آیا آمریکا به روز بعد از "تغییر رژیم در ایران" هم فکر میکند؟
کسانی که امروز در دولت ترامپ هستند و برای تقابل با ایران فشار میآورند، پیش از حمله فاجعهبار سال ۲۰۰۳ آمریکا به عراق پژوهشهای عظیم دیپلماتها و کارشناسان منطقهای درباره عراق را مستکبرانه کنار زدند. واعظ گفت: «حتی اگر آمریکا به خوبی درباره این (ماجرای ایران) فکر کرده است، که البته من معتقدم فکر نکرده است، معلوم نیست که این فکر در واقعیت، اساسی داشته باشد. آمریکا مایل است پویاییهای داخلی ایران را اشتباه بفهمد.»
از دیدگاه این دیپلمات، آمریکا تصمیم گرفته است که در برابر ایران یک سیاست ستیزهجویانه دنبال کند. اما نتایج استراتژیک به دست نخواهد آورد. علیرغم افزایش تورم و رکود سختی که صندوق بین المللی پول آن را پیشبینی کرده است، ایران اساسا باثبات باقی خواهد ماند. نارضایتی و شاید اعتراضات بیشتر خواهد شد. با این وجود مقامات ایران تلاش خواهند کرد تا از این توفان عبور کنند
یادداشت فیلیپ گوردون و رابرت ملی در فارین پالیسی
مقامات دولت ترامپ در هفتههای اخیر به خودشان تبریک و تهنیت میگفتند و پیشاپیش بازگشت تحریمها را یک موفقیت قلمداد میکنند. چرا که سرمایهگذاری در ایران و صادرات نفت آن کمتر شده است. اما مسئله این نبوده است که آمریکا میتواند به ایران درد و رنج تحمیل کند یا خیر. بلکه مسئله این بوده است که آیا این درد، به تامین منافع آمریکا کمک میکند یا خیر.
استمرار فروش نفت ایران به برخی کشورها، معلول چند علت است. نخست آنکه ایران به مشتریان عمده، مانند چین و هند، مشوقهای کمنظیری داده است. علاوه بر تخفیفهای چشمگیر، ایران به هند و چین پیشنهاد کرده بود که نفتش را با نفتکشهای خودش به این کشورها منتقل کند.
کارشناس اندیشکده بروکینگز:
اینهورن تصریح کرد: "بنابراین دولت ترامپ با اهرم خیلی کم، تلاش میکند چیزی بسیار بیشتر از آنچه دولت اوباما در سال ۲۰۱۵ به دست آورد، به دست بیاورد. این دستور العمل، موفقیت نیست. دیر یا زود، ایران از توافق هستهای خارج خواهد شد و تقویت قابلیتهای هستهای را آغاز خواهد کرد، مگر آنکه دولت (ترامپ) درباره آنچه دستیافتنی است، واقعبین شود".
این گمانه در بین برخی از فعالان سیاسی مطرح شده است که میتوان ترامپ، رئیسجمهوری آمریکا را از طریق بند چهارم متمم ۲۵ قانوناساسی آمریکا، استیضاح کرد. براساس این بند قانونی، چنانچه معاون رئیسجمهوری و اکثریت دولت، به این نتیجه برسند که رئیسجمهوری آمریکا فاقد توانایی اداره کردن کشور است، میتوانند طی یک نامه آن را به کنگره اعلام کنند و کنگره نیز موظف است ظرف ۲۱ روز استیضاح را به جریان بیندازد.
همین سابقه انعطاف کره شمالی، هرگونه مصالحه بین ایران و آمریکا را تحت الشعاع قرار خواهد داد. همین الان هم که ایران هیچگونه تمایلی برای مذاکره علنی و مستقیم با آمریکا ابراز نکرده، ترامپ مدام ادعا میکند که از وقتی او از توافق هستهای خارج شده، "ایران دیگر کشور سابق نیست" و رفتار آن در منطقه تغییر کرده است.
روزنامه آمریکایی واشنگتنپست، طی یادداشتی به قلم گریگوری برو، مورخ نفت و روابط ایران و آمریکا در دوره پستدکتری دانشگاه ساوذرن متدویست، تحریمهای نفتی آمریکا علیه ایران را تاکتیکی برای تسریع اجرای سیاست تغییر رژیم دانست و به آمریکا هشدار داد که از مداخلهاش در کودتای ۲۸ مرداد عبرت بگیرد.
"باور کنید زمانی که در دولت بوش پسر مشغول بررسی اقدام نظامی علیه عراق در سالهای ۲۰۰۱ و ۲۰۰۲ بودیم این نکته مکررا، بخصوص از جانب وکلا، مطرح شد که سیاست تغییر رژیم در عراق، یک سیاست رسمی آمریکاست و کنگره آن را به رسمیت شناخته است. میخواهند همین کار را با ایران انجام دهند".
بخشهایی که پاریس به دنبال کسب معافیت تحریمی بوده است شامل بخشهای انرژی، بانکداری، داروسازی و خودروسازی میشود. پیشتر با اندک بودن شانس معافیت از تحریمها، غول انرژی توتال از مشارکت در پروژههای نفت و گاز ایران انصراف داد و خودروسازی پژو-سیتروئن هم اعلام کرد که خط تولید مشترک خود در ایران را متوقف میکند.
"در اغلب تحلیلها (درباره تغییر رژیم)، آنچه مورد غفلت قرار میگیرد، خود ایران، مردم، فرهنگ سیاسی و تجربیات تاریخی و پویاییهای خلاقانه و مهم صفبندیهای دولت-ملت آن است. تاکنون، فقط باندی از شاهزادههای سعودی، متعصبان صهیونیست و سیاستمداران خریداریشده آمریکایی درباره تغییر رژیم در ایران گمانهزنی کردهاند".