کنعانی دلیل اصلی ناکامی اینستکس را نبود اراده جدی و ناتوانی دولتهای اروپایی در ایفای تعهداتشان در مسیر جبران خروج یکجانبه آمریکا از برجام، و همراهی آنها با تحریمهای غیرقانونی آمریکا دانست؛ همچنانکه این کشورها در تمام طول زمان فعالیت اینستکس هیچ منبع مالی یا خط اعتباری بلندمدت به این کانال تزریق نکردند.
تروئیکای اروپایی در بیانیهای مشترک اعلام کردند که ابراز حمایت از مبادلات تجاری با ایران یا به اصلاح " اینستکس " منحل شده است.
پایان رویاپردازی درباره استقلال اقتصادی اروپا از امریکا پس از سه سال:
قرار بود اینستکس بستر آزمایشی برای روشهای جدید تسهیل تجارت بدون اتکا به کار با بانکهای ریسکگریز برای پردازش تراکنشهای فرامرزی باشد. اگر این نوآوری موفق میشد میتوانست ابعاد جدیدی به دیپلماسی اقتصادی اروپا بخشیده و همزمان به اروپا کمک کند تا قدرت یورو را در تجارت جهانی به تصویر بکشد.
در اطلاعیه بانک مرکزی آمده است: اینستکس قرار بود روابط تجاری ایران و اروپا را فارغ از تحریمهای امریکا شکل دهد نه آن که آن را تحت تحریمها تعریف کند.
وزارت خارجه آلمان در ادعایی جدید، ناکارآمدی ساز و کار مالی اینستکس را که قرار بود در چارچوب برجام تراکنش های مالی را تسهیل کند، تقصیر ایران انداخت.
عراقچی بیان کرد: همه اعضای برجام و قاطبه اعضای جامعه بینالملل مخالف سیاستهای یکجانبهگرایانه آمریکا هستند و مخالف سیاست آمریکا برای تضعیف چند جانبهگرایی، سازمانهای بینالمللی و رویکردهای چند جانبه در روابط بینالملل هستند. همه از اقداماتی که آمریکا برای از بین بردن نهادهای بینالمللی انجام میدهد، شاکی هستند.
رهبر انقلاب
در عزاداریها معیار آن چیزی است که کارشناسان بهداشت و ستاد ملی مقابله با کرونا میگویند. بنده شخصا هر آنچه که آنان بگویند را رعایت میکنم و توصیه من به همه هیئتداران و منبریها این است که به سخنان کادر بهداشتی گوش کنند.
چند منبع میگویند مقامهای کره جنوبی و ژاپن از انتقال پول نقد به سوئیس بدون اجازه آمریکا خودداری میکنند. وزارت خارجه کره جنوبی این موضوع را تأیید کرد.
تحرکات تازه اروپا برای کاهش تحریمهای ایران
با این همه، نباید درباره تمایل اروپا به دور زدن تحریمهای آمریکا اغراق کرد. اروپاییها همواره گفته اند که آنها دنبال تسهیل تجارت «مشروع» و قانونی با ایران هستند. بدیهی است که چنین تجارتی برای اروپاییها در شرایط تحریم بسیار محدود است. با این حال، آنها ممکن است در ازای دریافت منافع اقتصادی، به شرکتها یا بانکهای ایرانی اجازه فعالیت دهند، اما بعید است که هزینه دور زدن تحریمها را به عهده بگیرند.
کارشناسان اقتصادی و بین الملل در گفتگو با فرارو
بهشتیپور اظهار داشت: قرار بود که سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان ۵ میلیون یورو برای مقابله با کرونا به ایران کمک کنند و از آن سو نیز بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز اعلام کرده بود این نهاد ۲۰ میلیون یورو به کشورمان اهدا خواهد کرد، اما با گذشت مدتی هنوز این وعدهها عملی نشده، از سوی دیگر در حالیکه گفته شد، تبادل دارو در قالب اینستکس ربطی به کرونا ندارد، اما شروع این موضوع با دارو بحث برانگیز است و در این رابطه با دید در آینده تبادلات مالی به چه سمت و سویی خواهد رفت.
پس از حدود یک سال و نیم از راهاندازی سامانه موسوم به اینستکس ، روز گذشته اولین تراکنش مالی میان ایران و اروپا در چارچوب این سامانه مالی انجام شد.
مواضع اروپا و آمریکا در مسئله اینستکس و تحریم ها، به خاطر کرونا، کمی ملایم شده است. آمریکا و اروپا، هر دو به شدت درگیر بحران کرونا هستند و روزانه هزاران نفر در آنها در اثر این بیماری جان میسپارند. در نتیجه، ملایمت آنها در اینستکس میتواند به این دلیل باشد که آنها نمیخواهند در چنین شرایط بحرانی و سختی، وارد بحران هستهای با ایران شوند. این احتمال مطرح است که اروپاییها و آمریکایی ها، در پاسخ به کارزار ضدتحریمی دستگاه دیپلماسی ایران، انعطاف نشان دادند تا حداقل رویارویی هستهای با ایران را به تاخیر بیندازند.
وزیر خارجه آلمان میگوید که فرانسه، انگلیس و آلمان اولین معامله با ایران در چارچوب اینستکس را برای ارسال تجهیزات پزشکی به ایران انجام دادهاند.
رئیس کل بانک مرکزی همچنین اعلام کرد: در خصوص کانال مالی معروف به سوئیس، باید روند کار رادرعمل دید. تاکنون نیز دولت آمریکا غیر قانونی و با اعمال فشار به کشورها، منابع بانک مرکزی را مسدود کرده است.
یک دیپلمات ارشد روس روز چهارشنبه از فعالیت اینستکس با ایران خبر داد.
پیشتر استیون منوچین، وزیر خزانه داری آمریکا اعلام کرده بود که با رئیس اینستکس در خصوص تجارت با ایران مکاتبه کرده و به کشورهای اروپایی در خصوص عواقب جدی نادیده گرفتن تحریم های ایران هشدار داده است.
روابط ما با کشورهای همسایه، روابط ویژهای است و بیشترین سفرها را از ابتدای پذیرش مسئولیت تاکنون به کشورهای همسایه از جمله ترکیه و روسیه داشتهایم.
آمریکاییها از همین ابهامات برای دور کردن و ترساندن شرکتهای اروپایی از دادوستد با ایران استفاده میکنند. آنچه بر این ابهامات میافزاید، سکوت اروپاست. اروپاییها تا حالا فقط چند بیانیه سیاسی درباره راه اندازی اینستکس صادر کرده اند، ولی نحوه عملیاتی شدن آن را به طور دقیق مشخص نکردهاند.
اینکه آیا پیوستن ۶ کشور اروپایی به سه کشور دیگر موجب تقویت موضع اروپا خواهد شد و نقش اروپا را در برابر امریکا تقویت خواهد کرد، امری است که باید صبر کرد و دید. موضع ایران همیشه به درستی این بوده که اینستکس بدون نفت ایران یا منابع مالی از طرق دیگر بیحاصل خواهد بود. البته نمیتوان نادیده گرفت که در صورت دشواری معامله اقلام غذایی و پزشکی با اروپا در عمل از طریق کانالهای بانکی معمول و در صورت تشدید فشارهای تحریمی، وجود اینستکس در این رابطه میتواند مفید باشد.
کمی بیش از یک ماه دیگر، موعد برداشتن گام پنجم کاهش تعهدات فرا میرسد. اروپاییها بدون اینکه اقدامی جدی برای تامین منافع اقتصادی ایران انجام دهند، میگویند ایران هرکاری میتواند برای نجات برجام کند، انجام دهد. از سوی دیگر، ایران نیز نمیتواند همزمان هم تحریمها را تحمل کند و هم برجام را ادامه دهد. به خاطر همین شرایط بغرنج، کارشناسان و دیپلماتها درباره احتمال فروپاشی برجام در هفتههای آینده هشدار میدهند. چرا که از دیدگاه آنها، اقدامات بازگشتپذیر ایران در کاهش تعهدات، به تدریج کمتر میشوند.