌گردد، خواهد بود.
چین، کره جنوبی و ژاپن سه منبع اصلی صادرات فولاد به هند در سال ۲۰۲۴ بودند و هر کدام به ترتیب ۲۶ و ۸۸ صدم، ۲۶ و ۸٩ صدم و ۱۸و ٢ صدم از کل واردات را به خود اختصاص دادند.
واضح است که هند تلاش می‌کند تعادل شکننده را حفظ کند. بگونه‌ای که از یک سو، می‌خواهد تجارت خود با چین را گسترش دهد؛ و از سوی دیگر، از تعرفه‌ها استفاده می‌کند تا خواسته‌های واشنگتن را برآورده سازد و تعرفه‌های آمریکا بر واردات از هند به این کشور را کاهش دهد.
نکتۀ قابل توجه این است که این اقدام هند در بحبوحۀ سفر جیمز دیوید ونس، معاون رئیس جمهور آمریکا به هند صورت می‌گیرد که طی آن دهلی‌نو به دنبال جلوگیری از تعرفه‌های بالاتر آمریکا و دستیابی به یک توافق تجاری دوجانبه با واشنگتن است.
از زمانی که ترامپ در دورۀ نخست ریاست‌جمهوری خود بر واردات از چین تعرفه‌هایی اعمال کرد، چین حجم تجارت خود را با جنوب‌شرقی آسیا، منطقه‌ای که اکنون بزرگ‌ترین شریک تجاری آن در منطقه محسوب می‌شود و به عنوان یک پوشش در برابر مخاطرات غیرقابل پیش‌بینی در روابط با آمریکا عمل می‌کند، افزایش داده است.
در این زمینه، سفر پر دامنۀ شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در تاریخ ۱۴ تا ۱۸ آوریل به ویتنام، مالزی و کامبوج قابل توجه است؛ برنامۀ این سفر به جنگ تعرفه‌ای آمریکا علیه چین و مهم‌ترین شرکای تجاری منطقه‌ای آن توجه داشت. محور مذاکرات، تلاش‌های مشترک برای تضمین پایداری زنجیره‌های تأمین تولید منطقه‌ای، حفاظت از نظام تجاری چندجانبۀ مبتنی بر زنجیره‌های تولید ارزش، تقسیم کار منطقه‌ای و موارد مشابه بود.
با توجه به خوشبینی گزارش‌های رسمی پکن و جو دوستانه و غیررسمی دیدار‌های شی جین‌پینگ با رهبران سه کشور، به نظر می‌رسد که اهداف اصلی این سفر محقق شده است.
شایان ذکر است که انور ابراهیم، نخست‌وزیر مالزی، کشوری که در سال ۲۰۲۵ ریاست آسه‌آن را به عهده می‌گیرد، وعده داده است که این اتحادیه از وضع تعرفه‌های یک‌جانبه حمایت نخواهد کرد و «مالزی آماده است همکاری با چین را برای حل مشترک خطرات و مشکلات تقویت کند».
نشریۀ رسمی چینی گلوبال تایمز در جمع‌بندی نتایج موقت تعرفه بین آمریکا و چین، در خصوص اظهارات آشتی‌جویانه ترامپ می‌نویسد: «بیان یک موضوع و انجام کار دیگر در حین اعمال فشار حداکثری، یک رویکرد نادرست برای مقابله با چین است و به هیچ وجه جواب نخواهد داد».
