بامداد روز دوشنبه، 29 مارس(نهم فروردین)، دو انفجار در شلوغترین زمان رفت و آمد مردم در ایستگاه های "لوبیانکا" و "پارک کولتوری" خط "ساکولنیچسکی" متروی مسکو با اختلاف زمانی 45 دقیقه رخ داد. تعداد کشته شدگان به 39 نفر رسیده و هنوز 73 نفر دیگر در بیمارستان ها بستری هستند.
همچنین صبح روز چهارشنبه، 31 مارس(یازدهم فروردین) نیز در نزدیکی ساختمان مدرسه ای در منطقه "کیزلیار" داغستان، در محل پارک خودروها، انفجاری رخ داد. پس از آن کمیته تحقیقاتی دادستانی فدراسیون روسیه اطلاع داد که تروریستی انتحاری که لباس پلیس به تن داشت، در بین مامورینی که در محل اولین انفجار در "کیزلیار" داغستان مشغول کار بودند، خود را منفجر کرد. بر اساس آخرین اطلاعات، در اثر این دو انفجار 12 کشته و 29 نفر زخمی شده اند.
این خبر به سرعت در رسانه های داخلی روسیه و بین المللی به خبر اول تبدیل شد. سران بسیاری کشورها از جمله رییس جمهور کشورمان این اقدام را محکوم کردند. اما این سئوال هنوز باقی است که این اقدام کار چه کسانی است و چه کسانی بیشتر از آن لطمه می بینند؟ در تحلیل های اولیه اعلام شد که دو زن محجبه به فاصله اندکی از هم وارد دو ایستگاه یاد شده مترو شده اند و پس از لحظاتی این انفجار طی عملیات انتحاری به وقوع پیوست.
از آغاز فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال 1991 میلادی هیات حاکمه روسیه کوشید تا روابط خود را با شهروندان مسلمانش ـ که از رشد جمعیتی زیادی نیز برخوردارند ـ به سوی رابطه ای مورد احترام هدایت کند اما جدایی طلبان به ویژه در قفقاز شمالی بر استقلال و تاسیس حاکمیت مستقل اصرار داشتند تا آنکه پس از گذراندن دوران جنگ نظامی با چچن، صلح نسبی برقرار شد و از آن پس دولت روسیه همواره بر حفظ و پایدارسازی این صلح تاکید داشته است.
در مرداد ماه سال 1388 دیمیتری مدودف رییس جمهور روسیه در جمع روحانیون قفقاز تاکید کرد: « ما نبايستي افراط گرايان را "افراط گرايان اسلامي" بناميم. نام صحيح آنها اشرار است. آنها فاقد ماهيت ديني بوده، حتي اگر در ذهن آنها اين فکر وجود دارد که مسلمان مومني هستند. آنها مسلمان نيستند، آنها اشرار هستند.»
بنابر این گزارش، این سخنان در کنار تاسیس بنیاد حمایت از آموزش های اسلامی و تاسیس دانشگاه های اسلامی در تاتارستان و چچن و ساماندهی به مفتیان روسیه، می توانست آینده ای به دور از تنش را برای روسیه به ارمغان آورد اما دیری نپایید که اتفاقات اخیر بار دیگر سبب شد تا اتهام تروریست بودن بر مسلمانان قفقاز شمالی در جراید و رسانه ها به موضوعی برجسته تبدیل شود.
تحلیل بسیاری از تحلیلگران روس امروزه و پس از برملا شدن سیاست های خصمانه آمریکا در مناطق مسلمان نشین به واقعیت نزدیک شده است و دیگر مانند گذشته انگشت اتهام را به سمت مسلمانان این مناطق نشانه نمی روند.
"سرگی میخییف" یکی از این تحلیلگران، معتقد است: « بايد رك و راست بگوييم كه ايالات متحده كه در افغانستان عمليات اجرا مي‌كند، با استفاده از سرويس‌‌هاي ويژه خود و قبل از همه سازمان «سيا» تعدادي از جنبش‌‌هاي افراطي را كه بعضي از آنها با نيروهاي غيرقانوني چچني ارتباط دارند، تشويق كرده و از آنها پشتيباني مي‌‌كنند. اين يكي از طرح‌‌هاي سازمان سيا است كه در زمان جنگ‌هاي اول و دوم چچن اجرا شده و هم اكنون در دست اجرا مي‌باشد.»
به نظر می رسد این تحلیل اکنون طرفداران زیادی در بین تحلیلگران روس پیدا کرده است. چه آنکه روسیه نشان داده است که حفظ روابط با کشورهای اسلامی نقطه امتیاز سیاست خارجی روسیه به شمار می آید و این همان نقطه ای است که آمریکا هزینه فراوانی برای آن پرداخته و تا کنون نتوانسته به این امتیاز دست یابد.
در همین رابطه یک کارشناس مسائل روسیه به خبرنگار "تابناک" گفت: روسیه اصرار دارد تا مسلمانان روسیه را به همگرائی با سیاست های خود تشویق کند و از امتیاز فقدان اختلافات مذهبی در روسیه، برای دست یابی به امنیت داخلی بهره گیرد و مجبور نباشد تا در تعامل با کشورهای اسلامی، رویاروئی با مسلمانان شهروند روسیه را توجیه کند و این همان موضوعی است که آمریکا، به ویژه پس از جنگ گرجستان به دنبال تضعیف آن است تا آرامش مسلمانان روس را به تنشی پایدار تبدیل ساخته و روسیه را مجبور به مقابله کند و از همین منفذ بتواند به روابط روسیه با کشورهای اسلامی آسیبی جدی وارد سازد.
وی افزود: در سال های گذشته دولت روسیه با در پیش گرفتن سیاست مبارزه با افراطی گرائی، هدایت جامعه به سمت همزیستی مسالمت آمیز با مسلمانان و توجه به خواست شهروندان مسلمان در احداث مساجد و تاسیس مراکز آموزش دینی، کوشیده است تا رضایت نسبی شهروندان مسلمان را جلب کند و زمینه بروز و ظهور اختلافات مذهبی را به حداقل کاهش دهد تا آنجا که در برابر اعتراضات کلیسای ارتدوکس (مذهب غالب در روسیه) به اجازه احداث این مراکز، به شهروند بودن مسلمانان و حق آنان استناد کرده است و با استناد به حق شهروندی آنان از مسلمانان شهروند خود حمایت کرده است.
این گزارش می افزاید: تقریبا اغلب روحانیون سرشناس مسلمان روسیه اقدامات تروریستی را محکوم کرده اند.
"شمیل بردیف"، رییس مرکز هماهنگ سازی مسلمانان شمال قفقاز در این خصوص چنین می گوید: « حادثه مسکو نشان از این دارد که کسانی هستند در کشور ما که مخالف آرامش و ثبات می باشند. من از مردم جامعه دعوت می کنم که به حفظ آرامش بپردازند و اجازه شکل گیری مبارزات میان نهضت های مردمی و طبقه حاکم را ندهند. گروهک ها قصدشان این است که مردم را در رعب و وحشت نگه دارند. آنچه الان اهمیت دارد این است که آرامش را برگردانیم، نه اینکه در شوک و ترس بمانیم.»
همچنین "مقدس بیبارسوف"، رییس اداره روحانیت مسلمانان منطقه ساراتف اظهار داشت: « هدف از این جنایت ایجاد اختلاف میان اقوام و ادیان کشور است. با هیچ دلیل و برهانی نمی توان این عمل تروریستی وحشتناک در مترو را توجیه کرد. تمام اقشار جامعه روسیه باید با خشم این حرکت را که علیه مردم بی گناه صورت گرفته، محکوم کنند. یکی از اهداف اصلی این عملیات جنایتکارانه ایجاد نارضایتی در جامعه و اختلاف در میان اقوام و ادیان کشور می باشد»
"روسلان قربانوف"، عضو هیات علمی انستیتو شرق شناسی آکادمی علوم روسیه نیز معتقد است: « این حرکت تنها به منظور ایجاد اسلام ستیزی روانی و اسلام هراسی انجام گرفته است».
به نظر می رسد این موضع گیری ها از جانب مسلمانان بیش از آنکه جنبه انفعالی داشته باشد جنبه واقعی و فعالانه دارد. چه آنکه مسلمانان با درک شرایط موجود، رشد و توسعه خود را در شرایطی که روند غلبه جمعیتی و تبدیل شدن به جمعیت اول در روسیه را دارند، در حفظ آرامش و همگرائی با سیاست های دولت روسیه می دانند و درک آسیب رسانی اسلام هراسی به روند حفظ آرامش نشان از درک صحیح مسلمانان روسیه دارد. موضوعی که غرب در سال های اخیر کوشیده است تا با القای آن به اهداف خود دست یابد.
رو شدن دست آمریکا و صهیونیست ها در بسیاری از وقایع اختلاف افکن به ویژه اختلافات مذهبی، بصیرت و آینده نگری را در میان مسلمانان روسیه افزایش و قدرت تشخیص اسلام آمریکائی و وهابی گری را در میان آنان افزایش داده است.
البته لازم به ذکر است که سیاست اصولی ایران در منطقه سبب گردیده تا نگاه تحلیلگران روس و مسلمانان روسیه به ایران، نگاهی آمیخته با احترام باشد و دستگاه سیاست خارجی کشورمان به خوبی توانسته است این نگاه را در بین مسلمانان روسیه تقویت کند. در این میان تقویت تعاملات و ارتباطات موثر با مسلمانان روسیه بسیار حیاتی و مهم است که می تواند در قالب تعاملات رسمی رو به توسعه و تعمیق روابط داشته باشد.
