معاون پیشین آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه و تحلیلگر سیاست خارجی گفت: باید به این موضوع توجه داشته باشیم که آغاز مذاکره، تداوم و پایان آن سه مقوله جداگانه هستند و ما در حال حاضر در همان مرحله آغازین قرار داریم.
دور نخست گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم ایران و آمریکا در دولت دونالد ترامپ، در حالی دقایقی قبل در عمان آغاز شد که به گفته سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان، «دیوار بلند بی اعتمادی» میان تهران و واشنگتن مانع مهمی در مسیر تحقق یک توافق خواهد بود. این در حالی است که هیچ تحولی همچون یک توافق برای آغاز روند کاهش تنش میان ایران و ایالات متحده به منظور احیای توافق هسته‌ای نمیتواند به یک نقطه عطف در شرایط پیچیده خاورمیانه بدل شود.
به گزارش ایرنا، «ابراهیم رحیم‌پور» معاون پیشین آسیا و اقیانوسیه وزارت امور خارجه و تحلیلگر سیاست خارجی در پاسخ به پرسشی درباره آغاز روند مذاکرات غیرمستقیم میان ایران و آمریکا در عمان گفت: اگر بخواهیم این روند را مورد بررسی قرار دهیم، باید بگوییم که این یک فرآیند بسیار طولانی است که از پس از انقلاب آغاز شده و تحولات مهمی مانند ماجرای لانه جاسوسی و جنگ تحمیلی و نیز تغییر دولت‌ها در ایالات متحده بر آن تأثیرگذار بوده‌اند. در این میان، مواضع جمهوری اسلامی ایران همواره از ثباتی برخوردار بوده است که اگر در شرایطی ضرورت ایجاب کرده، تغییراتی نیز در آن صورت پذیرفته است. در طول این مسیر، دیدگاه‌های متفاوتی در این زمینه وجود داشته که در این فرصت نمی‌توان به تفصیل به آنها پرداخت. آنچه امروز در عمان آغاز شده با وساطت عمان صورت می‌گیرد و هدف اصلی از برگزاری این نخستین دور این است که دو طرف احتمال تداوم این روند را بررسی کنند.
وی ادامه داد: به تعبیر دیگر، امروز یک «پل صراط» است که نه تنها برای ایران و آمریکا، بلکه برای قدرت‌های جهانی و کشور‌های منطقه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین، نمی‌توان این مذاکرات را تنها مذاکره‌ای میان دو کشور قلمداد کرد، چرا که این یک مذاکره تأثیرگذار در سطح منطقه و بخشی از معادلات جهانی است. از نخست‌وزیر اسرائیل که هفته گذشته به آمریکا سفر کرده و مذاکرات گسترده‌ای را دنبال کرد، تا عربستان و کشور‌های حاشیه خلیج فارس، چین، روسیه و اروپا که همگی به عمان چشم دوخته‌اند.
نمی‌توان این مذاکرات را تنها مذاکره‌ای میان دو کشور قلمداد کرد، چرا که این یک مذاکره تأثیرگذار در سطح منطقه و بخشی از معادلات جهانی است. البته، تاثیرات این مذاکره بر کشور و مردم ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. به‌علاوه، مردم ما به دلیل سابقه بد ایالات متحده، چندان به مذاکرات خوشبین نیستند، ولی در عین حال نیاز دارند تا در نگرش خود تجدیدنظر کنند. باید ببینیم آقای عراقچی با چه دستور کار و اختیاراتی به عمان سفر کرده‌اند. آنچه که ما، دیپلمات‌ها و افرادی که صحنه را زیر نظر داریم، می‌توانیم بگوییم این است که ایران تلاش کرده است تا مباحث را بصورت محرمانه نگه دارد و ما نیز سعی می‌کنیم با نگرشی مثبت، اخبار را دنبال کنیم.
این دیپلمات بازنشسته گفت: همچنین باید به این موضوع توجه داشته باشیم که آغاز مذاکره، تداوم آن و پایان آن سه مقوله جداگانه هستند و ما در حال حاضر در همان مرحله آغازین قرار داریم. در این مرحله دو طرف یک ارزیابی اولیه را صورت می‌دهند و اراده طرف مقابل را برای تداوم مسیر می‌سنجند؛ لذا در این قسمت، من هم مانند بسیاری از همکارانم و تا آنجایی که اطلاع دارم، بسیاری از جناح‌های سیاسی و مردم ایران سعی می‌کنیم تا خوشبین باشیم و اگر بدانیم اگر انتقادی نیز وجود دارد، در حال حاضر مجال بیان و ابراز آن نیست و قاعدتا باید بگوییم که ان شاالله خیر است.
این تحلیلگر سیاست خارجی همچنین در پاسخ به این سوال که وزارت امور خارجه در ماه‌های اخیر سه محور مذاکراتی با روسیه و چین، تروئیکای اروپایی و اتحادیه اروپا و آمریکا را به موازات هم دنبال کرده است چرا که با توجه به نزدیکی به ضرب الاجل اکتبر و انقضای قطعنامه ۲۲۳۱، اگر توافقی احتمالی به امضای طرفین برسد، تمامی این کشور‌ها در آن دخیل هستند. به اعتقاد شما چه سناریو‌هایی پیش روی ما وجود دارد، گفت: کار سیاست خارجی در طول زمان نتیجه می‌دهد، بنابراین آغاز روندی برای تنش‌زدایی با کشوری که خصومتی طولانی‌مدت با آن شکل گرفته، حرکت بسیار خوبی است. اما باید به جنبه‌های مختلفی از جمله بی‌اعتمادی که در این مدت شکل گرفته است، توجه کرد. در قبال روسیه و چین، وضعیت کمی متفاوت است، زیرا این دو کشور به نوعی با ما همراه هستند. هرچند این همراهی به‌طور کامل و فداکارانه نبوده، اما در مبحث هسته‌ای در جبهه جمهوری اسلامی ایران تعریف می‌شوند. اما پس از آغاز بحران اوکراین، مشکلات زیادی در روابط ما با اروپا آغاز شد. اگرچه نمی‌خواهم در این روز به موضوعات منفی اشاره کنم، اما ناگزیر هستیم بگوییم که فضای شکل‌گرفته در داخل ایران پس از حمله روسیه به اوکراین و استفاده تبلیغاتی مسکو از این موقعیت، شرایط سختی را برای روابط ایران و اروپا رقم زده است.
ما امروز روندی را آغاز خواهیم کرد که یک ضرب الاجل ۲ ماهه آمریکا و یک ضرب الاجل ۵ ماهه تا اکتبر را پیش روی خود دارد و بنابراین صحنه بسیار جدی است و باید یک دیپلماسی دقیق با یک حمایت همه جانبه از داخل کشور در دستور کار قرار بگیرد.
وی افزود: امروز وقتی تروئیکای اروپایی از مکانیسم ماشه سخن می‌گوید، ظاهر مسئله هسته‌ای به نوعی، اما باطن آن به موضوع اوکراین مربوط می‌شود. به تعبیر یکی از افرادی که در روند تصویب قطعنامه‌های شورای امنیت در زمان آقای احمدی‌نژاد حضور داشت، ظاهر مسئله هسته‌ای ناشی از اجماعی بود که سخنان رئیس‌جمهور وقت در مورد هولوکاست علیه کشورمان ایجاد کرده بود و در این شرایط حتی روسیه و چین نیز به اجماع ضدایرانی پیوسته بودند. بنابراین، آنچه به زبان آورده می‌شود ممکن است تمام داستان پشت اقدامات و تحولات نباشد.
معاون پیشین وزیر خارجه ادامه داد: پیش از این، هر زمان نمی‌توانستیم مسائل را با آمریکا پیش ببریم، با اروپا کار می‌کردیم، اما اکنون شرایط با این اتحادیه خوب نیست و آمریکا نیز دیگر تنها آمریکای اوباما و بایدن نیست، بلکه به آمریکای ترامپ تبدیل شده است. همین موضوع اهمیت مذاکرات امروز و ضرورت ایجاد جبهه حمایتی از داخل را چندبرابر کرده است.
رحیم‌پور گفت: در تحولات اخیر مساله منطقه نیز از اهمیت برخوردار است و اقداماتی که به زودی در غزه صورت خواهد گرفت نیز مورد بحث است و یکی از دلایل شمشیری که بالای سر ما قرار گرفته این است که در قبال تصمیماتی که برای آینده این منطقه گرفته شده، اقدامی صورت ندهیم. این موضوع می‌تواند برخی نیرو‌های منطقه را مایوس کند که باید مورد توجه قرار بگیرد. ما امروز روندی را آغاز خواهیم کرد که یک ضرب الاجل ۲ ماهه آمریکا و یک ضرب الاجل ۵ ماهه تا اکتبر را پیش روی خود دارد و بنابراین صحنه بسیار جدی است و باید یک دیپلماسی دقیق با یک حمایت همه جانبه از داخل کشور در دستور کار قرار بگیرد.
