فرارو- نشست پرسش و پاسخ فیلم «قسم» با حضور محسن تنابنده (نویسنده و کارگردان)، الهام غفوری و جلیل شعبانی (تهیه کنندگان)، حسن پورشیرازی، مهناز افشار (بازیگران)، تورج اصلانی (فیلمبردار)، مهدی ابراهیم زاده (صدابردار)، فرحناز نادری (طراح لباس)، خشایار موحدیان (تدوینگر) و دیگر عوامل فیلم و با اجرای فرزاد حسنی برگزار شد.
تورج اصلانی در ابتدای این نشست، توضیحاتی درباره فیلمبرداری «قسم» ارائه داد و گفت: فیلمبرداری از نظر لوکیشن بسیار محدود و چالش برانگیز بود. از ابتدا که با آقای تنابنده صحبت کردیم، چند راه در پیش داشتیم یا باید روی پرده سبز فیلم می‌گرفتیم و بعد متریال مان را به آن اضافه می‌کردیم. از آنجا که استودیوی ما برای نور خورشید محدود است بنابراین تست زیادی زدیم و به نتیجه ایده آل نرسیدیم و تصمیم گرفتیم برای فیلمبرداری به لوکیشن واقعی برویم. صحنه سقوط در فیلم نیز با هشت دوربین فیلمبرداری شده و طراح صحنه در این بخش به ما خیلی کمک کرد. همه چیز در این فیلم ساخته شده است. برای فیلمبرداری در بخش‌های دیگر هم همزمان با دوربین کار کردیم.
تنابنده در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه چرا اسم بازیگر افغانی فیلم در تیتراژ نیامده و این بازیگر در فرش قرمز و نشست خبری جشنواره حضور ندارد؟ گفت: ما چهار بازیگر اصلی داریم که اسامی آن‌ها بلافاصله بعد از پایان فیلم در تیتراژ می‌آید و اسم مابقی بازیگران حاضر در اتوبوس هم می‌آید و قصد و نیتی پشت این موضوع نبوده است.
در ادامه نشست، ابراهیم زاده در مورد نحوه صدابرداری فیلم به ویژه در اتوبوس، گفت: ما برای صدابرداری در داخل اتوبوس سه مشکل داشتیم؛ فضای بسته اتوبوس، صدای موتور اتوبوس و تعداد زیاد بازیگران. یک راه این بود به تمام بازیگران میکروفون وصل کنیم که برای این کار باید ۴۰ میکروفون به مسافران وصل می‌کردیم که عملا چنین امکانی وجود نداشت. در نهایت ما با چند میکروفون صدا را ضبط کردیم و در ادامه این صدا‌ها را در استودیو بازسازی کردیم.
تنابنده در پاسخ به سوالی در مورد خوش ساخت بودن فیلمنامه و گره افکنی در داستان گفت: ما، چون هیچ ماجرای موازی‌ای در فیلم نداشتیم و کل فیلم در اتوبوس اتفاق می‌افتاد گره افکنی در داستان بسیار سخت بود. ضمن اینکه، چون داستان فیلم هم در ۵ سال پیش گذشته بیننده باید اطلاعات داستان را متوجه بشود. من ابتدا تصمیم داشتم فیلم را به شکل دیگری بنویسم و بسازم که خارج از اتوبوس باشد، اما در نهایت احساس کردم که این مدل در اتوبوس و افرادی که دارند به سفر می‌روند هیجان انگیز‌تر و چالش برانگیز‌تر است. خیلی سخت بود، اما با نوشتن‌های زیاد توانستم به این داستان برسم.
مهناز افشار در مورد ایفای نقش خود در این فیلم گفت: خیلی خوشحالم که توانستید شخصیت راضیه را حس کنید. من در این فیلم معنای کار گروهی را تجربه کردم. من بعد از فیلم آقای یزدانیان تصمیم داشتم مدتی بازی نکنم، اما وقتی فیلمنامه آقای تنابنده را خواندم حس کردم این اتوبوس و افرادش نماد تمام افراد جامعه ما هستند که در آن زندگی می‌کنند. چیزی که برای من در این قصه ارزشمند و قشنگ بود حس خواهرانه‌ای بود که راضیه داشت. در نهایت از آقای تنابنده ممنونم که به من اعتماد کردند و خوشحالم که مقابل دوربین ایشان بازی کردم.
تنابنده درمورد شباهت ریتم فیلم و قاب بندی‌های قسم به سریال پایتخت گفت: نه استایل، نه فیلمبرداری و نه شکل قصه هیچ شباهتی به پایتخت ندارد. شاید تنها شباهتی که این فیلم به پایتخت دارد تعداد زیاد بازیگرانش است. من از پایتخت زیاد آموختم، اما این فیلم در هیچ نقطه‌ای به پایتخت ربط ندارد. شکل میزانسن و حرکت دوربین هم اصلا شبیه به این فیلم نبود.
موحدیان، تدوین گر فیلم هم با بیان اینکه، چون فیلم شلوغ و پر بازیگری بود تدوین این کار بسیار سخت بود، گفت: ما گاهی تنفس می‌گذاشتیم و از پلان‌های آزاد استفاده می‌کردیم تا بیننده دچار سردرگمی نشود.
پورشیرازی درباره پاسخ به این سوال که «آیا بدلی هم در این فیلم داشته است»، گفت: آقایی به نام اصلانی، رانندگی اتوبوس در فیلم را بر عهده داشت که راننده خوبی بود و رانندگی در بسیاری از صحنه‌ها را او بر عهده داشت و در برخی جا‌ها او به من کمک کرد، زیرا مسیر فیلمبرداری پر و پیچ و خم و خطرناک بود.
او درباره پرسشی مبنی بر اینکه آیا فیلم «قسم» اقتباسی از فیلم «۱۲ مرد خشمگین» است؟، بیان کرد: من این فیلم را ندیدم. قصه فیلم کاملا ایرانی است و بر مبنای فقه اسلامی است. حتی در شکل و فرم هم یادم نمی‌آید از فیلمی اقتباس گرفته باشم.
تنابنده در مورد اینکه فکر می‌کند چه سیمرغ‌هایی برای فیلمش دریافت کند گفت:هرچه بدهند! (خنده جمعیت)
مهناز افشار در مورد سخت‌ترین سکانسی که در این فیلم بازی کرده گفت: تمامی لحظات این فیلم برای من سخت بود. ما از ساعت ۵ صبح سر کار حاضر بودیم و با اتوبوس حرکت می‌کردیم. این را هم بگویم که آقای تنابنده کارگردان بسیار بداخلاقی هستند. با این حال به نظرم آن سکانسی که در آب فیلمبرداری شد و من به سراغ برداشتن چمدانم می‌رفتم بسیار سخت بود.
تنابنده در پاسخ به سوالی در مورد نحوه پایان بندی فیلم و اینکه چرا پس از مرگ خسرو فیلم تمام نشد، گفت: در این صورت برخی نقاط فیلم ناگفته و مبهم باقی می‌ماند و سرنوشت دختر افغان مشخص نمی‌شد.
تنابنده در مورد اینکه آیا هدف فیلم نقد قصاص است؟، گفت: هدف ما فقط پرداختن به یک مسئله فقهی مثل قسامه بوده و اینکه از این طریق به حکمی مثل قصاص می‌رسند.
تنابنده درباره پرسشی مبنی بر اینکه آیا منظور خاصی از اینکه قصه هایتان در اتوبوس و کامیون روایت می‌شود دارید؟ بیان کرد: الزامم است. در این کار، کارکرد آرایشی ندارد و منطبق با قصه است، اما اتمسفر تنگ و ترش و پیوسته آدم‌ها برایم جذاب بود و خفقان این همه آدم در ماشین که بروند قسم بخورند برایم جذاب بود.
مهناز افشار در پاسخ بخ پرسشی مبنی بر اینکه تا چه اندازه باور کردید که شخصیت فیلم هستید و از شخصیت مهناز افشار جدا شدید، گفت: مهناز افشاری که شما شناخته‌اید نه. چرا دروغ بگویم. بعد از آنکه بازی کردم فکر می‌کردم اگر فرد دیگری به جای من بازی می‌کرد می‌توانست بهتر بازی کند. اما چیزی درون همه ما زنان وجود دارد که اول مادری و بعد خواهری است. چیزی که به من کمک کرد این بود که من هم یک خواهر دارم، از طرفی اینکه چقدر زود می‌توانیم باعث یک اتفاق بدی شویم هم به من کمک کرد.
جلیل شعبانی، تهیه کننده نیز درباره اینکه چرا اسم الهام غفوری به عنوان تهیه کننده دیگری در تیراژ نیامده است، گفت: تلاش کردیم که در تیتراژ اسم هر دو تهیه کننده باشد که موفق نشدیم.
تنابنده در مورد حضور مشاورین حقوقی و قضایی در فیلم و همچنین ایرادات حقوقی موجود در فیلم، گفت: ما در این فیلم از مشاورین قضایی و قضات پر تعدادی استفاده کردیم و خودم بیش از ۵۰ پرونده قضایی محرمانه را مطالعه کردم. در این بین هم قضاتی بودند که در پرونده‌های قسامه حضور داشته اند. گاهی یک فیلمنامه‌ای فقط با مشاوره ۴ وکیل نوشته می‌شود، اما گاهی با حضور چند قاضی برجسته نوشته می‌شود. آنقدر که من مشاوره گرفتم و خودم پرونده مطالعه کردم و به صراحت می‌گویم مو لای درز فیلمنامه نمی‌رود. اگر فقط من پای فیلمنامه بودم، اشکالات مطرح شده را می‌پذیرفتم، اما سه قاضی گردن کلفت کشور بالای سر این فیلمنامه هستند.
شعبانی تهیه کننده فیلم در مورد سرمایه گذاری موسسه اوج در این فیلم گفت: من و خانم غفوری حسب آشنایی قبلی بعد از بررسی فیلمنامه تصمیم گرفتیم که با همکاری موسسه اوج در این موضوع سرمایه گذاری کنیم و کار را شروع کنیم. با بررسی لوکیشن فیلم و موارد دیگر دیدیم که می‌توانیم خودمان سرمایه گذاری کنیم و با صحبتی که با اوج داشتیم قبول کردند که آن پول اندکی که به ما داده بودند را پس بگیرند.
افشار در بخش دیگری از نشست پرسش و پاسخ فیلم «قسم»، بیان کرد: یک موضوعی که در این چند شب متوجه شدم این است که شما بار‌ها از عوامل فیلم‌ها درباره منابع مالی ساخت فیلم پرسیدید که حق شماست در این باره بدانید. برای امثال من و مردم هم این سوال وجود دارد که منبع خبرگزاری‌ها از کجا تامین می‌شود؟ برای منِ مهناز افشار قلم شما و خروجی که از شما می‌گیرم جذاب است. خوب است که اگر می‌بینیم فیلمی خوب است بگوییم دست تهیه کننده و سرمایه گذار آن درد نکند. چون این پرسش را در چند نشست شنیدم احساس کردم باید این حرف را بزنم.
تنابنده درباره پاسخ به سوالی مبنی برا اینکه چرا از خیانت مرد به زن در فیلم که کلیشه‌ای شده، استفاده کرده است؟ بیان کرد: درست است که تکراری است و من هم این موضوع را می‌فهمم، اما باور کنید که بسیار زیاد است و برای ما در فیلم زیر متن است. من داشتم درباره فیلمنامه‌ای تحقیق می‌کردم متوجه شدم علت اول طلاق‌های ما همین ماجرا است. چکار کنیم؟ چشم هایمان را ببندیم؟
بابک پناهی طراح صحنه در مورد طراحی‌های صورت گرفته در این فیلم گفت: ما در ابتدا می‌خواستیم در استودیو با ساخت یک ماکت حرکت اتوبوس را شبیه سازی کنیم، اما در ادامه دوستان دیدند که بازی‌ها طبیعی در نمی‌آید و بازی‌ها در اتوبوس در حال حرکت بهتر می‌شود، برای افزایش کیفیت فیلم تصمیم گرفتیم فیلم را در اتوبوس بسازیم، اما این به آن معنا نبود که یک اتوبوس را در جاده بیندازیم تمام. اقدامات زیادی صورت گرفت که بتوان این فیلم را در اتوبوس ساخت. ضمن اینکه این را هم بگویم که در سکانس آخر، آن سکانس به صورت طبیعی گرفته شده. آن جا ما فقط استخر پرورش ماهی را ساخته بودیم. همچنین ما بخاطر برودت دما تصمیم گرفتیم که به سمت بیابان‌های شاهرود برویم تا هوا گرم‌تر باشد. در نهایت خیلی خوشحالم که کار خوب از آب درآمد.
فرحناز نادری طراح لباس هم در مورد فعالیتش در فیلم گفت: ما طراحی لباس‌های بازیگران را با همکاری آقای تنابنده به نوعی طراحی کردیم که لباس‌ها با هم تفاوت کنند و امیدوارم که کار نظر تماشاگران را جلب کرده باشد.
رضا سخایی برنامه ریز کار هم گفت:از بچه‌های تیم تشکر می‌کنم که برای مدتی هرروز ساعت ۴ یا ۵ صبح سر صحنه حاضر می‌شدند. از خانم افشار هم تشکر می‌کنم که بسیار در این کار اذیت شدند، اما با ما همکاری کردند.
