فرارو- فارغ از شادی زائدالوصفی که درخیابان های طرابلس برپاست جایی که مردم لیبی پایان حاکمیت 42 ساله معمر قذافی رابه صورت خودجوش جشن گرفته اند اندیشه ای نگران کننده به اذهان بسیاری از رهبران انقلابی لیبی و دولتمردان غربی خطور کرده است اندیشه ای که ذهن آنها را به سمت یکی دیگر از پایتخت های عربی سوق می دهد؛ بغداد.
همچنان که سران مخالفان حکومت جزئیات طرح یک لیبی پس از قذافی رادر ماه های اخیر ترسیم می کردند,همواره نوعی حساسیت و نگرانی درباره اشتباهات صورت گرفته در عراق در خلال هشت سال گذشته وجود داشته است هنگامی که سقوط یک دیکتاتور هموار کننده راه شورشیانی شد که جنگیدن با آنها به مراتب خونبارتر و پرهزینه تر از نبرد برای آزادی از حکمرانی خود دیکتاتور بود.
مردم لیبی شب 21 آگوست همان کاری را کردند که صدها هزار عراقی در مارس 2003 انجام دادند زمانی که عراقی ها به خیابان های بغداد ریختند تا فروپاشی حاکمیت صدام حسین رازیر چکمه های سربازان آمریکایی جشن بگیرند.در واقع مسیری که قذافی و صدام در پیش گرفته بودند مسیر مشابهی بود؛ کودتای صدام حسین و افسران جوان عراق تنها 14 ماه زودتر از کودتای سرهنگ قذافی و سایر افسران لیبی بر ضد پادشاهی سلطان ادریس در 1969 صورت پذیرفت.صدام نیز مانند قذافی حکومت مطلقه خانوادگی را در خلال حکمرانی 35 ساله خود به راه انداخت حاکمیتی که پسرانش صاحب قدرت عظیم اقتصادی و نظامی شدند.
همان طور که یکشنبه و دوشنبه شاهد حضور سرخوشانه ساکنان طرابلس درخیابان ها بودیم خلع ید عمال صدام در بغداد نیز نوید گر شکل گیری یک دموکراسی با نشاط در عراق به نظر می رسید,چیزی که در غرب به عنوان نخستین جلوه بومی تحولی آزادیخواهانه در بوق و کرنا شد.
اما برای آن که این شباهت ها در جایی به پایان برسد_یا بسیاری از مردم لیبی و دولت های غربی امیدوارند که چنین شود_هر هم انقلابیون و هم دولتمردان غربی در روز دوشنبه این گونه عنوان کردند که مدل سقوط ناگهانی حکومت عراق در پی حمله سال 2003 برای وضعیت کنونی مدلی بحرانی به نظر می رسد زیرا در چنین حالتی سقوط ناگهانی دیکتاتوری (صدام حسین) باعث پدیدار شدن نوعی خلا قدرت پس از دهه ها در عراق گردید.
از همین رو بسیاری از رهبران مخالفین لیبی که احتمالا لیبی جدید را مدیریت خواهند کرد جزو مدیران عالیرتبه حکومت قذافی محسوب می شوند.
از جمله "مصطفی عبدالجلیل"رئیس احتمالی دولت جدید که تا ماه فوریه گذشته وزیر دادگستری بود و یا "محمود جبرئیل" دانش آمخته اقتصاد در آمریکا و مغز متفکرتوسعه اقتصاد ملی لیبی دردوره قذافی که به عنوان کاندیدای نخست وزیری دولت موقت نامش بر سر زبان هاست.به همین دلیل غیر ممکن است که مدیران سابق رژیم گذشته را کاملا از کابینه جدید لیبی کنار گذاشت.وضعیتی که مشابه طرح مشهور "ترمیم" که توسط ایالات متحده در عراق به اجرا در آمد نیست.طرحی که طی آن صاحب منصبان رژیم صدام و حزب بعث از کلیه ارگان های حکومتی عراق تصفیه شدند.
مولی طرحونی آکادمیسین انگلیسی لیبیایی تبار در فوریه گذشته چنین پیشنهادی را برای شورای انتقالی ملی لیبی مطرح نموده است:"شما نمی توانید هر کس را که با رژیم (قذافی)همکاری نموده است از کار بر کنار کنید,زیرا پس از یک حاکمیت 42 ساله تقریبا همه تا حدی با این رژیم بده بستان داشته اند"او همچنین گفت"هراس تبدیل شدن به عراقی دیگر در ذهن بسیاری از مردم شکل گرفته است"واین نکته که "در بین مردم لیبی آگاهی عمیقی نسبت به درس هایی که عراق به سایرین آموخته است وجود دارد."
نخست وزیر بریتانیا دیوید کامرون نیز هنگام بازگشت از تعطیلات در "کورن وال" جلسه ای با وزرای کابینه اش تشکیل داد و پس از آن به خبرنگاران گفت که نگران تکرار اشتباهات صورت گرفته در عراق بوده است وخواهان جلوگیری از حملات انتقام جویانه است.وی گفت: «در مذاکراتی که هفته گذشته با عبدالجلیل داشته است بر احترام به حقوق بشر ,جلوگیری از اقدامات تلافی جویانه و اطمینان سازی از این که در لیبی همگان می توانند در آینده کشور سهیم باشندتاکید نموده است».
محمود ناسو نماینده شورشیان به رسمیت شناخته شده در لندن یکشنبه شبدر گفتگو با بی بی سی گفت که دولت جدید از انتقام گیری ها و اعمال تلافی جویانه اجتناب خواهد نمودبه دنبال محاکمه قذافی و فرزندانش به جای کشتن یا اعدام آنها ست؛«رزمندگان وجب به وجب خاک لیبی را برای یافتن,دستگیری و معرفی قذافی به دادگاه جستجو خواهند کرد».
ناسو افزود: «ما معتقدیم باید به بهترین شکل ممکن همه مسائل پیش رو را به شیوه صلح امیز مدیریت کنیم».
مقامات بریتانیایی به سرعت و با صراحت بر این نکته تا کید کردند که انها و همه کشورهای دیگردرگیر درگروه تماس با شورشیان لیبی"از سطح نخست وزیری تا پایین در پی برنامه ریزی برای نظم نوینی در دوره پس از سقوط قذافی در لیبی هستند که از شکلگیری هر گونه آشوب جلوگیری کنند.
این گروه تماس از اوریل گذشته تا کنون چهار مرتبه با مخالفان قذافی دیدار داشته است و طی این دیدار ها طرحی را با آنها ارائه نموده است که شورشیان از ان به عنوان پیش نویسی برای استراتژی دولت بعدی و نیز اعلامیه اساسی که در 11آگوست آن را منتشر ساختند استفاده کنند.
یکی از مقامات انگلیسی می گوید: «اینجا درکی جدی وجود داشت که درس های اموزنده ای از وضعیت عراق گرفتیم.اینکه زیر ساخت های اساسی را حفظ کنیم خواسته های مردمی را محقق سازیم و نقشه ای جامع برای دولت انتقالی داشته اشیم حائز اهمیت فراوان است».
با این وجود باز هم به نظر می رسد در دوشنبه گذشته پتانسیل خشونت ورزی در لیبی به قدر کافی مشهود بود. بویژه وقتی مشخص نیست قذافی در کجا پنهان شده است.
به نظر می رسد که سرهنگ به جای پیشروی نظامی قصد عقب نشینی دارد، همانگونه که صدام در سال 2003 چنین کرد. بعلاوه پسر 28 ساله قذافی «خمیس» نیز مفقود شده است. کسی که تا یکشنبه شب مسئول تشکیلات از هم پاشیده نظامی پدر بود.
حدس و گمان ها بر سر محل تقریبی اختفا وی منجر به نگرانی برخی از این موضوع شده است که احتمالا خانواده قذافی پس از پایین کشیده شدن از قدرت در معرض تعرض قرار دارند.
هارلمن اولمان مشاور شورای اتلانتیک در واشنگتن به الجزیره گفت شما به یاد دارید چگونه پس از سقوط بغداد فداعیان صدام حسین به یکباره سر در لاک خود فرو بردند». همچنین در مورد شادی مردم در ساعات ابتداعی بامداد دوشنبه در ترابلس نیز گفت : «با وجود شادی بی نهایت مردم صراحتا شاهد یک غوغا و آشفتگی عظیم هستیم و نشانه وجود ندارد که شورای انتقالی بتواند از پس این وضعیت بر بیاید».
وی افزود:«اکنون روزهای اولیه را سپری می کنیم و اگر بخواهیم تاریخ را ملاک پیش بینی خود قرار دهیم ، ناگزیر هستیم که بسیار بیمناک باشیم.»
درگیری های سنگین مسلحانه در روز دوشنبه در بخش هایی از طرابلس که آخرین بقایای حامیان قذافی در آنجا مقاومت می کردند به شدت خشن و مرگبار بود.
طرحونی در همین رابطه معتقد است: «سران شورشی سناریوهای محتمل را برای مدیریت پایتخت پس از فروپاشی رژیم در بن غاذی طی ماه های اخیر بررسی کرده اند در مقایسه با آنچه در آینده ممکن است اتفاق بیافتد ، خشونت های دوشنبه آرام به نظر می رسد».
وی می گوید: «شخصی به من گفت منتظر ویرانی پیشتری باید بود زیرا به نظر می رسد قذافی در صورت سقوط شهر را ویران می کند».
وی خاطر نشان کرد: «همه چشم اندازبدتری را پیش بینی می کردند و در روز دوشنبه بهترین وضعیت ممکن را آرزو می کردند».
