بی‌کلام بود و روح‌نواز. در موشک‌باران دهه60، مخاطبان بسیاری
داشت و پخش آن از تلویزیون‌های سیاه‌وسفید آن زمان، تسکین‌دهنده آلام مردم
در روزهای سخت جنگ و نبرد بود. موسیقی مستند «جاده ابریشم» ساخته ماسانوری
تاکاهاشی معروف به «کیتارو»، اینطور در دل ایرانی‌ها جا باز کرد و البته
صدای دلنشین «پرویز بهرام» گوینده این مستند، تاثیر مستند و موسیقی را
دوچندان کرد. این مستند که ساخت شبکه تلویزیونی «NHK» ژاپن بود، باعث شد
کیتارو به آهنگسازی محبوب در سراسر جهان تبدیل شود.
آشنایی ایرانیان با
«کیتارو» البته به همین‌جا ختم نمی‌شود. او سال 1987میلادی به‌دنبال
استقبال جهانی از آلبوم «جاده ابریشم»، با همکاری موسیقیدانانی چون «جان
اندرسون» و «میکی هارت» آلبوم مطرح «نور روح» را عرضه کرد که حدود 10میلیون
کاست از آن فروخته شد و در ایران هم با استقبال زیادی روبه‌رو شد. او
هم‌اکنون مقیم یکی از شهر‌های کالیفرنیاست. این‌روزها کیتارو برای
پانزدهمین‌بار نامزد جایزه «گرمی» شده و منتظر است بخت خود را یک‌بار دیگر
در تاریخ 26ژانویه (ششم بهمن) در «استاپلس سنتر» لس‌آنجلس بیازماید. این
دومین گفت‌وگوی «شرق» با این نوازنده و آهنگساز است.
گفت‌وگوی قبلی، بهانه
خاصی نداشت؛ اما گفت‌وگوی کنونی به مناسبت نامزدی او در جوایز گرمی 2014
انجام شده. به‌لطف آتسوکو میزوتا (Atsuko Mizuta) مدیر ارتباط با رسانه‌های
شرکت Domo (ناشر رسمی آثار کیتارو) مقدمات انجام این گفت‌وگو فراهم شد.
کیتارو سال جدید میلادی تور جهانی خود را در تاریخ 19فوریه از سنت‌پترزبورگ
آغاز می‌کند. مقاصد بعدی او به ترتیب 22فوریه (ورشو)، 24فوریه (مسکو)،
26فوریه (کی‌یف)، 28فوریه (بحرین)، دوم‌مارس (بخارست)، چهارم مارس
(استانبول) و ششم مارس (باکو) خواهد بود.
آلبوم جدیدتان در واقع گویای احترام همیشگی شما به طبیعت است. درست است؟
«تماس نهایی» (Final Call)، سفری درونگرایانه و ویژه به این حقیقت است که
ما چگونه با سیاره‌مان رفتار می‌کنیم. این در واقع تاکید و اعلامیه من است
مبتنی بر اینکه این سیاره، خود فریاد می‌زند و به ما هشدار می‌دهد چه
نتایج جدی بالقوه‌ای در صورت بی‌توجهی ما به مباحث جهانی و انجام‌ندادن
اقدامات به موقع، به همراه دارد. همواره احساسم بر این بوده که ما همگی
باید به مشیت جهان احترام بگذاریم. متاسفانه، با گذر زمان و رشد تمدن و
شهرنشینی، بسیاری از نسل موجودات منقرض شدند. اگر ما به این توجه نکنیم که
چگونه باید با یکدیگر و سیاره زمین رفتار کنیم، بسیاری از زیستگاه‌ها و
نواحی بومی زمین تخریب شده و کم‌کم ناپدید خواهند شد. این آلبوم، داستان یک
سفر حماسی است - سفر امید به اینکه تمامی موجودات زنده بتوانند روزی با
نظم در کنار هم زندگی مسالمت‌آمیز داشته باشند. داستان از جایی شروع می‌شود
که ما شکل گرفتیم.
انتشار این آلبوم پانزدهمین نامزدی شما را در رقابت‌های گِرمی
به همراه داشت. 15بار نامزد گرمی‌شدن، یک رکورد است. نظر خودتان در این
زمینه چیست؟
خیلی خوشحالم که آلبوم تماس نهایی به‌عنوان یکی از بهترین آلبوم‌های
دارای شانس دریافت جایزه گرمی انتخاب شده است. من از آکادمی ضبط و همچنین
از رای‌دهندگان NARAS برای تایید کیفیت کار جدیدم تشکر می‌کنم. همچنین از
طرفدارانم در سرتاسر جهان که برای دهه‌ها از من حمایت می‌کنند، کمال تشکر و
قدردانی را دارم.
شما سال 2000 برای اثر آلبوم «فکرکردن به تو» برنده این جایزه شدید. فکر می‌کنید شانس دومتان امسال خواهد بود؟
امیدوارم چنین باشد. من انرژی و روحیه زیادی صرف کردم تا این آلبوم را
تولید کنم. اگر برنده گرمی شوم، برای من معنی‌های زیادی خواهد داشت و به
مقصودم رسیده‌ام.
امسال، به نظر شما چه کسانی شانس بیشتری برای دریافت جایزه گرمی را دارند؟
همه آنهایی که در بخش New Age نامزد شده‌اند، موسیقیدان‌های
فوق‌العاده‌ای هستند و من پیشاپیش برای رای‌دهندگان گرمی برای انتخاب
بهترین‌ها احترام قایل هستم.
در سال 2004، از ایران کیهان کلهر هم نامزد جایزه گرمی شده بود؛
همان سال که شما هم برای اثر «سفر مقدس به کو-کای (نسخه 1)» نامزد شده
بودید. کیهان کلهر را چقدر می‌شناسید؟ و کلا با موسیقی ایرانی به چه میزان
آشنایی دارید؟
کیهان کلهر یکی از موسیقیدان‌های بزرگ است. موسیقی او از یک طرف خیلی
آرام و روحانی است و از سوی دیگر سرشار از قدرت و انرژی. در مورد موسیقی
ایران باید بگویم از اوایل دهه80 میلادی که روی آهنگسازی مستند «جاده
ابریشم» کار می‌کردم، بارها تجربه گوش‌دادن به این موسیقی را پیدا کردم.
موسیقی ایران برایم بسیار باشکوه است. در این موسیقی، «آواز» محوریت خاصی
دارد و سازهای مختلف، رشته‌های پیوند بخش‌های مختلف آن را با هم تشکیل
می‌دهند. موسیقی ایرانی، نوعی موسیقی کهن است که همچنان در دوران معاصر
کاربرد دارد و مردمانی هستند که آن را می‌نوازند و میخوانند. فکر می‌کنم
موسیقی و فرهنگ ایران، خارق‌العاده و بسیار مهم است.
شما در ایران عمدتا به خاطر ساخت موسیقی مجموعه تلویزیونی
«جاده ابریشم» مطرح هستید. موسیقی متن مجموعه «جاده ابریشم» را چگونه
ساختید و چه هدفی از ساخت آن داشتید؟
مجموعه «جاده ابریشم: ظهور و افول تمدن» در واقع مستندی بلند بود که به
سفارش شبکه تلویزیونی NHK ژاپن ساخته شد. این مستند اولین بار در آوریل
1980 روی آنتن رفت و ساخت موسیقی آن 10سال وقت برد. ساخت کل این مجموعه
17سال طول کشید. مستند «جاده ابریشم» هدف مهمی را دنبال می‌کرد؛ اینکه ژاپن
کهن چقدر از مبادلات صورت‌گرفته در جاده ابریشم تاثیر پذیرفته است. من در
آهنگسازی «جاده ابریشم» از سینتی‌سایزر «مینی‌موگ» استفاده کردم. آن زمان،
«مینی موگ» (Minimoog) اولین محصول تجاری سینتی‌سایزرها در آمریکا به حساب
می‌آمد.
با اینکه ساخت موسیقی «جاده ابریشم» از نقاط عطف کار شماست، اما
اعطای جایزه «گرمی» به شما، 20سال بعد از ساخت مجموعه «جاده ابریشم» صورت
گرفت...
دقیقا. من در سال 2000 به‌خاطر آلبوم «فکرکردن به تو» برنده چهل و سومین
دوره جایزه گرمی شدم. این آلبوم در سال 1999 منتشر و توزیع شد که شرکت ضبط
موسیقی دومو (Domo) تهیه‌کننده آن بود. موسیقی «جاده ابریشم» در موفقیت من
اثر داشت اما نمی‌توانم نقش شرکت Domo را در این زمینه نادیده بگیرم.
همکاری من با این شرکت همچنان به‌خوبی تداوم دارد. البته از اواسط دهه80
میلادی همکاری‌ام با شرکت Geffen Records شروع شد که ورودم به بازار
بین‌المللی موسیقی را مرهون این کمپانی هستم. با این شرکت، شش آلبوم در سطح
بین‌المللی منتشر کردم.
تفاوت اصلی موسیقی غرب و شرق از نظر شما در چیست؟ در واقع، تفاوت‌ها از کجا ناشی می‌شود؟
وقتی که کار موسیقی را در زمان دبیرستان آغاز کردم به موسیقی کشورهای
مختلف گوش می‌دادم، هرچند بیشتر به موسیقی آمریکا و اروپا علاقه‌مند بودم.
از آن زمان به بعد، به کشورهای مختلفی سفر کرده و خیلی از ابزار موسیقی
سنتی مناطق مختلف را هم برای خودم جمع کرده و نگاه داشته‌ام. جواب این سوال
را اینگونه می‌دهم: موسیقی در هر کشوری از جهانی که در آن زندگی می‌کنیم،
در نوع خود منحصربه‌فرد و ویژه است.
آینده حرف‌های خود را چگونه می‌بینید؟
برای باقی عمرم به تولید موسیقی جدید ادامه خواهم داد. امیدوارم که پیام
من برای اعتلای عشق و صلح، تداوم یابد و به بهترین شیوه ممکن برای همه ما
الهام‌بخش باشد.
