برجام

سخنگوی وزارت خارجه آمریکا با اتهام‌زنی به ایران بار دیگر تأکید کرد که دولت ترامپ علیرغم تمایل به مذاکره با جمهوری اسلامی، هرگز به برجام بازنخواهد گشت.

یکی از موانع برای ترمیم برجام ، فناوری موشک بالستیک ایران است. اگر بایدن قرار باشد که توافق هسته‌ای را پس از ورود به کاخ‌سفید زنده کند، باید در مورد توافقی مذاکرات را از سربگیرد که شامل برنامه موشکی بالستیک ایران در کنار برنامه هسته‌ای شود؛ این در حالی است که تهران توان موشکی خود را «بازدارندگی استراتژیک» علیه دشمنان منطقه‌ای خود می‌داند.

بیگدلی درباره انتظارات منطقی که می‌توان از رفع تحریم‌های تسلیحاتی داشت عنوان کرد: انتظارات منطقی همان است که مثلا آقای رئیس جمهور بگوید این قدرکه از برجام انتقاد می‌کردید این را به دست آوردیم که امنیاز بزرگی است، اما این امتیاز بزرگ به موانعی برخورده است که به آن اشاره کردم؛ بنابراین در وضعیت اقتصادی مردم هیچ تغییری به وجود نخواهد آمد، چون همه راه‌ها به سوی ما بسته است. هم راه سوئیس که راه مبادلات تجاری است به روی ما بسته است هم ما اف‌ای تی اف را تصویب نکردیم و این دوتا باعث می‌شود مطالبات مان را دریافت نکنیم و سایر کشور‌ها برای خدید اسلحه با ما وارد مذاکره نشوند، چون امکان پرداخت دلار را به ما ندارند.

وزیر امور خارجه آلمان گفت: لغو برجام ایران را یک گام به ساخت بمب اتمی نزدیک می‌کند و به همین دلیل است که ما به عنوان مشارکت‌کنندگان در برجام همچنان بر حفظ آن پافشاری می‌کنیم.

نتانیاهو ادعا کرد: «ما اسنادی درباره اینکه ایران توافق هسته‌ای را زیر پا گذاشته است به شورای امنیت سازمان ملل ارائه کردیم، اما شورای امنیت هیچ اقدامی انجام نداد. رئیس‌جمهور ترامپ فهمید که توافق هسته‌ای با ایران چه توافق فاجعه‌باری است. او از توافق خارج شد و کشور‌های جهان را بر سر این دوراهی قرار داد که یا با ایران تجارت کنند یا با آمریکا.»

موج جدید حمله به روحانی بر اساس اظهارات او مبنی بر نفرین آمریکا شکل گرفته است تا بار دیگر برجام و رویکرد دولت در سیاست خارجی و اصلاح‌طلبان به عنوان حامیان دولت مورد هجمه قرار بگیرند.به نظر می‌رسد دور جدید حملات به روحانی همچنان دولت را مقصر اصلی وضعیت کنونی ترسیم می‌کند و با نشانه گرفتن برجام دستاورد روحانی را به چالش کشیده و آن را بی‌اثر جلوه می‌دهند. علاوه بر این آنان با فرض روی کار آمدن جو بایدن در انتخابات آمریکا در تلاش هستند تا فضا را علیه هر گونه مذاکره شکل دهند و از آن در راستای منافع گروهی خود بهره ببرند. از این منظر، نباید علت تمام مشکلات موجود را در تحریم‌ها جستجو کرد بلکه مقصر اصلی روحانی و طرز تفکری است که به مذاکره بها می‌دهد بنابراین روی کار آمدن فردی از جریان اصولگرایی و گروهی که مانند روحانی و حامیانش نیندیشد لابد به حل مشکلات موجود می‌انجامد.

مهدی مطهرنیا استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه هدف بایدن از مذاکره با هدف ترامپ هیچ تفاوتی نمی‌کند، بیان داشت: ترامپ در این مدت مدام سعی داشت که برجام را از نظر خود گسترش دهد و حوزه‌های موشکی و منطقه‌ای را نیز به آن اضافه کند که، اما ایران در مقابل چنین چیزی از خود مقاومت نشان داد، اما اگر بایدن پای میزه مذاکره بیاید، علاوه بر دو موضوع فوق، مسائل حقوق بشری را نیز بسیار پر رنگ می‌کند، بنابراین اینکه فکر کنیم با بایدن برجام زنده می‌شود و ورق برمی گردد، فکر بسیار ناپخته‌ای است.

وزیر خارجه روسیه بیان کرد: شاهدیم در سازمان ملل تلاش می‌کنند با قوانین بین‌المللی مقابله کنند و تلاش می‌کنند با نحوه کاری که ما انجام می‌دادیم و ثمربخش بوده، مقابله کنند که امروز درباره اینکه چطور با این قضیه مواجه شویم، گفت‌وگو خواهیم کرد.

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه با اشاره به تاثیر انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بر نحوه مواجه این کشور با ایران، اذعان داشت: هرکدام از نامزد‌های آمریکایی انتخاب شوند، به طور قطع راهبرد‌های مختلفی را در برابر آن‌ها باید اتخاذ کرد، بایدن با توجه به اینکه دموکرات هست، نگاهش با ترامپ فرق می‌کند، در داخل کسانی هستند که بین دموکرات‌ها و جمهوری خواهان فرقی قائل نیستند و با اظهاران ناامیدانه باعث فرصت سوزی‌ها بیشماری می‌شوند، چگونه است که کشورمان امروز برای گرفتن طلب‌های خود از کشور‌های مختلف با وجود تحریم‌ها مشکل دارد، اما در زمان برجام ۲۰۰ میلیارد دلار از برجام نصیب کشورمان شد و بعد از آن نیز به میزان ۷۰ میلیارد دلار با کشور‌های اروپایی توافقنامه‌های اقتصادی منعقد شد.

فریدون مجلسی تحلیلگر مسائل بین‌الملل می‌گوید: تهدید آمریکا گواه بر این است که می‌داند تحریم‌های مکانیسم ماشه را فقط با تحمیل می‌تواند عملی کند. ترامپ در این میان قرارداد صلح امارات متحده و اسرائیل و تفاهم‌نامه‌ای هم میان بحرین و اسرائیل در کاخ سفید به امضا رساند که نگرانی از تهدید ایران را دلیل آن برشمرد، اما کیست که از گرمی روابط کشور‌های جنوبی خلیج فارس با اسرائیل از چندین سال پیش و در واقع از همان زمان که مذاکرات برجام در اروپا در جریان بود، آگاه نباشد؛ اما انتخاب این زمان برای ترامپ جنبه تبلیغاتی و تهدید دارد.

«ما از تحریم‌های آمریکا ترسی نداریم. به آن‌ها عادت کردیم. تحریم‌ها به هیچ وجه روی سیاست ما تاثیر نخواهند گذاشت. همکاری ما با ایران چند وجهی است و همکاری دفاعی متناسب با نیاز‌های دو طرف و تمایل دوجانبه پیش خواهد رفت.»

وزیر امور خارجه تاکید کرد: ما به قوانین بین‌المللی احترام می‌گذاریم، ما به برجام به عنوان یک توافق بین المللی احترام می‌گذاریم و هیچ گاه به کشوری یورش نبرده‌ایم.

حدود یک ماه پیش، وقتی آمریکا درخواست فعال سازی مکانیسم ماشه را به شورای امنیت سازمان ملل تحویل داد و سپس با مخالفت اروپایی مواجه شد، به شدت از اروپا انتقاد کرد و نماینده آمریکا در سازمان ملل حتی اروپا را به همدستی با ایران متهم کرد. اما این بار آمریکا کاملا سکوت کرد. این سکوت می‌تواند نشانه هماهنگی میان دو طرف باشد، خصوصا که چند روز قبل از اعلام بازگشت تحریم‌های بین المللی، وزرای خارجه آمریکا و بریتانیا درباره ایران رایزنی کردند.

«آنتونیو گوترش» دبیرکل سازمان ملل متحد به شورای امنیت این سازمان گفت، نمی‌تواند در ارتباط با ادعای آمریکا مبنی بر بازگشت همه تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران اقدامی انجام دهد، زیرا به نظر می‌رسد «عدم قطعیت» در این خصوص وجود دارد.

در عالم سیاست معمولا واکنش‌های رسمی بعد از کنش‌ها اتفاق می‌افتند. اما اروپایی‌ها این بار برخلاف رویه قدیمی شان که در واکنش نشان دادن کمی تامل می‌کنند، قبل از اینکه رسما بازگشت تحریم‌ها از سوی آمریکا اعلام شود، واکنش نشان دادند و با این اقدام کاخ سفید مخالفت کردند. امری که ظاهرا به ایران برای ماندن در برجام دلگرمی بیشتری داد.

سه کشور انگلیس، فرانسه و آلمان در نامه‌ای تأکید کردند که هرگونه تصمیم یا اقدام آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران «فاقد اثر قانونی خواهد بود».

ایالات‌متحده وقتی عضو برجام نیست، حقی هم در مورد مداخله درباره آن ندارد. اگر سازوکاری برای از بین رفتن و نابودی برجام وجود داشته باشد، این سازوکار مانند مکانیسم ماشه، سریع، یکجانبه و خودسرانه قابل اعمال نیست.

پامپئو همچنین دو روز گذشته با نگارش یادداشتی در نشریه فیگارو گفته بود همه کشورها باید تحریم‌های بین‌المللی که آمریکا خواستار بازگشت آنها است را اجرا کنند.

از مجموع مواضع اروپا اینگونه برمی‌آید که بعد از اعلام بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران، آن‌ها به صدور یک بیانیه محکوم‌کننده اکتفا خواهند کرد و هیچ اقدامی برای جلوگیری از اجرای این تحریم‌ها انجام نخواهند داد. بلکه به عکس، ممکن است بعد از انتخابات آمریکا با صراحت بیشتری از لزوم گسترده کردن برجام یا جایگزین کردن آن با یک توافق جدید حمایت کنند.