برجسته‌ترین معمار ایرانی آثاری چون آرامگاه خیام در نیشابور، آرامگاه فردوسی در توس و آرامگاه نادرشاه افشار در مشهد خلق کرده که هر یک بازتابی از اندیشه و شکوه تاریخی ایران محسوب می‌شوند. او در کنار طراحی این بناها، آثار دیگری نیز خلق کرد که همگی نشان از تسلط او بر تاریخ و فرهنگ ایران دارند.
هوشنگ سیحون از برجسته‌ترین معماران ایرانی، آثاری خلق کرده که نه تنها از نظر معماری برجسته‌اند، بلکه به نماد‌های هویت ملی تبدیل شده‌اند. او با رویکردی خلاقانه، عناصر سنتی معماری ایرانی را با اصول مدرن درهم آمیخت و بنا‌هایی ساخت که هویت فرهنگی و تاریخی ایران را در خود جای داده‌اند.
به گزارش ایسنا، مهم‌ترین آثار او در خراسان رضوی شامل آرامگاه خیام در نیشابور، آرامگاه فردوسی در توس و آرامگاه نادرشاه افشار در مشهد است که هر یک بازتابی از اندیشه و شکوه تاریخی ایران محسوب می‌شوند. او در کنار طراحی این بناها، آثار دیگری نیز خلق کرد که همگی نشان از تسلط او بر تاریخ و فرهنگ ایران دارند.
یکی از ماندگارترین و خلاقانه‌ترین طرح‌های سیحون، آرامگاه خیام است که در نیشابور واقع شده است. سیحون در این بنا علاقه خیام به ریاضیات و نجوم را به گونه‌ای هنرمندانه در فرم‌های هندسی منعکس کرده است.
۱۰ پایه متقاطع آرامگاه، یادآور معادلات هندسی و دقت علمی خیام هستند، در حالی که طراحی باز و مشبک آن، نمایی از آسمان را به بازدیدکنندگان ارائه می‌دهد و نقش خیام در علم نجوم را به تصویر می‌کشد. استفاده از کاشی‌های فیروزه‌ای و تلفیق اشعار خیام با نقوش اسلیمی، ارتباط این بنا با پیشینه فرهنگی و علمی ایران را تقویت کرده است.
سیحون در طراحی این آرامگاه، رویکردی متفاوت از معماری رایج آرامگاه‌ها را در پیش گرفت. او به جای استفاده از سازه‌های بسته و سنگین، فضایی خلق کرد که روح تفکر آزاد خیام را منعکس کند. خطوط کشیده و باز این بنا به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که تداعی‌کننده نگرش فلسفی خیام نسبت به جهان باشند. این ویژگی، آرامگاه خیام را نه‌تنها به یک بنای یادبود، بلکه به اثری هنری و فلسفی تبدیل کرده است.
آرامگاه فردوسی در توس، نمونه‌ای دیگر از نبوغ سیحون در تلفیق هویت ملی و معماری است. این بنا با الهام از معماری هخامنشی و یادمان‌های باستانی ایران طراحی شده است. ستون‌های بلند، سنگ‌نوشته‌هایی از شاهنامه و بهره‌گیری از الگوی مقبره کوروش، همگی باعث شده‌اند این آرامگاه تجسمی از عظمت حماسه‌های ایرانی باشد. سیحون تلاش کرد تا در این اثر پیوندی عمیق میان فردوسی، هویت ایرانی و شکوه ادبیات فارسی برقرار کند.
در طراحی این آرامگاه، سیحون نگاهی ویژه به نماد‌های تاریخی داشت. او با انتخاب معماری سنگین و الهام گرفته از دوران باستان، سعی کرد حس ماندگاری و ابدیت را به این بنا ببخشد. آرامگاه فردوسی نه‌تنها محلی برای گرامیداشت شاعر بزرگ ایران است، بلکه خود به نمادی از تاریخ و فرهنگ ایرانی تبدیل شده است که بازدیدکنندگان را به تأمل درباره گذشته و آینده این سرزمین وامی‌دارد.
در قلب شهر مشهد، آرامگاه نادرشاه افشار قرار دارد که توسط سیحون طراحی شده است. در این بنا از مصالحی سخت و مقاوم استفاده شده که بازتابی از شخصیت جنگاوری نادرشاه است. مجسمه‌ای از نادرشاه سوار بر اسب، در مرکز مجموعه قرار دارد که تداعی‌کننده روحیه نظامی و فتوحات اوست. فضای اطراف آرامگاه، به‌گونه‌ای طراحی شده که حس اقتدار و شکوه تاریخی را در ذهن بیننده ایجاد کند. این آرامگاه امروزه به یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری مشهد تبدیل شده است.
سیحون در طراحی این آرامگاه از تلفیق نماد‌های نظامی و تاریخی بهره برد. استفاده از مجسمه برنزی نادرشاه و ترکیب آن با معماری سنگین، نشان‌دهنده اقتدار و استواری است. در بخش‌هایی از بنا کتیبه‌هایی از پیروزی‌های نادرشاه حک شده‌اند که هویت جنگاوری او را به نمایش می‌گذارند. این آرامگاه برخلاف دیگر مقبره‌های طراحی‌شده توسط سیحون، حال و هوایی حماسی و نظامی دارد که متناسب با شخصیت تاریخی نادرشاه افشار است.
سیحون در کنار طراحی آرامگاه‌های مذکور، بناهای شاخص دیگری را نیز در ایران طراحی کرده است. «آرامگاه کمال‌الملک» در نیشابور با قوس‌های منحنی و معماری سنتی، ادای احترامی به استاد نقاشی ایرانی محسوب می‌شود.
«موزه توس» که در نزدیکی آرامگاه فردوسی واقع شده، به‌عنوان مرکزی فرهنگی شناخته می‌شود و یکی از نمونه‌های موفق معماری موزه‌ای در ایران است را نیز هوشنگ سیحون معماری آن را بر عهده داشته است.
«آرامگاه بوعلی‌سینا» در همدان نیز یکی از نخستین طراحی‌های سیحون است که از برج گنبد قابوس الهام گرفته و ترکیبی از معماری ایرانی و مدرن است.
«آرامگاه کلنل محمدتقی‌خان پسیان» در نیشابور، یادبودی برای نخستین خلبان ایرانی و از سرداران مشروطه به‌شمار می‌رود.
«ساختمان بانک سپه» در تهران نیز از دیگر آثار شاخص او است که تلفیقی از معماری مدرن و سنتی ایران را به نمایش می‌گذارد.
سیحون همچنین در طراحی بناهای یادبود نگاه ویژه‌ای به تناسب میان فضا، تاریخ و هویت فرهنگی داشت. هرکدام از آثار او نه‌تنها بازتاب‌دهنده شخصیت‌های تاریخی مدفون در آنها هستند، بلکه به‌عنوان نماد‌هایی ماندگار از دوران‌های مختلف تاریخ ایران محسوب می‌شوند.
هوشنگ سیحون نه‌تنها معمار بناها، بلکه معمار اندیشه‌ای بود که هویت ایرانی را در بستر زمان حفظ کرد. آثار او نشان می‌دهند که چگونه معماری می‌تواند به‌عنوان یک زبان بصری، تاریخ، فرهنگ و تفکر را منتقل کند. همچنین با گذشت دهه‌ها از ساخت این بناها، آرامگاه‌های خیام، فردوسی و نادرشاه همچنان نماد‌هایی از اندیشه، فرهنگ و تاریخ ایران هستند که مورد احترام و توجه قرار دارند.
امروز این آثار نه‌تنها محل بازدید گردشگران، بلکه نقطه اتصال گذشته و آینده این سرزمین محسوب می‌شوند. سیحون با خلق این بناها، اثری ماندگار از خود به‌جای گذاشت که همچنان در قلب تاریخ ایران جاودانه خواهد ماند.
