سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم گفت:تهران در سال ۱۴۰۲ چهارمین کلانشهر آلوده کشور شد و ۷۰ درصد ذرات معلق منشأ ثانویه دارند.
هفتمین جلسه کارگروه ملی کاهش آلودگی هوا عصر امروز با حضور شینا انصاری رئیس سازمان محیط زیست، احمد طاهری سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم و صدیقه ترابی سرپرست معاونت محیط زیست انسانی در معاونت اجرایی رئیس جمهور برگزار شد.
به گزارش مهر، احمد طاهری، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، در نشست کارگروه مربوط به کیفیت هوا اعلام کرد: در سه سال گذشته، شاخص کیفیت هوا برای مراکز استان‌ها زمانی که از ۱۰۰ عبور کرده است، نشان‌دهنده وضعیت نامطلوبی بوده و در این میان، تهران به عنوان چهارمین کلانشهر آلوده کشور شناخته شده است. در بین شهر‌های صنعتی، تهران پس از اصفهان بیشترین روز‌های دارای شاخص بالای ۱۰۰ را به ثبت رسانده است.
به گفته طاهری، سال ۱۳۹۷ از نظر کیفیت هوا یک سال استثنایی بود که به دلیل وزش باد‌های شدید، تعداد روز‌های ناسالم کاهش یافت. اما در سال ۱۴۰۲، به دلیل شرایط خاص، مقدار کمی کاهش در آلاینده‌ها مشاهده شد، هرچند که باید تأثیر افزایش جمعیت را نیز در این مسئله در نظر گرفت.
وی ادامه داد: از نظر ذرات معلق، تهران همچنان بدترین وضعیت آلودگی هوا را با لحاظ کردن جمعیت دارد. بررسی‌های انجام‌شده از سال ۱۴۰۰ تا ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که حدود ۶۷ درصد روز‌های تهران در محدوده پاک قرار داشته‌اند، درحالی‌که ۳۷ درصد روز‌ها وضعیت ناسالم برای همه گروه‌ها را تجربه کرده‌اند.
طاهری مطرح کرد: در سال ۱۴۰۲، از ابتدای سال تا مردادماه، بیشترین روز‌های ناسالم به ثبت رسیده که علت اصلی آن افزایش غلظت لایه اوزون بوده است. همچنین در نیمه اول سال، ذرات معلق نقش مهمی در افزایش آلودگی داشته‌اند.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم گفت: تحلیل آلودگی نیمه اول سال نشان می‌دهد که در ۵۹ روز، آلاینده اصلی اوزون بوده و در ۳۹ درصد از موارد، آلاینده غالب ذرات معلق بزرگ‌تر از ۲.۵ میکرون بوده‌اند. آمار‌های جمع‌آوری‌شده درباره سه آلاینده اصلی در تهران نشان می‌دهد که میزان روز‌های ناسالم هم برای کل سال و هم برای شش ماه دوم سال به طور دقیق ثبت شده است.
طاهری افزود: از نظر تغییرات فصلی، همان‌طور که انتظار می‌رود، به دلیل شرایط جوی، در دو فصل پاییز و زمستان، بیشترین غلظت آلاینده‌ها ثبت شده است. بررسی‌های انجام‌شده از سال ۱۳۸۹ تا ۱۴۰۲ نشان می‌دهد که میانگین غلظت ذرات معلق حدود سه برابر بیشتر از حد مجاز ملی بوده است.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم در این نشست تأکید کرد: برای درک چگونگی تولید آلودگی هوا، ابتدا باید مسئله انتشار آلاینده‌ها مورد بررسی قرار گیرد و سپس بر اساس غلظت محیطی تصمیم‌گیری شود. در تهران، عمده ذرات معلق به صورت مستقیم در سیاهی انتشار دیده نمی‌شوند، بلکه از طریق فرآیند‌های ثانویه تشکیل می‌شوند.
وی اظهار کرد: تقسیم‌بندی این ذرات نشان می‌دهد که حدود ۴۰ درصد آنها از نیترات تشکیل شده‌اند. همچنین این ذرات به بخش‌های کربنی، یونی و عنصری تقسیم می‌شوند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در تهران، ۷۰ درصد از ذرات معلق منشأ ثانویه دارند و انتشار آنها به شکل گاز اتفاق می‌افتد، درحالی‌که کمتر از ۳۰ درصد آنها ماهیت اولیه دارند.
طاهری در این نشست تأکید کرد: که برای مدیریت ذرات معلق در هوای تهران، تنها کنترل انتشار مستقیم کافی نیست، بلکه باید به مدیریت انتشار گاز‌ها نیز توجه شود، زیرا بسیاری از آلاینده‌های ثانویه از واکنش‌های شیمیایی در هوا شکل می‌گیرند.
طاهری گفت:، میزان انتشار آلایندگی در کشور سالانه حدود ۷۰۰ هزار تن برآورد شده که از این میزان، حدود ۱۰ هزار تن آن مربوط به ذرات معلق در تهران است. با این حال، یکی از نکات قابل توجه این است که پسماندسوزی در اطراف تهران در این آمار لحاظ نشده و سهمی برای آن در نظر گرفته نشده است، در حالی که این موضوع می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی بر افزایش آلاینده‌های جوی در پایتخت داشته باشد.
وی ادامه داد: بر اساس ماده ۳۰ آئین‌نامه اجرایی ماده ۲ قانون هوای پاک، سازمان محیط‌زیست موظف است تدوین سیاهه انتشار در شهر‌های دارای اولویت را بر مبنای داده‌های سال ۱۴۰۲ آغاز کند و گزارش آن را هر سه ماه یک‌بار به کارگروه ملی ارائه دهد. در این راستا، تمامی دستگاه‌های اجرایی، به‌ویژه وزارتخانه‌های نفت، نیرو، کشور، شهرداری‌ها و پلیس راهور، موظف به همکاری کامل با این سازمان هستند تا بتوان داده‌های دقیق‌تری از وضعیت آلودگی هوا و منابع انتشار آن ارائه کرد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم مطرح کرد: یکی از نکات مهم در بررسی آلودگی هوای تهران، سهم منابع متحرک و ساکن در تولید آلاینده‌ها است. طبق آمار، ۶۱ درصد آلودگی هوا ناشی از منابع متحرک مانند خودروها، کامیون‌ها و اتوبوس‌های واحد است، در حالی که ۳۹ درصد دیگر مربوط به منابع ساکن مانند صنایع و نیروگاه‌ها می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که کنترل منابع متحرک تأثیر مستقیمی بر کاهش آلودگی دارد.
وی اظهار کرد: در حال حاضر، کل ناوگان خودرویی شهر تهران ۳۶۵ هزار دستگاه است که از این تعداد، ۱۱۶ هزار خودرو فاقد استاندارد آلایندگی هستند. علاوه بر این، ۵۳۰ هزار خودرو نیز تنها دارای استاندارد آلایندگی یورو ۱ و یورو ۲ هستند که از نظر زیست‌محیطی چندان مطلوب نیست. آمار‌ها نشان می‌دهد که ۱۷ درصد کل ناوگان سواری تهران فاقد استاندارد آلایندگی است که این موضوع به‌عنوان یکی از اولویت‌های مهم در زمینه کاهش آلودگی هوای پایتخت مطرح شده است.
طاهری گفت: همچنین، ناوگان سواری تهران فرسوده است که این خودروها نقش قابل‌توجهی در آلودگی هوا دارند. طبق بررسی‌ها، هر خودروی فرسوده ۹ برابر یک خودروی غیر فرسوده آلودگی تولید می‌کند. این رقم به خوبی نشان می‌دهد که نوسازی و جایگزینی خودرو‌های فرسوده می‌تواند تأثیر بسزایی در کاهش آلودگی هوای تهران داشته باشد.
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم افزود: با توجه به این آمار و داده‌ها، مشخص است که برای کاهش آلودگی هوا در تهران، باید تمرکز ویژه‌ای بر نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، اجرای استاندارد‌های سختگیرانه‌تر برای خودروها و جلوگیری از سوزاندن پسماند در اطراف شهرداشت. در غیر این صورت، روند افزایشی آلودگی می‌تواند پیامد‌های جبران‌ناپذیری برای سلامت شهروندان و محیط‌زیست به همراه داشته باشد.
