منتقدان میگویند با شیوه جدید اداره کل نظارت و ارزشیابی و رد کردن فیلمنامههایی که جسارت و حرف تازهای دارند تولیدات سینمایی محتاطانهتر، ترسوتر و البته بیرونقتر خواهد شد.
روزنامه تماشاگران امروز در ادامه نوشت: حرفهای ابراهیم داروغهزاده درباره سینما و واکنش رسانهها به آن، یک ترس را به همراه میآورد. آیا سینما ترسو میشود؟ همین حالا و در یک سال گذشته، سینما با سیاستهای اخیر وزارت ارشاد، پر شده از فیلمهای اجتماعی با محتوایی گنگ، کمی ترسو و تنها تلخ. چیزی که منتقدی مثل سعید قطبیزاده نامش را ژانر نکبت گذاشته بود. فیلمهایی که بدبختی را با سوژههایی چون بچهکشی و استفاده ابزاری از کودک، آن هم نه در خدمتِ به چالش کشیدن سوژههای اجتماعی که برای ایجاد حس ترحم در بینندگان، به کار میگیرند.
کافی است در میان فیلمهایی که سال قبل در جشنواره فیلم فجر بودند و هنوز هیچ کدامشان به نوبت اکران نرسیدهاند و سینمادارها هم هیچ تمایلی به اکرانشان ندارند، جستجویی کنید. این را سرتیپی، مدیر فیلمایران گفته است: «در شش ماهه دوم سال، با فیلمها اجتماعیای روبهرو هستیم که جذابیت چندانی برای مخاطب ندارند و اگر وزارت ارشاد فکری نکند با ریزش مخاطب روبهرو خواهیم شد.» این حرف را البته محمدحسین فرحبخش هم زده است و اعتقاد دارد فیلمهای ترسو باعث تخریب شرایط سینما شدهاند.
حالا حضور داروغهزاده در اداره کل نظارت و ارزشیابی معاونت سینمایی و حرفهایی که او در یک برنامه تلویزیونی زده است، با توجه به دورانی که این مدیر و دوستانش در سینمای دوره جعفریجلوه و وزارت ارشاد صفار هرندی برای سینمای ایران ساخته بودند، ترسها را برای اعمال محدودیتهای غیرقابل باور بر سینما بیش از قبل کرده است.
اگرچه داروغهزاده خواسته بود حرکتی رو به جلو انجام بدهد و بگوید فشار برای محدودسازی فیلمها را از دل ارشاد رقم زدهاند و حساسیت ایجاد میکنند اما بسیاری از اهالی سینما اتفاق نظر دارند که سینما با این مدیر سینمایی محتاطتر هم خواهد شد. در همین مدت فیلمهای جنجالی کارگردانهایی چون سعید روستایی و محمدحسین مهدویان مجوز ساخت نگرفتهاند و این ممیزی و توقیف قبل ساخت، به پوران درخشنده هم رسیده و بسیاری اعتقاد دارند ادامه هم خواهد داشت. فرحبخش به شدت به این مسیر انتقاد دارد و میگوید دوباره مخاطب از سینما زده میشود.
جمال شورجه یکی از اعضای شورای پروانه ساخت اما میگوید: «مشکل از نوع فیلمنامههاست. ما فقط سعی میکنیم معیارها و مسیر فیلمسازی درست باشد. وگرنه دست و پای کسی را نمیبندیم. میخواهیم مسیر را درست و براساس معیارهای سینما و خط قرمزهایش بروند ولی فیلمنامه چشمگیری نمیبینیم و این نگرانکننده است. متن خوب که نباشد، فیلم خوب هم سخت ساخته میشود.»
این پرسش را از فریدون جیرانی میپرسیم و او که میخواهد به زودی فیلم جدیدی کلید بزند، میگوید: «عجله نکنید. الان زود است. بگذارید که اینها فعلاً کارشان را شروع کنند، بعد.» او اعتقاد دارد فرق چندانی بین این مدیران سینمایی با مدیران قبلی نیست و سینما همان مسیر قبلی را طی میکند و همچنان با همان حالت کژدار و مریز، به پیش میرود و باز هم برای فیلمها و کارگردانان مجوز ساخت فیلم داده میشود. او میگوید خودش هم قرار است فیلم بسازد اما هنوز خیلی زود است بخواهد درباره این ماجرا حرف بزند اما خیلی اعتقادی به سختتر شدن کار فیلمسازی ندارد.
سینماگر دیگری که میخواهد فیلم بسازد و نظری رادیکالتر دارد، بهروز افخمی است. او البته میگوید بعد از رفتن از «هفت» خیلی علاقهای به حرف زدن ندارد اما این سوژهای است که قبلاً دربارهاش حرف زده است، آن هم نه یکبار بلکه بارها. اینکه فیلمسازی با پذیرش پروانه ساخت، حتی خلاف قانون اساسی است.
اینکه کارگردان و فیلمساز را به ممیزی قبل از تالیف وادار میکنند مثل این است که بالای سر نویسنده بایستند و بگویند چه باید بنویسد. البته او اعتقاد دارد که بهتر است صنف تهیهکنندگان پیگیر لغو این مجوز باشند. ولی این لغو مجوز ساخت معضلی است که احتمالاً تهیهکنندهها زیر بارش نمیروند. ماجرا این است که در این صورت ممکن است با خیل عظیمی از فیلمها روبهرو شویم که ارشاد به آنها مجوز نمایش نمیدهد.