حمیدرضا خالدی: تاکنون مقالات و گزارش‌های متعددی در مورد آسیب‌پذیری ساختمان‌های پایتخت در برابر زلزله منتشر شده است، اما به نظر می‌رسد تاکنون اقدام عملی خاصی در این زمینه صورت نگرفته و همچنان بنا‌های شیک و بلندبالا و البته ناایمن در برابر زلزله در تهران و حتی در نزدیکی گسل‌های خطرناک موجود ساخته می‌شوند.
به گزارش شرق، در این میان، اما وضعیت ساختمان‌های عمومی و ادارات و به خصوص مدارس و دانشگاه‌ها از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند چرا که در صورت وقوع زلزله می‌توانند ضامن جان و سلامت تعداد زیادی از شهروندان باشند. اما به نظر می‌رسد بخش اعظمی از این ساختمان‌ها نیز مانند بقیه ساختمان‌های خصوصی شهر ناایمن باشند. آماری که دیروز شهردار تهران در مورد مدارس فرسوده و ناایمن ارایه داد نمونه‌ای از عمق همین فاجعه شهرسازی در تهران و آینده شوم آن است.
پیروز حناچی روز شنبه و در گردهمایی هزار و ۵۰۰ مدیر مدرسه با بیان اینکه آموزش مدیران و دانش‌آموزان در برابر حوادث طبیعی و بحران‌ها، از سال ۹۴ آغاز شده است از ادامه آن تا امروز و در سه بخش آموزش مدیران، آموزش اولیا و دانش‌آموزان سخن گفت.
او سپس به تشریح وضعیت ایمنی مدارس پایتخت پرداخته و از بررسی ۲ هزار و ۸۸۸ مدرسه در برابر مخاطرات و حوادث طبیعی خبر داد و گفت: براساس گزارش سازمان مدیریت بحران از ۲ هزار و ۸۸۸ مدرسه بررسی شده هزار و ۲۳۵ مدرسه از نظر ایمنی در وضعیت زرد، ۸۲۷ مدرسه در وضعیت قرمز و مابقی از نظر مخاطره در حد آسیب کم هستند؛ ضمن آنکه حدود ۱۵ هزار و ۷۹۵ مدیر آموزش دیدند.
شهردار تهران در ادامه با اشاره به زلزله ویرانگر کوبه ژاپن و درسی که این کشور از حادثه یادشده گرفت، گفت: برآورد خسارت این زلزله یکصد میلیارد دلار عنوان شد، اما ژاپنی‌ها این زلزله را به یک لابراتور عظیم برای درس گرفتن تبدیل کردند. بند به بند قوانینی را تدوین کردند که شرایط آن‌ها را تغییر داد به عنوان مثال مدل پل‌های آن‌ها نیز تغییر کرد. هر چند که ما نیز درس‌هایی از این حادثه گرفتیم، اما به نظرم باید جدی‌تر اقدام کنیم.
به گفته حناچی تجارب ژاپنی‌ها در این زمینه را می‌توان به بخش‌های مختلفی تقسیم کرد. یکی از این درس‌ها ضرورت افزایش ایمنی حتی در بخش‌هایی که احتمال زلزله وجود ندارد بوده، یکی دیگر از این تجارب افزایش سطح ایمنی در بافت‌های قدیمی است (که در ایران از آن تحت عنوان بافت فرسوده یاد می‌شود).
او همچنین تقویت و ایمن‌سازی شبکه‌های حیاتی را از دیگر دستاورد‌های زلزله در ژاپن خواند که باعث شد تغییرات بسیاری در طراحی سازه‌های شهری مثل پل‌ها در این کشور رخ دهد. او با بیان اینکه در زلزله بم تعداد انسان‌هایی که بر اثر حوادث بعد از زلزله کشته شدند معادل خود زلزله بود، گفت: افزایش هماهنگی بین دستگاه‌های کمکی نیز بسیار مهم است به گونه‌ای که ما در سازمان مدیریت بحران شهر تهران برای هر دستگاه یک صندلی و راه‌های ارتباطی در نظر گرفتیم تا در بروز حوادث و بحران‌ها بتوانیم راه‌های ارتباطی را حفظ کنیم.
حناچی سپس به وضعیت پل‌های پایتخت به عنوان یکی از اصلی‌ترین ابزار‌های مورد نیاز برای باز ماندن راه‌های ارتباطی در موارد بحرانی اشاره کرد. به گفته او در تهران ۷۰۰ پل اصلی وجود دارد که دایما مورد مانیتورینگ و رصد قرار می‌گیرند تا مبادا دچار حادثه شوند.
۵۰ حکم تخریب مدارس ناایمن
شهردار تهران در خاتمه سخنان خود به نقشی که دانش‌آموزان در مواجهه با بحران در جامعه می‌توانند داشته باشند اشاره کرده و گفت: اگر ما بتوانیم به دانش‌آموزان آموزش‌های لازم برای مواجهه با انواع بحران‌ها را ارایه دهیم، این آموزش‌ها عملا به داخل خانه‌ها رخنه می‌کند. برای همین باید تلاش ویژه‌ای در این زمینه صورت گیرد.
به گفته او همکاری شهرداری با آموزش و پرورش دارای وجوه مختلفی است که برپایه ۴ محور اساسی آلودگی هوا، پسماند، ترافیک و حمل و نقل عمومی بنا شده است و می‌توان از ظرفیت مدارس برای آموزش و فرهنگ‌سازی در این موارد استفاده کرد. این همایش، اما سخنران‌های دیگری هم داشت.
محسن هاشمی یکی از این سخنران‌ها بود که از صدور دستور قضایی برای تخریب ۵۰ مدرسه فرسوده و ناایمن در پایتخت خبر داد و گفت: ۵۰ حکم قضایی برای قلع و قمع مدارس ناایمن و فرسوده و ساخت مدارس جدید به جای آن‌ها صادر شده است که نشان از جدی بودن مساله ناایمن بودن بسیاری در مدارس ما که فرزندان و آینده‌سازان این کشور در آن‌ها بخش زیادی از روز خود را سپری می‌کنند، دارد.
او سپس کنایه‌ای به کم‌کاری مدیریت شهری برای تامین زیرساخت‌ها زد و گفت: واقعیت این است که کوتاهی مدیریتی در سال‌های اخیر وضعیت تهران را در حوزه زیرساخت‌ها بد کرده؛ به‌طوری‌که در حوزه زیرساخت‌ها تهران در ردیف‌های آخر قرار دارد.
این در حالی است که شهرداری تهران در حوزه‌های ورزشی و فرهنگی هزینه‌های زیادی را صرف کرده و بیش از ۴۰۰ مجموعه ورزشی و ۲۰۰ مجموعه فرهنگی بزرگ فعال داریم و تعداد مساجد و حسینیه‌ها در شهر تهران افزایش یافته، اما متاسفانه آموزش و پرورش که رکن اصلی فرهنگ هر جامعه‌ای است به این نسبت مورد توجه قرار نگرفته است.
هاشمی آماری از وضعیت مدارس ناایمن در پایتخت داد. به گفته او از حدود ۴ هزار مدرسه تهران حدود ۶۰ الی ۷۰ درصد آن‌ها از وضعیت خوبی برخوردار نیستند و لازم است با کمک شهرداری و شورا به آن‌ها کمک شود؛ «امروز دولت دچار بحران مالی جدی است و به همین دلیل در تهران کمتر هزینه کرده است.
خیرین مدرسه‌ساز نیز بیشتر در استان‌های دیگر مدرسه ساخته‌اند. همین مساله باعث شده تا رتبه تهران در حوزه مدارس در رتبه ۳۰ از بین ۳۱ استان قرار گیرد که اگر کار جدی در این زمینه نکنیم به رتبه ۳۱ هم می‌رسیم. برای همین است که می‌گویم لازم است شهرداری در این زمینه کمک کند و حتی سند همکاری با آموزش و پرورش را جدی بگیرند.»
رییس شورای شهر تهران با بیان اینکه اقدامات خوبی در حوزه آماده‌سازی مدارس صورت گرفته ولی به هیچ عنوان کافی نیست، گفت: در عمل ما با مدارسی مواجه هستیم که با یک زلزله کم‌قدرت فرو می‌ریزد و برای همین دانش‌آموزان این گونه مدارس با تهدیداتی جدی مواجه هستند.
یک‌سوم ناایمن هستند
محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش سومین سخنران این مراسم نیز مانند شهردار و رییس شورای شهر دیروز ضمن ارایه آماری از وضعیت مدارس ناایمن و فرسوده از لزوم مقاوم‌سازی مدارس در برابر زلزله و سایر حوادث طبیعی سخن گفت. آماری که بنابر ادعای او ۳۰ درصد مدارس را شامل می‌شود. یعنی ۳۰ درصد مدارس کشور ناایمن هستند.
او در همان ابتدای سخنانش به گزارش سازمان ملل در سال ۲۰۱۱ که در آن تفکیکی بین ریسک «در معرض بودن» و ریسک «آسیب‌دیدگی» قائل شده است، به جایگاه ایران در این گزارش اشاره کرد و گفت: براساس طبقه‌بندی این گزارش، ایران وضعیتش در بخش «در معرض» خطر بودن، چندان بد نیست، اما در آیتم «ریسک آسیب‌پذیری» جزو شاخص‌های متوسط قرار گرفته است.
این نشان می‌دهد باید به این مقوله توجه کنیم چرا که برای پرکردن فاصله بین «در معرض آسیب بودن» و «ریسک آسیب دیدن» باید تلاش کرد. همین مساله نشان می‌دهد که باید در راستای کسب آمادگی و مقابله موثر با پدیده‌های طبیعی تلاش‌های مضاعفی انجام دهیم تا به معرض آمادگی و نه غافلگیری برسیم.
وزیر آموزش و پرورش با بیان اینکه انتخاب گروه هدف دانش‌آموزان در ارایه برنامه‌های پیشگیری، اقدام هوشمندانه‌ای است، اظهار کرد: دانش‌آموزی دوره خاصی است، چرا که پایداری تاثیر به آموزش، سطح یادگیری و همچنین دوره تاثیر بالاتر است. همچنین دانش‌آموزان در تغییر نگرش خانواده موثر هستند به گونه‌ای که تحقیقات نشان داد اگر آموزش درستی به دانش‌آموزان داده شود آن‌ها این آموزش‌ها را به خانواده منتقل می‌کنند و به همین دلیل عمق و شعاع آموزش بالاتر می‌رود.
او در بخش دیگری از سخنان خود از جمعیت آماری ۱۵ میلیونی دانش‌آموزان کشور به عنوان ظرفیت بی‌نظیری برای فرهنگ‌سازی در حوزه آمادگی در برابر حوادث طبیعی یاد کرده و گفت: هیچ رسانه‌ای به اندازه آموزش و پرورش فراگیر و عمیق نیست. اما آمار وزیر آموزش و پرورش از مدارس ناایمن آماری قابل تامل و حتی وحشتناک بود.
به گفته او در حال حاضر ۳۰ درصد مدارس یا نیاز به نوسازی یا مقاوم‌سازی دارند. حاجی میرزایی با ذکر اینکه در این زمینه دست یاری به سوی همه دراز می‌کنیم، گفت: آموزش و پرورش آماده است که با همکاری سازمان مدیریت بحران چتر طرح مدرسه آماده را در سطح کشور گسترش دهد.
