روز گذشته هر اونس طلا به ركورد تازه‌اي دست يافت و قيمت 1773 دلار را نيز ثبت كرد اگرچه در ساعات پاياني رو به نزول گذاشت؛ در محافل اقتصادي، تحليل واحدي از آينده بازار جهاني طلا وجود ندارد؛ ولي اين موضوع كه تداوم جذابيت بازار طلا به سقوط بازارهاي سهام گره خورده است، مورد اجماع است؛ به دنبال صعود بازار جهاني، در بازار تهران نيز سكه تمام بهار آزادي با 20 هزار تومان افزايش به 480هزار تومان رسيد.
سكه طرح قديم نيز با همين ميزان افزايش در نقطه 490 هزار تومان قرار گرفت. بانك مركزي با هدف پر كردن شكاف قيمت رسمي و غيررسمي، نرخ سكه دولتي را 11 هزار تومان افزايش داد؛ اما با وجود اين اقدام شكاف قيمتي سكه در بازار رسمي و آزاد به 26 هزار تومان رسيد.
نرخ دلار نيز روز گذشته با تغيير همراه شد، هر دلار آمريكا در بازار آزاد با 20 تومان افزايش به 1180 تومان رسيد تا شكاف قيمتي در اين بازار نيز از 120 تومان عبور كند. به دنبال اتفاقات روز گذشته، دنياي اقتصاد در دو گزارش تحليلي با بررسي دلايل افزايش قيمت طلا، آينده بازار و تاثيرپذيري اقتصاد ايران از اين واقعه را در گفت‌وگو با كارشناسان ارزيابي كرده است.
با کسب رکورد تازه 1773 دلار برای طلا در بازارهای جهانی
قیمت طلا به کجا مي‌رود؟
بهای طلا در بازارهای جهانی در حالی به رکورد جدید 4/1773 دلار نیز دست یافت که مقامات اقتصادی آمریکا و سران 7 کشور صنعتی اعلام رتبه +AA برای ریسک اعتباری ایالات متحده آمریکا توسط موسسه رتبه‌سنجی استاندارد اند پورز را اعلان جنگی تمام‌عیار در مقابل اقتصاد آمریکا و اقتصاد جهانی عنوان کرده‌اند. همزمان قیمت‌ها در بازار داخلی ارز و سکه متشنج‌تر شده و با وجود ماه مبارک رمضان، تقاضا برای خرید سکه و ارز (به ویژه دلار آمریکا ) افزایش یافته است.
قیمت سکه دیروز هم افزایش شدیدی داشت و به 480 هزارتومان رسید. همان‌طور که انتظار مي‌رفت بانک مرکزی قیمت سکه بانکی را بالا برد.اظهار نظر‌ها در واکنش به رتبه اعتباری اعلام شده برای آمریکا با بالا رفتن شدید قیمت طلا و افت بازارهای بورس جهانی از آمریکا و اروپا گرفته تا کشور‌های حاشیه خلیج فارس و حتی ترکیه و تا شرق آسیا بالا گرفته است.
در شرایطی که دیروز قیمت طلا رکورد 4/1773 دلار را در بازار لندن ثبت کرد، بلوف‌های سیاسی رییس‌جمهور آمریکا در خصوص وضعیت فعلی اقتصاد این کشور از یک سو و حمایت 7 کشور صنعتی از انجام حرکت‌های لازم برای بازگرداندن ثبات به اقتصاد جهانی و همچنین سخنان برنانکه رییس فدرال رزرو، قدری از نرخ طلا کاست و آن را تا ساعت 30/18 به وقت تهران تا حد 1738 دلار تعدیل کرد. برابری دلار آمریکا دیروز قدری در مقابل سایر ارزها تقویت شد.
واکنش بازار سکه
روز گذشته قیمت طلا با 75 دلار افزایش به تازه‌ترین رکورد تاریخی خود در سطح 4/1773 دلاردر بازار لندن دست یافت. این میزان ساعات بعد تعدیل شد. افزایش قیمت جهانی طلا در بازار داخلی به شکل افزایش 20 هزارتومانی قیمت سکه بهار آزادی ظاهر شد و نرخ آن به 480 هزار تومان رسید. روز دوشنبه نیز قیمت سکه 16 هزارتومان افزایش یافت.
بنابراین طی دو روز گذشته قیمت سکه حداقل 36 هزارتومان بالا رفته است. در واکنش به این افزایش قیمت‌ها در بازار، بانک مرکزی 11 هزارو960 تومان به نرخ سکه بانکی افزود و آن را 454 هزار و 480 تومان تعیين کرد. قیمت نیم سکه و ربع سکه بانکی نیز با 5460 تومان و 2080 تومان افزایش به ترتیب 226 هزارو 720 تومان و 124 هزار و 800 تومان فروخته شدند.
قیمت سکه طرح قدیم هم با 20 هزارتومان افزایش به 490 هزارتومان رسید. نیم سکه هم 11 هزار تومان گران شد و به نرخ 241 هزار تومان عرضه شد. نرخ ربع سکه هم در این بازار با 4000 تومان افزایش به نرخ 134 هزار تومان بالا رفت. افزایش سرسام‌آور قیمت سکه (تصویر امام) به مرز بی‌سابقه 480 هزار تومان، اختلاف قیمت سکه دولتی و سکه بازار تا 26 هزارتومان افزایش یافت. بانک مرکزی لازم است بار دیگر این شکاف قیمت را با افزایش قیمت سکه بانکی پر کند. در غیر این صورت فضا برای سودجویی در بازار سکه به سرعت مهیا خواهد شد.
بازار ارز
در بازار ارز دلار آمریکا با 20 تومان افزایش قیمت به بهای 1180 تومان به مردم فروخته شد. در همین حال بانک مرکزی قیمت ارز مرجع را 7 ریال دیگر بالا برد و آن را 10574 ریال تعیین کرد. بر این اساس اختلاف قیمت ارز رسمی و غیر رسمی به 123 تومان رسید.از بازار ارز و سکه خبر مي‌رسد که با وجود کسادی سنتی بازار ارز و سکه درماه مبارک رمضان، تقاضا برای خرید سکه و ارز زیاد و در مقابل تمایل به فروش از سوی خریداران سنتی بسیار کاهش یافته است. این به معنی انتظار افزایش بیشتر قیمت در بین فعالان بازار است.
تازه‌ترین تحرکات و اظهار نظر‌ها به افت رتبه اعتباری آمریکا
روز گذشته کمیته بازار باز فدرال رزرو در واشنگتن تشکیل جلسه داد . بن اس برنانکه، رییس فدرال رزرو از تصمیم آمریکا برای تزریق اعتبارات لازم به اقتصاد این کشور در جمع همکاران خود خبر داد. در این جلسه از به کارگیری ابزارهای تست نشده برای کاهش 3/2 تریلیون بدهی این کشور و تصمیم به کاهش نرخ بیکاری تا حد 9 درصد اخباری منتشر شد. در خصوص تراز تجاری و نرخ‌های جدید وجوه فدرال نیز سخنانی به میان آمده است. البته اخبار جلسه مهم‌تر فدرال رزرو که قرار بود ساعت 22 سه شنبه شب به وقت تهران برگزار شود، قطعا حامل اخبار تعیین‌کننده‌تری است.
در همین حال فرانکو بارون، وزیر دارایی فرانسه در مورد رتبه اعتباری اعلام شده برای اقتصاد آمریکا، گفت: دو موسسه رتبه‌سنجی دیگر همچون fitch و Moodys نظر مشابهی در مورد آمریکا اعلا م نکرده‌اند. از نظر وی اعلام رتبه +AA برای آمریکا از سوی موسسه استاندارد اند پورز سیاسی کاری است.
در همین حال پاول کروگن، ستون‌نویس روزنامه نیویورک تایمز با اشاره به وجود موسسات رتبه سنجی دیگر در آمریکا معتقد است: قضاوت نهایی در مورد اقتصاد آمریکا را باید از زبان اینها شنید.معاونت خزانه داری آمریکا، تیموتی گيتنر نیز با انتقاد شدید از موسسه S&P گفته است: حرکت این موسسه یک قضاوت وحشتناک است که نشان از عدم آگاهی آنها از مقررات تخصیص بودجه در آمریکا است. کارشناسان دیگر نیز اعلام کرده‌اند که این حرکت به اقتصاد آمریکا البته اقتصاد جهانی لطمات فراوانی وارد خواهد آورد. مشکلاتی که هیچ کس قادر به حل آن نخواهد بود. در همین راستا سران 7 کشور صنعتی در اجلاس اخیر خود نسبت به فروپاشی اعتماد سرمایه‌گذاری در جهان هشدار دادند.
آينده بازار طلا
بازار طلا به كدام سمت مي‌رود؟ آيا روند افزايشي قيمت طلا تداوم خواهد داشت؟ چه اتفاقي در بازار‌هايي جهاني افتاده كه طلا ركوردهايي كه تا روزهاي قبل دست نيافتني بود يكي پس از ديگري فتح مي‌كند؟ روند كنوني تا كجا ادامه خواهد داشت و اين روند افزايشي چه تاثيري بر اقتصاد ايران دارد؟قیمت طلا، همانند هر کالای دیگري در یک بازار آزاد، تابع عرضه و تقاضای آن است. هزينه توليد، تعيين‌كننده طرف عرضه و در مقابل درخواست‌هايي مانند خريد زيورآلات معادلات سمت تقاضا را تشكيل مي‌دهد. برآوردهاي كارشناسان نشان مي‌دهد در سمت عرضه و تقاضا اتفاقي كه منجر به افزايش قيمت شود رخ نداده است بنابراين راز افزايش قيمت طلا در بازارهاي جهاني چيست؟
عوامل افزايش قيمت
كارشناسان و تحليلگران بازار طلا معتقدند:ريشه افزايش قيمت را بايد در عوامل ديگري سراغ گرفت. اولين مكان ايالات متحده است، كشوري كه با بدهي سنگين دست در گريبان است و اختلاف اخير ميان دو حزب جمهوريخواه و دموكرات بر سر افزايش سقف بدهي‌ها تبديل به يك چالش اساسي پيش روي اين اقتصاد بزرگ جهاني شده بود.
دعواي سياسي به راه افتاده ميان دو حزب سياسي اگر به نتيجه نمي‌رسيد دولت آمريكا را در بازپرداخت بهره اوراق قرضه منتشر شده ناتوان مي‌كرد و اين تعهد با تعويق روبه‌رو مي‌شد. نگراني از اين موضوع مردم را به سوي طلا فراري داد،فلزي كه هر چند سودآوري بالايي ندارد، اما ايمن و مطمئن است. با وجود توافق دو حزب سياسي براي افزايش سقف بدهي‌ها طلا روند صعودي خود را حفظ كرد.نكته‌اي كه دكتر فرخ قبادي اقتصاددان، دليل آن را نااطميناني از چشم‌انداز روشن اقتصاد جهاني مي‌داند.
كسري بودجه بالا در آمريكا در كنار بدهي سنگين و اتفاقات اروپا از جمله عواملي است كه دكتر قبادي براي تداوم ركورد شكني قيمت طلا ذكر مي‌كند.وضعيت اروپا در روزهاي اخير دچار ابهام شده است؛ به طوري كه اكثر كارشناسان معتقدند: كار يونان را بايد تمام شده دانست زيرا با توجه به بدهي‌هاي بالا اين كشور بايد از يورو خارج شود زيرا در صورت ماندن توان بازپرداخت اين حجم بدهي را ندارد. مشكلات ايرلند، پرتغال و اسپانيا هم روبه افزايش است و از سومين اقتصاد بزرگ اروپا يعني ايتاليا، خبرهاي خوشي به گوش نمي‌رسد. مجموع اين مشكلات موجب شده كه دولت‌ها در اروپا و آمريكا رو به سوي سياست‌هاي رياضت اقتصادي آورند.
دكتر قبادي در تبيين سياست رياضت اقتصادي مي‌گويد: در پيش گرفتن اين سياست به معناي كاهش تقاضا در بازار است بنابراين با اتخاذ اين سياست بايد در انتظار بروز ركود در اقتصاد بود.به گفته دكتر قبادي عمق اين ركود را برخي در حد ركود سال 2008 مي‌دانند كه از آن به عنوان «لغزش دوباره» ياد مي‌كنند و برخي به شدت قبل نمي‌دانند اما بروز ركود را حتمي عنوان مي‌كنند.بنابراين خبرها از چشم‌انداز اقتصاد جهاني چندان اميدواركننده نيست.
اين نااميدي با افزايش نرخ تورم عميق‌تر شد.برخي كارشناسان چين را فرشته نجات اقتصاد مي‌پنداشتند، اما نرخ تورم چين در روز گذشته با رسيدن به 5/6درصد بي‌سابقه‌ترين نرخ در سه سال گذشته را رقم زد تا اميد‌ها به اين كشور نقش بر آب شود. تمام اين اتفاقات دست به دست هم داد تا شاخص‌هاي مالي در جهان رو به نزول رود.
سقوط دسته جمعي شاخص‌ها
به گفته دكتر قبادي روز گذشته شاخص استاندارد و پورز «S&P» 6/7درصد سقوط كرد تا از ارزش سهام در بازارهاي مختلف دنيا 5/2 تريليون دلار كاسته شود. برآورد نشان از آن دارد كه بازار سهام در كشورهاي پيشرفته و اقتصاد‌هاي نو ظهور طي دو هفته گذشته 9/7 تريليون دلار ارزش خود را از دست داده است. در اروپا قيمت سهام براي هشتمين روز متوالي روند نزولي داشته اتفاقي كه از سال 2003 تا كنون بي‌سابقه بوده است.
كاهش رتبه اعتباري آمريكا نيز در ميان اين معركه اقتصادي پر كاهي بود كه به گفته دكتر قبادي كمر شتر را شكست؛ زيرا با اعلام اين خبر هجوم مردم به سوي دارايي‌هاي ايمن افزايش يافت و به تبع اين هجوم تقاضا براي خريد طلا را بالا برد.
طلا به كجا مي‌رود
در اين ميان قيمت طلا به كجا مي‌رود؟ دكتر قبادي با اشاره به برگزاري جلسه بانك مركزي آمريكا و احتمال تصميم‌گيري‌هاي جديد براي افزايش نقدينگي معتقد است: با توجه به آنكه بانك مركزي آمريكا امكان دارد براي سومين بار دست به اجراي سياست تسهيل كمي بزند شرايط در كوتاه مدت و ميان مدت متفاوت است.سياست تسهيل كمي همانند سياست چاپ پول است كه منجر به افزايش نقدينگي مي‌شود.
دولت دو بار در گذشته مجموعا 3/2 تريليون دلار به بازار تزريق كرده است و پيش‌بيني مي‌شود اين بار نيز رقم بالايي به اقتصاد تزريق كند. به گفته دكتر قبادي اين اقدام در كوتاه مدت شايد روند نزولي بازارهاي مالي را متوقف يا تا حدودي افزايشي كند؛ اما در ميان مدت اثر گذار نخواهد بود.
موسسه‌هاي معتبر دنيا نيز كه در گذشته نرخ 1730 دلار براي هر اونس را پيش‌بيني كرده بودند روز گذشته پيش‌بيني خود را تا سقف 1860 دلار بالا بردند. البته برخي تحليلگران از قيمت 2000 دلار براي هر اونس طلا سخن مي‌گويند. دكتر قبادي با اشاره به اين نكات معتقد است: تا زماني كه فضاي نااطميناني و ترس از ركود در بازار حاكم باشد، قيمت طلا كماكان رو به بالا مي‌رود. به خصوص كه نرخ رشد اقتصادي نسبت به 6 ماه قبل كندتر شده و اين مساله احتمال بروز ركود را تقويت كرده است.
ايران و بازارهاي جهاني
دكتر قبادي در تحليل شرايط ايران معتقد است:قيمت طلا در بازار ايران با وجود برخي تفاوت‌ها از بازارهاي جهاني تبعيت مي‌كند بر اين اساس تا زماني كه قيمت‌ها در جهان افزايشي باشد، در داخل نيز روند همان گونه خواهد بود. اين اقتصاددان در كنار چشم‌انداز قيمت اتخاذ سياست را يكي از نكات اساسي براي اقتصاد ايران عنوان مي‌كند.
به گفته او در شرايط ركود و كاهش تقاضا تمام توليدكنندگان به دنبال آن هستند كه با ترفندهاي مختلف براي خود بازار پيدا كنند. ايران بايد در ميان اين معركه هوشيار باشد كه دروازه واردات نشود.
