رئیس جمهور جدید آمریکا اعلام کرد که در حال بررسی سفر به خاورمیانه است اما زمان این سفر را اعلام نکرد.
ترامپ در مسیر ایجاد پیمانهای غیرمنتظره
دولت جدید ترامپ با چالشهای گستردهای در رابطه با چین مواجه است. بحران تیکتاک بهعنوان اولین آزمایش کلیدی مطرح است و نشان میدهد که ترامپ ممکن است تلاش کند این بحران بینالمللی را با یک توافق تجاری مدیریت کند. از سوی دیگر، همکاری نوظهور چین و روسیه و رقابت در حوزه هوش مصنوعی نیز نگرانیهایی را ایجاد کرده است. این موضوعات استراتژیهای تصمیمگیری جدیدی را برای ترامپ ایجاب میکند.
نشریه آتلانتیک بررسی کرد:
ترامپ با جهانی بیثباتتر روبهرو خواهد شد. برنامههایش برای جنگهای اوکراین و خاورمیانه مبهم است و حمایت از دموکراسیها را کاهش میدهد. نگرانیها درباره تمایل او به گرینلند و احتمال تعامل با روسیه وجود دارد. سیاست خارجی ترامپ با هدف تقویت نفوذ داخلی و کاهش وابستگی به ناتو است، اما احتمال افزایش تنشها در آسیا و خاورمیانه را در پی دارد.
آتشبس غزه؛ صلح پایدار یا آتش زیر خاکستر
آتشبس اخیر در غزه، علیرغم کاهش موقت رنجها و آزادی گروگانها، یک مصالحه شکننده و کوتاهمدت است که نتوانسته راهحلی برای بحرانهای ساختاری ارائه دهد. آسیبهای شدید انسانی و زیرساختی غزه، سیاستهای تهاجمی اسرائیل و فشارهای داخلی بر نتانیاهو، احتمال ازسرگیری جنگ را افزایش دادهاند. همچنین، روابط ترامپ و نتانیاهو و ملاحظات سیاسی آمریکا، آینده صلح پایدار را پیچیدهتر کرده است.
پیامدهای آتشبس غزه
ترامپ در دوره دوم، با مسائل پیچیدهتری روبهرو خواهد شد، از جمله تعیین اینکه چه کسی باید مسئولیت اداره غزه پس از جنگ را بر عهده بگیرد. چالش دیگر، انتخاب میان دو دیدگاه متعارض در قبال آینده منطقه است: آیا باید جناح راست افراطی اسرائیل تقویت شود یا در راستای دستیابی به توافقی جامع با عربستان سعودی، قدرت این جناح محدود گردد؟
رقابت قدرتها و بحرانهای نوظهور
تحولات ژئوپلیتیکی پیچیده، از سقوط نظام اسد و رقابت قدرتها در خاورمیانه تا تشدید تنشهای چین، روسیه و آمریکا، چشمانداز جهانی را بحرانیتر کرده است. سیاستهای ترامپ، از جنگ اقتصادی با چین تا فشار بر اوکراین برای توافق با روسیه، نظم جهانی را به چالش میکشد. از سوی دیگر، اتحادهای جدید مانند همپیمانی کره شمالی و روسیه، خطر گسترش درگیریهای منطقهای به جنگهای جهانی را افزایش داده است.
نیویورک تایمز گزارش داد؛
دونالد ترامپ در بازگشت به کاخ سفید با منطقهای مواجه خواهد شد که بهدلیل تحولات جنگ غزه، تغییر مواضع عربستان و امارات درباره اسرائیل و توافق کاهش تنش با ایران، دچار دگرگونی شده است. سیاستهای اقتصادی ترامپ، مانند افزایش تولید نفت و گاز ایالات متحده، میتواند اقتصادهای نفتمحور خلیج فارس را تحت فشار قرار دهد و رقابت با کشورهایی مانند قطر در بازار انرژی را تشدید کند.
تلاش عربستان برای توازن قدرت در خاورمیانه
عربستان سعودی که خود را رهبر جهان عرب میداند، با چالشهایی نظیر بازگشت جهادیها، هژمونی ترکیه و تجزیه سوریه مواجه است. ریاض با تمرکز بر چشمانداز ۲۰۳۰ و دیپلماسی عملگرایانه، به تنشزدایی با ایران و حمایت از گذار سیاسی سوریه روی آورده است. همچنین در مسیر عادیسازی روابط با اسرائیل، خواستار پایان جنگ غزه، به رسمیت شناختن حقوق فلسطینیان و امتیازات استراتژیک از آمریکا است.
محمدعلی سبحانی در گفتوگو با فرارو تحلیل کرد:
عراقیها بیشتر به دنبال ایفای نقش میانجیگری یا بهبود شرایط صلح و ثبات منطقهای هستند، به این دلیل که در هم پیچیدگی روابط ایران و عراق به شکلی است که اگر هر نوع رویارویی بین ایران و ایالات متحده رخ دهد، میتواند عراق را به شدت تحت تاثیر قرار دهد. مدت هاست که عراق به دنبال کنترل شرایط تنش زا و پیشگیری از هر نوع درگیری شدید است چرا که عراق در روند توسعه اقتصادی و توسعه سیاسی قرار گرفته است. بنابراین، این گمانه نیز گمانه اشتباهی نیست که السودانی در تلاش باشد مسیر حرکت منطقه خاورمیانه ، مسیری صلح آمیز باشد. اما این که یک برنامه مدون و مشخص و سازمان دهی شده و هماهنگ وجود داشته باشد و عراق بر اساس این برنامه اماده میانجیگری شده باشد را نمیتوان با قطعیت گفت.
القدس العربی گزارش داد؛
بیانیه اخیر روسیه درباره تلاشهای آمریکا و بریتانیا برای حمله به پایگاههای نظامی مسکو در سوریه، رقابتهای ژئوپلیتیکی در منطقه را برجسته کرده است. دولت موقت سوریه ملزم به حفظ توافقات پیشین است، اما دولت دائمی میتواند خروج نیروهای روسی را درخواست کند. روسیه برای حفظ منافعش، به رویکردی عملگرایانه و ائتلاف با شرکایی چون ترکیه و قطر روی آورده و احتمالاً از حذف تحریر الشام از فهرست گروههای تروریستی حمایت کند.
فارن پالیسی گزارش داد؛
دولت دوم دونالد ترامپ با چالشهای پیچیدهای در سیاست خارجی مواجه خواهد شد که از جمله آنها میتوان به پایان دادن به جنگها در خاورمیانه و اوکراین، مدیریت تنشهای تجاری با چین و اتحادیه اروپا و حل بحرانهای داخلی و بینالمللی اشاره کرد. ترامپ برای رسیدن به این اهداف نیازمند اتخاذ رویکردهای جدیدی و تعامل با متحدان و رقبای جهانی خواهد بود؛ چالشهایی که بهطور قابل توجهی تأثیرگذار بر موقعیت آمریکا در عرصه جهانی است.
خاورمیانه در انتظار فصل جدید
اگر ایران آمادگی خود را برای مذاکره نشان دهد، میتوانم تصور کنم که ترامپ این فرصت را مغتنم بشمارد.
مجموع وقایع و اظهارنظرها نشان میدهد که کشورهای منطقه به خصوص آنهایی که در لایه حاکمیت و ملت با ایران ارتباط گستردهای داشتند دیگر تمایلی به ادامه وضعیت پیشین نشان نمیدهند.
داعش؛ تهدیدی فراتر از مرزها
پس از اعلام پیروزی ترامپ بر داعش در ۲۰۱۸، تهدید این گروه همچنان پابرجاست. حضور نیروهای آمریکایی در سوریه، با وجود وعدههای خروج، ادامه دارد و اردوگاههای زندانیان داعش به نگرانی بزرگی تبدیل شدهاند. در سطح جهانی، داعش با الهامبخشی به حملات فردی و گسترش در آفریقا و جنوب آسیا همچنان خطرآفرین است. تحلیلگران هشدار میدهند که خلأ امنیتی در سوریه میتواند به احیای داعش و وخامت اوضاع منجر شود.
خاورمیانه در سالی گذشت
رژیم صهیونیستی به حملات خود علیه غزه در سال ۲۰۲۴ ادامه داد و تمام آن را به نابودی کشاند.
سال ۲۰۲۴، پرتنشترین و پرماجراترین سال؛
سال ۲۰۲۴ میلادی در حالی پایان یافت که شاید بتوان این سال را یکی از پرتنشترین و پرماجراترین سالها برای ایران برشمارد؛ سالی که با تداوم جنگ اسرائیل و حماس شروع شد، چند ماه بعد به تبادل آتش مستقیم بین ایران و اسرائیل رسید و درنهایت با یک آرامش نسبی و شاید شکننده در منطقه پایان پیدا کرد.
مهمترین وقایع سیاسی ایران و جهان در سالی که گذشت؛
انتخاب از میان وقایع سیاسی یک سال گذشته دشوار است. در این لیست طولانی هم کنارهگیری ملکه دانمارک را داریم، هم سقوط رژیم اسد و البته بازگشت دونالد ترامپ.
آغاز ریاستجمهوری دونالد ترامپ یکی از مهمترین اتفاقات سال ۲۰۲۵ خواهد بود. با انتخاب مجدد ترامپ، تغییراتی در سیاست خارجی و داخلی ایالات متحده پیشبینی میشود که میتواند بر روابط بینالمللی تأثیرگذار باشد. همچنین تشدید تنشها در خاورمیانه بهویژه در سوریه پیشبینی میشود. پیشبینی میشود که تغییرات اقلیمی منجر به افزایش وقوع بلایای طبیعی مانند سیل، طوفان و خشکسالی شود که نیازمند آمادگی بیشتر کشورهاست.
جولانی اظهار کرد: ایران در حال برنامهریزی یک جنگ گسترده با اسرائیل با همراهی نیروهای عراقی و شبهنظامیان بینالمللی از سوریه بود و ما این برنامه را بههم ریختیم و امنیت منطقه را تضمین کردیم.
سخنگوی وزارت امور خارجه چین ضمن اشاره به اینکه «سرنوشت مردم سوریه و غرب آسیا باید به دست خودشان رقم بخورد»، گفت: « خاورمیانه میدان جنگی برای قدرتنمایی کشورهای غربی نیست.»