در پی بازداشت جنجالی امام‌اوغلو، شهردار استانبول و رقیب اصلی اردوغان، ترکیه شاهد موجی بی‌سابقه از اعتراضات مردمی شد. این اقدام که با اتهامات بی‌اساس صورت گرفت، نشان‌دهنده حرکت آشکار دولت به‌سوی اقتدارگرایی است. واکنش گسترده مردم، حمایت‌های بین‌المللی و سکوت معنادار دولت‌های غربی، بار دیگر اهمیت جهانی دموکراسی ترکیه را برجسته کرد.
فرارو- اکرم امام اوغلو شهردار منتخب استانبول.
به گزارش فرارو به نقل از روزنامه نیویورک تایمز، در صبحگاه ۱۹ مارس، ده‌ها مأمور مسلح پلیس با حکم بازداشت به در خانه‌ام آمدند؛ صحنه‌ای که بیشتر به یک عملیات ضدتروریستی شباهت داشت تا بازداشت یک شهردار منتخب. این نمایش پرهیاهو درست چهار روز پیش از انتخابات مقدماتی حزب جمهوری‌خواه خلق، که قرار بود نامزد انتخابات ریاست‌جمهوری را تعیین کند، انجام شد.
هرچند این اقدام در نگاه اول شوکه‌کننده بود، اما در حقیقت ادامه فشار‌های حقوقی و قضایی مداومی بود که ماه‌ها علیه من صورت می‌گرفت. این روند، که با لغو ناگهانی مدرک دانشگاهی‌ام پس از ۳۱ سال از فارغ‌التحصیلی به اوج رسید، آشکارا با هدف حذف من از رقابت ریاست‌جمهوری طراحی شده بود. بر اساس قانون اساسی ترکیه، رئیس‌جمهور باید دارای مدرک دانشگاهی باشد.
رجب طیب اردوغان که دریافته در میدان رقابت انتخاباتی نمی‌تواند بر من غلبه کند، اکنون به استفاده از روش‌های غیرانتخاباتی روی آورده است. او با طرح اتهاماتی، چون فساد مالی، رشوه‌خواری، هدایت یک شبکه مجرمانه و حمایت از حزب کارگران کردستان (پ‌ک‌ک)؛ اتهاماتی که هیچ‌گونه مستندات معتبری ندارد، به بازداشت رقیب اصلی خود اقدام کرده است. این اتهامات مبنای تعلیق من از مقام انتخابی‌ام نیز قرار گرفته است.
رژیم اردوغان سال‌هاست که با تضعیف سیستم نظارت و تعادل، پایه‌های دموکراسی در ترکیه را از درون متزلزل کرده است. رسانه‌ها خاموش شده‌اند، شهرداران منتخب با مدیران منصوب دولتی جایگزین شده‌اند، مجلس به حاشیه رانده شده و دستگاه قضایی تحت سیطره کامل قرار گرفته است. علاوه بر این، انتخابات به گونه‌ای دستکاری شده که به نفع دولت حاکم تمام شود. دستگیری گسترده معترضان و روزنامه‌نگاران در ماه‌های اخیر نشان‌دهنده این پیام هراس‌انگیز است که هیچ‌کس مصون نیست. رأی مردم می‌تواند بی‌ارزش جلوه داده شود و آزادی‌ها ظرف یک شبانه‌روز ناپدید شوند. آنچه زمانی جمهوری ترکیه نام داشت، اکنون به «جمهوری وحشت» بدل شده است.
این وضعیت صرفاً یک فرسایش تدریجی دموکراسی نیست، بلکه اقدامی عامدانه برای تخریب بنیادین نهاد‌های جمهوریت است. بازداشت من، مرحله‌ای جدید در مسیر حرکت ترکیه به سمت اقتدارگرایی و استفاده خودسرانه از قدرت را نشان می‌دهد. کشوری که روزی به سنت‌های دموکراتیک ریشه‌دار خود افتخار می‌کرد، اکنون با خطر جدی عبور از نقطه‌ای بی‌بازگشت رو‌به‌رو شده است. سرکوب‌ها تنها به شخص من محدود نماند؛ پلیس، بر پایه کیفرخواستی که عمدتاً بر شهادت چند شاهد ناشناس استوار بود، در عملیاتی گسترده نزدیک به ۱۰۰ نفر را، از جمله مدیران ارشد شهرداری و چهره‌های برجسته اقتصادی بازداشت کرد. این بازداشت‌ها در حالی انجام شد که پیشتر، رسانه‌های نزدیک به دولت کمپینی هماهنگ از نشر اکاذیب و افترا به راه انداخته بودند.
با این حال، مردم ترکیه با شجاعت در برابر این سرکوب مقاومت کردند. صد‌ها هزار نفر از استانبول گرفته تا ریزه، یکی از پایگاه‌های سنتی اردوغان در شمال شرق، با وجود ممنوعیت اعتراضات و مسدودسازی مسیر‌های اصلی، به خیابان‌ها آمدند. در ساعات و روز‌های پس از بازداشت من، شهروندان از گروه‌های سنی و اجتماعی مختلف به صفوف حزب جمهوری‌خواه خلق پیوستند. مقابل ساختمان شهرداری استانبول، علی‌رغم برخورد‌های خشن و بازداشت‌های گسترده، مردم به تحصن خود ادامه دادند و نشان دادند که صدای آنها خاموش نخواهد شد.
با وجود تمامی این موانع و فشارها، حزب جمهوری‌خواه خلق توانست انتخابات مقدماتی ریاست‌جمهوری خود را با موفقیت برگزار کند. بر اساس گزارش‌های این حزب، حدود ۱۵ میلیون نفر، از جمله ۱٫۷ میلیون عضو رسمی حزب، به نامزدی من برای انتخابات ریاست‌جمهوری رأی دادند. از زمان انتخابم به عنوان شهردار استانبول در سال ۲۰۱۹، نزدیک به ۱۰۰ پرونده تحقیقاتی و ده‌ها شکایت قضایی علیه من تشکیل شده است. این اتهامات، که از غیرمنطقی تا کاملاً مضحک متغیر بوده‌اند، بخشی از تلاش‌های سازمان‌یافته برای تضعیف، برکناری و در نهایت حذف من به عنوان رقیب اصلی اردوغان به شمار می‌روند.
پیش از این، من سه بار در مقابل نامزد‌های مورد حمایت مستقیم اردوغان به رقابت پرداختم: دو بار در انتخابات محلی استانبول در سال ۲۰۱۹ و یک بار دیگر سال گذشته که حتی شخص اردوغان نیز مستقیماً وارد کارزار انتخاباتی علیه من شد. نتیجه همواره یکسان بود: پیروزی من. اکنون که اردوغان دیگر نمی‌تواند در یک رقابت انتخاباتی عادلانه بر من پیروز شود، به استفاده از نفوذش بر دستگاه قضایی روی آورده تا رقیبی را از میدان به در کند که بر اساس نظرسنجی‌های اخیر، احتمال پیروزی در انتخابات را دارد. اما چرا این بار مردم به چنین ابعاد گسترده‌ای به خیابان‌ها آمدند؟ چرا ترکیه شاهد بزرگ‌ترین تظاهرات مردمی از زمان اعتراضات پارک گزی در سال ۲۰۱۳ شد؟
در شرایطی که بی‌عدالتی روزافزون و بحران اقتصادی، نارضایتی مردم ترکیه را به نقطه جوش رسانده، حمایت گسترده شهروندان از من که وعده عدالت، فراگیری و آینده‌ای بهتر را داده‌ام، به نمادی از اعتراض علیه سرکوب تبدیل شده است. این مردم مصمم‌اند سکوت نکنند. آنها بازداشت من را آشکارا به‌عنوان تلاشی دیگر از سوی حکومت برای سوق دادن کشور به سمت استبداد تفسیر می‌کنند. حتی در اوج سرکوب و محدودیت‌ها، روحیه همبستگی همچنان زنده است.
رهبران و شهرداران سوسیال‌دموکرات، چه در داخل ترکیه و چه در شهر‌های اروپایی از آمستردام تا زاگرب، با شجاعت و استواری از من حمایت کردند. جامعه مدنی نیز همچنان به مقاومت ادامه می‌دهد. اما دولت‌های مرکزی جهان چطور؟ سکوت آنها بسیار قابل توجه است. واشنگتن به جز ابراز «نگرانی» در مورد بازداشت‌ها و اعتراضات اخیر، واکنشی جدی نشان نداده و رهبران اروپایی، به استثنای چند مورد، از اقدامی ملموس و معنادار خودداری کرده‌اند.
رویداد‌های جاری در ترکیه و بسیاری دیگر از نقاط جهان آشکارا نشان می‌دهند که دموکراسی، حاکمیت قانون و آزادی‌های اساسی تنها در صورتی پابرجا می‌مانند که فعالانه از آنها محافظت شود و بهانه‌های دیپلماتیک مانند «رئال‌پولیتیک» (سیاست قدرت) نتوانند این اصول بنیادین را تحت‌الشعاع قرار دهند. امروز هیچ شکی نیست که مجموعه‌ای از تحولات اخیر از جنگ روسیه علیه اوکراین و تغییرات در نظام سوریه گرفته تا بحران‌های انسانی در غزه، اهمیت راهبردی ترکیه را در امنیت اروپا و فراتر از آن برجسته کرده است. اما نباید اجازه دهیم مسائل ژئوپلیتیک بهانه‌ای شود برای چشم‌پوشی از نقض آشکار حقوق بشر و ارزش‌های دموکراتیک. هرگونه تساهل در این زمینه، تنها مشروعیت بیشتری به تخریب‌کنندگان نظم مبتنی بر قانون می‌بخشد.
حفظ دموکراسی در ترکیه اهمیتی فراتر از مرز‌های این کشور دارد و مستقیماً بر سرنوشت دموکراسی در سراسر جهان تأثیر می‌گذارد. در دورانی که مردان قدرتمند و مهارنشده تلاش می‌کنند نهاد‌های دموکراتیک را به‌چالش بکشند، مدافعان دموکراسی باید با صدایی بلند، قاطع و بی‌وقفه به مقابله برخیزند. آینده دموکراسی به شجاعت دانشجویان، کارگران، شهروندان عادی، اتحادیه‌ها و نمایندگان منتخب وابسته است؛ کسانی که اجازه نخواهند داد نهاد‌های دموکراتیک از هم بپاشند. من به این مردم، چه در ترکیه و چه در سراسر جهان که در راه عدالت و آزادی ایستادگی می‌کنند، ایمان دارم.
