خاتمی از سفر به ژاپن منع شد؛ این موضوعی بود که در حد یک خبر باقی نماند و خبرسازترین اتفاق چند روز گذشته شد. تصمیمی که پیامد آن تنها محدود به بعد داخلی آن نمی شود بلکه در عرصه بین المللی نیز واکنش هایی را به همراه داشته است چراکه با گسترش جامعه مجازی و فروریختن دیوارهای مرئی و غیرمرئی هرگونه تصمیم گیری در عرصه داخلی بر شرایط بین المللی نیز تاثیر می گذارد.
اما اخباری که پیش از این درباره ممنوع الخروج بودن خاتمی طرح شد این سوال را ایجاد می کند که آیا ممانعت از سفر وی به ژاپن بنا بر همین دلیل بوده یا اینکه حوادثی که پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم روی داد دلیلی برای ممانعت از سفر وی بوده است؟ و دومین سوالی که پرسیده می شود این است که شرکت آقای خاتمی در اجلاس سالانه هیروشیما با توجه به شرایطی که مساله هسته ای ایران بیشترین بحران را در عرصه سیاست خارجی به وجود آورده تا چه اندازه در محیط بین المللی از ضرورت برخوردار بود؟برای پاسخ به این سوالات باید به بررسی شرایط کشور در عرصه سیاست داخلی و خارجی پرداخت.
به دنبال حوادثی که پس از انتخابات ریاست جمهوری دهم روی داد دولت تمام تلاش خود را کرده است تا التیام بخش مناسبات اجتماعی باشد و با کمرنگ کردن حضور خود در جامعه به دنبال آن است تا التهابات را کاهش دهد بنابراین شواهد جلوه های نظامی و امنیتی از سطح شهرها برچیده شده اند تا اینکه آرامشی دوباره برقرار شود؛ با توجه به اتخاذ چنین رویکردی از سوی دولت به نظر می رسد تصمیمی که برای ممانعت از سفر یک مقام سابق کشور آن هم برای حضور در کنفرانسی گرفته شده است نه تنها در تایید چنین رویکردی نیست بلکه به منزله این است که هنوز التهابات فروکش نکرده است.
اگر بخواهیم به پیامد چنین تصمیمی در عرصه سیاست خارجی بپردازیم باید قبل از هر موضوعی به فشارهایی که در مجامع بین المللی با آن روبه رو هستیم اشاره کنیم. چنین رویکردی آن هم در حالی که کشورهای غربی و آمریکا رویکرد مناسبی نسبت به فعالیت های هسته ای ایران ندارند و آن را بهانه ای برای برخورد قرار داده اند، می تواند تبعاتی در بر داشته باشد و موجب افزایش حساسیت بیشتری نسبت به رویکرد ایران درباره فعالیت های هسته ای اش شود.
از سوی دیگر می توان از دیدگاهی حقوقی نیز این موضوع را مورد بررسی قرار داد و بدان اشاره کرد که آیا بدون اینکه شخصی در دادگاهی محاکمه شود می توان بر مبنایی که نامعلوم است او را ممنوع الخروج کرد. بنابر اخباری که در رسانه ها منتشر شده بود برخی از نهادها اعلام کرده اند که خاتمی ممنوع الخروج بوده است، این درحالی است که قطعاً شرکت خاتمی در این جلسه با هماهنگی مقامات رده بالای کشور بوده و این تصمیم نسنجیده از سوی نهادهایی دیگر اتخاذ شده که می تواند در عرصه بین الملل پیامدهای منفی در بر داشته باشد.
چراکه همیشه رسم بر این بوده که روسای جمهور سابق کشورها پس از پایان دوره ریاست جمهوری شان به عنوان سفیران کشورشان به نشست های رسمی بین المللی دعوت می شوند و از حضور آنها برای رایزنی های دیپلماتیک در عرصه سیاست خارجی استفاده می شود. آقای خاتمی هم می توانست با حضور در این نشست حامل پیامی مبنی کاهش التهابات و فشارها در عرصه سیاست خارجی باشد ولی به نظر می رسد که استقبال شایسته ای که قرار بود از حضور خاتمی در این نشست صورت گیرد برای برخی قابل قبول نبود.
اما اتخاذ چنین رویکردی برای حذف شخصیت ها از عرصه داخلی و بین المللی هیچ گاه پسندیده نخواهد بود چراکه باید به جای حذف شخصیت های کشوری از حضور آنها و تجربیاتشان استفاده کرد و بدانیم بیش از آنکه گوشه نشینی اجباری این شخصیت ها مهم باشد چنین اقداماتی شایعه تداوم فضای امنیتی در عرصه سیاست داخلی را دامن می زند که این امر می تواند موجب تداوم التهابات اجتماعی باشد. این را نباید فراموش کنیم با توجه به گسترش جامعه مجازی اکنون هر اتفاقی که در عرصه سیاست داخلی کشورها روی دهد بر شرایط بیرونی نیز تاثیرگذار خواهد بود.
