خشکسالی

سال گذشته یکی از سال‌های خشک و کم‌بارش طی یک دهه گذشته بوده است. حالا بنا بر داده‌های سازمان هواشناسی می‌توان گفت پاییز پیش رو هم فصل کم‌بارشی خواهد بود.

امیر آقاکوچک، استاد تمام دانشگاه کالیفرنیا گفت: به هر طرفی که نگاه کنید متوجه وجود یک سری مشکلات اساسی و پایه‌ای می‌شوید، اوضاع بد هست و قطعا بدتر می‌شود، واقعا تصویر شرایط منابع آب و محیط زیست کشور ترسناک است.

به گفته کارشناسان صنعت کشت، برخی از کشاورزان متاسفانه با کشت برنج پر محصول که حجم آب بیشتری نسبت به سایر کشت‌های برنج نیاز دارد در سال‌هایی که استان مازندران با کمبود آب مواجه هست موجبات خسارت را برای خودشان فراهم می‌سازند.

خاورمیانه دوبرابر میانگین جهانی گرم می‌شود و تا سال ۲۰۵۰ در مقایسه با ۵/ ۱ درجه‌ای که دانشمندان برای نجات بشریت تجویز کرده‌اند، ۴درجه سانتی‌گراد گرم‌تر می‌شود. بانک جهانی می‌گوید شرایط شدید آب و هوایی تبدیل به امری عادی می‌شود و این منطقه ممکن است هر سال با چهار ماه آفتاب سوزان مواجه شود.

مصرف جهانی آب در طی قرن بیستم دو برابر نرخ رشد جمعیت، افزایش یافته است. این ناهماهنگی امروز باعث شده که بسیاری از شهر‌ها در سراسر جهان – از رم تا کیپ‌تاون، چِنای و لیما – آب را جیره‌بندی کنند.

مدیر دفتر بهره‌برداری و نگهداری تاسیسات آبی و برق آبی شرکت آب منطقه‌ای تهران گفت: اگر کاهش بارش‌ها و تداوم خشکسالی را در پیش داشته باشیم طبیعتا در سال آبی آتی و یا اواخر امسال و خصوصا سال ۱۴۰۱ قطعا با مشکلات جدی تری مواجه خواهیم بود.

جوانان سیستانی پس از خشکی تالاب هامون دیگر امیدی به ادامه زندگی ندارند و اکثرا در ناامیدی به سر میبرند و بفکر مهاجرت هستند.

خشکسالی علفزار‌ها در قزاقستان و حیواناتی که بدون آب و غذا مانده‌اند. تنها در یک استان بیش از ۱۰۰۰ اسب و گاو تلف شده اند و در سرتاسر بیابان، اسب‌های مرده پراکنده شده‌اند. امسال درجه حرارت در سراسر جهان به‌طور غیرمعمول بالا رفته است و هر روز رکورد جدیدی از دمای هوا در جهان ثبت می‌شود. نتیجه این گرمای بی‌سابقه خشک شدن مراتع و مرگ حیوانات است. برخی هم کم عمق شدن دریای کاسپین را دلیل این خشکسالی می‌دانند.

رییس سازمان زمین شناسی نمونه دیگر این روند را در منطقه "سراوان" استان سیستان و بلوچستان دانست و اظهار کرد: این منطقه یک منطقه پر آب است و علی رغم آنکه ما نیاز مبرم به این آب‌ها داریم، آب کارستی این منطقه به سمت پاکستان مهاجرت می‌کند.

تالاب گاوخونی نام باتلاقی است در فلات مرکزی ایران که بخش بزرگی از آن در استان اصفهان و مابقی در استان یزد قرار دارد که زاینده‌رود به آنجا می‌ریزد. تالاب گاوخونی در گذشته از سه منبع آبی شامل رودخانه زاینده رود، رودخانه زرچشمه از کوه‌های جنوبی شهرضا و رودخانه ایزدخواست از استان فارس تامین می‌شده است. کم آبی‌های چند سال گذشته و قطع جریان زاینده رود از سال ۶۶ در پی کمبود آب، بارش و خشکسالی ، احداث سد رودخانه ایزدخواست در سال ۷۷ و رها نکردن حقابه تالاب از این سد، تخریب گیاهی و چرای بی رویه شتر و بز و تردد ماشین آلات و موتور در این منطقه مشکلات زیست محیطی بسیاری را برای این تالاب بوجود آورده است. برداشت‌های بی رویه و غیرقانونی در بالادست، کاهش آب ورودی، تغییر اقلیم و خشکسالی و تامین نشدن حقابه‌های طبیعی از جمله چالش‌هایی عنوان می‌شود که حیات این تالاب را به خطر انداخته و به گفته مسوولان و کارشناسان محیط زیست، ادامه این روند می‌تواند تالاب گاوخونی را به کانون تولید گرد و غبار تبدیل کند و تا شعاع زیادی را تحت تاثیر قرار دهد بنابراین تامین حقابه آن ضروری است.

در تهران روزانه سه و نیم میلیون مترمکعب و در سال حدود یک میلیارد و ۱۰۰ میلیون مترمکعب آب مصرف می‌شود، به عبارت دیگر ۱۷ تا ۱۸ درصد آب کل کشور در شهر تهران مصرف می‌شود، اگر مردم صرفه جویی نکنند هر اتفاقی ممکن است بیفتد.

به دلیل افزایش دما، کاهش نزولات آسمانی و استفاده بی رویه از آب تالاب استیل شهرستان مرزی بندر آستارا در شمال غربی استان گیلان که ۱۳۸ هکتار وسعت دارد و یک منطقه نمونه گردشگری و شکار ممنوع می‌باشد، برای آبیاری شالیزار‌ها و جلوگیری برای از بین رفتن محصول برنج، آب این تالاب مهم کشور و استان گیلان به شدت کاهش یافته و جزیره‌های کوچکی نیز در حاشیه و وسط این تالاب زیبا پدیدار شده، کاهش اکسیژن زندگی موجودات آبی تالاب را به خطر انداخته و ریشه‌های درختان معروف و شناور توسکای تالاب به علت کاهش حجم آب به وضوح دیده می‌شوند و با به گِل نشستن از حرکت بازمانده اند.

کولبری آب با آنچه تصویر شما از کولبری کالاست، فرقی از زمین تا آسمان دارد. اینجا نه از امرار معاش خبری است و نه از قاچاق کالا. نه از دستان پینه‌بسته مردان کولبر و نه از قاچاقچیان بزرگ که سود حاصل از کولبری کالا را به جیب می‌زنند.

خشکسالی و تنش آبی همچون بسیاری از نقاط خوزستان، به نخلستان‌های شادگان نیز زده است و آن‌ها را رو به نابودی برده است. اهالی روستا‌های این شهرستان بسیار نگران وضعیت موجود هستند و آینده نامعلومی را برای خود پیش‌بینی می‌کنند. بسیاری از اهالی به دلیل بحران آب و تلف شدن دام‌های خود، کوچ کرده‌اند.

عضو هیأت علمی دانشکده منابع طبیعی با انتقاد از سکوت سازمان محیط زیست و سازمان جنگل‌ها و منابع طبیعی گفت: آنقدر این سازمان‌ها منفعل هستند که به نظر می‌رسد چشمشان را روی فجایع زیست محیطی بسته‌اند و تنها به ماشین صدور مجوز تبدیل شده‌اند.

در پی کم‌آبی شدید در خوزستان طی ماه‌های گذشته نخلستان‌های روستا‌های «شادگان» و «عبودی» به دلیل نرسیدن آب خشک شده است. مدیر جهاد کشاورزی شادگان گفته ۷۵۰۰ نخل در این شهرستان تلف شده است.

شواهد در مورد مشکل کم‌آبی در حوضه رودخانه کرخه، نشان می‌دهد تا حد زیادی این منبع آبی مشاع دچار «تراژدی منابع مشترک» و «مشکل کنش جمعی» شده است.

تالاب صالحیه نظرآباد، تنها تالاب استان البرز است که وسعت آن به ۳۱ هزار هکتار می‌رسد و محدوده آبگیری آن ۲۰۰ هکتار است. آبگیری این تالاب از طریق آب‌های سطحی استان‌های البرز و قزوین (رودخانه‌های کردان و خرم آباد البرز و رودخانه‌های زیاران و خررود قزوین) انجام می‌شود و در این روز‌های گرم تابستان رو به خشکی می‌رود. این تالاب در سال‌های اخیر به دلیل بارش‌های مناسب و همچنین هدایت بخشی از آب رودخانه کردان تقریبا به یک تالاب دائمی تبدیل شده بود به طوری که زیستگاهی برای بیش از ۱۲۰ گونه پرنده آبزی، کنارآبزی، خشک زی، مهاجر و... بود، اما با کمبود بارش در سال جاری و اختصاص نیافتن حق‌آبه مناسب، این تالاب اکنون به مرز خشک شدن کامل رسیده است. تنوع زیستی شکل گرفته در اطراف تالاب، کنترل سیلاب‌های فصلی و مهم‌تر از همه کنترل انتشار گرد و غبار و نمک به مزارع کشاورزی اطراف، لزوم احیا و حفظ تالاب صالحیه را دو چندان کرده است.

در میان کوه‌های سربه فلک کشیده زاگرس، حدفاصل شهرستان دشستان و تنگستان در استان بوشهر، منطقه‌ای کوهستانی به نام بوشکان چشم نوازی می‌کند که بخش‌های متعددی دارد و یکی از قسمت‌های آن منطقه ارغون یا ارغوان، ۱۹ دهستان و روستا را شامل می‌شود. در ۱۰ سال اخیر به دلیل کمبود آب و خشکسالی ‌های پی در پی، تعداد زیادی از این روستا‌ها به طور کامل یا بخشی از آن‌ها از سکنه خالی شده است و مردم ساکن در آن روستا‌ها به شهر‌های اطراف مهاجرت کرده‌اند. این منطقه به دلیل خشکسالی و حفر چاه‌های متعدد و نبود بارش باران خشکسالی بی سابقه‌ای را تجربه می‌کند و مردم مجبورند به دلیل نبود آب لوله کشی برای هر هزار لیتر آب آشامیدنی مبالغی پرداخت کنند.

خروجی سد زاینده رود اصفهان ۲۸ تیرماه کاهش یافت و طی چند روز گذشته بستر زاینده رود دوباره بی آب شده است. تنها باقی مانده‌ی آب زاینده رود چند گودال آب در بستر رود است تا پرنده‌های سطح شهر به امید آن‌ها از گرمای تابستان به آن‌پناه ببرند و ما دوباره باید زاینده رود خشک را ببینیم.