قصه الاغ و فیل

مرتضی میرحسینی، ماجرای الاغی که نماد دموکرات‌های امریکا شد به اواخر دهه ۱۸۲۰ میلادی برمی‌گردد، به کارزار انتخاباتی اندرو جکسون. آن زمان رقبایش در رسیدن به ریاست‌جمهوری، او را که به زمختی مشهور بود الاغ نر (jackass) خطاب می‌کردند که در فارسی آدم بی‌کله و زبان‌نفهم هم معنی می‌شود. راستش بسیاری از امریکایی‌ها اندرو جکسون را قهرمان جنگ ۱۸۱۲ می‌دیدند و دوستش داشتند و از این‌رو توهین رقبای جکسون همه‌گیر نشد و آن لقب به او نچسبید.

اما خودش که پوست‌کلفت‌تر از این حرف‌ها بود، از الاغ در تبلیغات انتخاباتی‌اش بهره برد و حتی در برخی پوستر‌های خودش از آن استفاده کرد. او انتخابات را هم برد و رییس‌جمهور ایالات متحده امریکا -که آن زمان فقط ۲۴ ایالت از ۵۰ ایالت کنونی را دربرمی‌گرفت- شد. اندرو جکسون اولین رییس‌جمهور از حزب دموکرات در امریکا بود و از این‌رو تاریخ این حزب، کم و بیش با الاغی که اکنون نماد آن شناخته می‌شود همزمان است. البته ناگفته نماند که این نماد تا دهه ۱۸۷۰ فراگیر نبود و چندان به کار نمی‌رفت.

تا اینکه توماس نست کارتونیست، با آثارش پیوند بین دموکرات‌ها و نماد الاغ را محکم کرد. هر چند او و بعد هم کسانی که به دنبال او چنین کارتون‌هایی می‌کشیدند از واژه دیگری (donkey) برای الاغ استفاده می‌کردند. اما فیلی که نماد جمهوری‌خواهان است اوایل دهه ۱۸۶۰ متولد شد. حزب جمهوری‌خواه سال ۱۸۵۴ رسما شکل گرفت و تازه ۶ سال بعد از آن با پیش انداختن آبراهام لینکلن، دولت را از آن خود کرد. دوران لینکلن، دوران جنگ داخلی در امریکا میان ایالت‌های جنوبی و شمالی بود و رییس‌جمهور جمهوری‌خواه نیز رهبر و فرمانده کل شمالی‌ها محسوب می‌شد.

آن زمان از نماد فیل برای بیان استقامت و ورزیدگی سربازان شمالی استفاده می‌کردند و لینکلن به نوعی رهبر فیل‌ها یا فیل بزرگ بود. هرچند این نماد نیز در آن مقطع چندان فراگیر نشد و حتی بعد از پایان جنگ داخلی و قتل لینکلن مدتی به حاشیه رفت و اصلا از آن صحبت نمی‌شد.

تا اینکه همان توماس نست آلمانی‌تبار که بالاتر به نامش اشاره شد -و امریکایی‌ها او را پدر کارتون‌های سیاسی مدرن می‌شناسند- با یکی از کارتون‌های مثل همیشه پرطرفدارش، نماد فیل را وارد جدل‌های سیاسی زمانه کرد. این کارتون سال ۱۸۷۴ در چنین روزی در نشریه هارپر ویکلی منتشر شد.

در آن گروهی از حیوانات را تصویر کرده و روی فیل نوشته بود: «رای قطعی به جمهوری‌خواهان.» آن زمان دموکرات‌ها نگران سه دوره‌ای شدن ریاست‌جمهوری یولیسیوس گرانت جمهوری‌خواه (قهرمان جنگ داخلی و ژنرال نزدیک به لینکلن) بودند و در نشریات و محافل خودشان، مدام از «وحشت دوره سوم» صحبت می‌کردند و استفاده از هر شیوه درست و نادرستی را برای بدنام و بی‌اعتبار کردن گرانت مجاز می‌دیدند (سال پایانی ریاست‌جمهوری گرانت و حوادث انتخابات بعدی امریکا، از دوره‌های متلاطم تاریخ این کشور است).

توماس نست در اثرش این نگرانی را به شوخی گرفته بود. او بعدتر هم چند کارتون دیگر درباره فیل جمهوری‌خواه کشید و منتشر کرد و کارتونیست‌های دیگر نیز از همین حیوان برای بیان حرف‌هایی که به حزب جمهوری‌خواه ارتباط پیدا می‌کرد، استفاده کردند. به این ترتیب، فیل نماد مشهور جمهوری‌خواهان شد.