فیلم «مردی بدون سایه»؛ نقد و بررسی و هر آنچه باید درباره آن بدانید

کارگردان: علیرضا رئیسیان، تهیه کننده: علیرضا رئیسیان
بازیگران: لیلا حاتمی، علی مصفا، فرهاد اصلانی، امیر آقایی، گوهر خیراندیش و...

خلاصه داستان: ماهان کوشیار درگیر ساخت فیلمی درباره قتل‌های زنجیـره‌ای اسـت کـه زندگـی خـود را تحت تأثیر قـرار مـی‌دهد.

بیشتر بخوانید: (تصاویر) شیطنت‌های کودکانه در نشست خبری لیلا حاتمی و علی مصفا‌

 نقد فیلم «مردی بدون سایه» توسط فراستی، قطبی‌زاده

سایه‌ی یک شک

پرویز جاهد

فیلم «مرد بدون سایه» به موضوع خشونت می‌پردازد منتهی خشونت در این فیلم، خشونت خانوادگی و قتل‌های ناموسی است که موضوع بسیاری از فیلم‌های ایرانی در تاریخ سینمای ایران از قیصر تا خانه پدری بوده است.
فیلم با صحنه‌ای بسیار خشن و تکان دهنده شروع می‌شود. مردی با کاردی در دست زنش را در خیابانی خلوت دنبال کرده و با ضربات کارد او را بی‌رحمانه به قتل رسانده و بعد گلوی خودش را نیز می‌برد. این صحنه گویا مربوط به صحنه‌ای از فیلم مستند فیلمسازی است (با بازی علی مصفا) که به‌خاطر نمایش بی‌پروای خشونت خانگی و شکایت خانواده زن مقتول، توقیف شده و خود او نیز از کار اخراج می‌شود. فیلم این موضوع و ماجرای مستندسازی مرد را رها کرده و وارد ماجرای خانوادگی او و همسرش (لیلا حاتمی) می‌شود که بعد از بیکار شدن شوهرش به‌عنوان مترجم به استخدام شرکتی تجاری درمی آید که فعالیت اقتصادی غیرقانونی دارد و درگیر مسأله پولشویی است. شوهر به‌دنبال سفر زن با صاحبان شرکت به اسپانیا و دیدن تصاویری موبایلی از روابط آن‌ها به همسرش شک کرده و با او درگیر می‌شود و به‌دنبال آن...
«مرد بدون سایه»، همانند «طلا»‌ی شهبازی، قابلیت‌های زیادی برای تبدیل شدن به یک تریلر روانکاوانه را داشت، اما متأسفانه فیلمساز در به کارگیری صحیح عناصر این ژانر موفق نیست.
ما هیچ نشانه‌ای از رشد توهم و پارانویا در علی مصفا نمی‌بینیم و به همین دلیل نمی‌توانیم تغییر شخصیتی او از یک آدم عاقل و مستندسازی که درباره خشونت خانگی و قتل ناموسی تحقیق می‌کند به یک آدم پارانوید و قاتل احتمالی همسرش را بپذیریم. به علاوه سبک رئالیستی فیلم و فضای سرخوشانه آن برای بیان داستانی وهم انگیز مناسب نیست. یک شخصیت بی‌ربط و زائد در فیلم وجود دارد و او برادر دختری است که قربانی خشونت خانگی بوده و مصفا در فیلمش قتل او را نشان داده. او فقط در یکی دو صحنه از فیلم ظاهر می‌شود و مصفا را تهدید می‌کند، اما وجود او هیچ نقشی در روایت فیلم و پیشرفت آن ندارد و کاملاً زائد است.

منبع: روزنامه یران

ای کاش فیلمنامه‌ای در کار بود

صوفیا نصراللهی

تیتراژ پایانی فیلم مردی بدون سایه خبر از حضور مهدی سجاده‌چی و علیرضا رییسیان و مینا وحید به عنوان فیلمنامه‌نویسان و نویسندگان طرح و ... آمده است. یعنی این همه آدم جمع شده‌اند تا فیلمنامه‌ای به بی سر و تهی «مردی بدون سایه» را بنویسند. حیر‌ت‌انگیز است.

«مردی بدون سایه» فیلمی حیرت‌انگیز به منفی‌ترین مفهوم آن از سوی کارگردانی است که حتی فیلم قبلی‌اش «دوران عاشقی» به رغم کمبود‌ها و ضعف‌هایش اثری قابل دیدن بود. تماشای «مردی بدون سایه» کار سختی است. فیلمی که شصت دقیقه از آن می‌گذرد و شروع نمی‌شود. با این وجود از همان دیالوگ‌های اول می‌توانیم حدس بزنیم که مرد به دام احساساتی می‌افتد که خودش ناقد آن‌ها بوده است. اینکه فیلمی قابل پیش‌بینی همان قصه دم‌دستی‌اش را هم نتواند تعریف کند واقعا فاجعه است.

شخصیت‌پردازی‌های ضعیف فیلم باعث می‌شوند هیچ‌وقت نفهمیم که چطور ماهان از یک مرد روشنفکر تبدیل به مردی شکاک می‌شود. کاراکتر سایه هم که آنقدر تخت است که حتی لیلا حاتمی با همه استعداد و کاریزمایش نمی‌تواند نجاتش بدهد. تقریبا هیچ کاراکتری در فیلم نیست که کنش و واکنش‌اش قابل درک باشد. از دشت‌آرا بگیرید تا رییس هیات مدیره و گوهر خیراندیش در نقش مادر سایه. طبعا وقتی کاراکتر‌ها قابل درک نیستند حرف‌هایی که به هم می‌زنند و درامی که قرار است شکل بدهند (البته فقط قرار است) تمام معنا و مفهوم خودش را از دست می‌دهد.

زن طبعا روی روشنفکری شوهر حساب کرده که خیلی چیز‌ها را برایش توضیح نداده. ما هم چنین شخصیتی از ماهان دیده‌ایم، اما ناگهان با یک عطر و یک سفر به هم می‌ریزد و به جای دیالوگ گفتن با زن، حرکات خشونت‌آمیزی بروز می‌دهد.

از اینجا به بعد اصلا روند فیلم تغییر می‌کند. فیلمی که یک درام خانوادگی بود تبدیل می‌شود به فیلمی معمایی و پلیسی با حضور بازپرسی که نقش‌اش را فرهاد اصلانی بازی می‌کند. حتی ساختار فیلم هم تغییر می‌کند. بعد از آن روند خطی مونوتن یکنواخت حالا با کات‌های متعدد در بازپرسی روبه‌رو هستیم.

هیچ‌کدام از دو قسمت فیلم هم موفق نمی‌شود کارش را درست انجام بدهد. آن بخش اول که نیاز به شخصیت‌پردازی و طرح مساله دارد در قصه‌پردازی عقیم می‌ماند. این بخش دوم که قاعدتا باید هیجان به مخاطب تزریق کند، تماشاگر را پادرهوا و معلق نگه می‌دارد.

با هر متر و معیاری «مردی بدون سایه» فیلم بدی است. از آن فیلم‌هایی که ضربه اصلی را از فیلمنامه داشته یا نداشته‌اش می‌خورد و اجرا هم موفق نمی‌شود کمکی بکند تا این درام ضعیف حداقل به تمهید‌های دیگر سر تماشاگرش را گرم کند.

منبع: دیجی مگ