فرار از پادشاهی سعودی!

سحرگاه بود که موبایل نورا در سیدنی زنگ خورد. پشت تلفن، رهف القنون به او گفت: «کمکم کن. پاسپورت من را مقامات تایلندی در فرودگاه مصادره کرده‌اند. باید به مردم بگویی که به نفع من حرف بزنند.»

به گزارش شهروند، رهف، دختر ٢٠ساله عربستانی بود که از کشورش فرار کرد و می‌خواست که به استرالیا پناهنده شود، اما در نهایت این کانادا بود که به او پناهندگی داد.

نورا خود نیز به‌تازگی از عربستان فرار کرده و در استرالیا پناهنده شده بود. پس از این اتفاق، نظر جهان بین‌الملل به این موضوع جلب شد. نورا به سی. ان. ان می‌گوید: «مسأله، صرفا رهف نبود؛ موضوع زنان عربستانی بود. اگر هر زن عربستانی دیگری هم از من کمک می‌خواست، این کار را انجام می‌دادم و همان تصمیم را می‌گرفتم.»

نورا به همراه دو زن عربستانی دیگر شروع کردند به گذاشتن پیام‌ها و پست‌هایی در فضای مجازی و مصاحبه‌کردن در مورد وضع زنان سعودی در عربستان و قوانین مردسالارانه این کشور که باعث شده بود تا رهف و دخترانی شبیه او از این کشور فرار کنند. به گفته نورا، گرفتن پناهندگی ایده بسیار محبوبی در عربستان سعودی به‌شمار می‌آید. محققان و تحلیلگران می‌گویند که کمپین محمدبن‌سلمان برای حذف مخالفانش، این وضع را تشدید کرده است و مردم بیشتری به‌دنبال گرفتن پناهندگی هستند. بن‌سلمان، ولیعهد جوان عربستان سعودی با حذف مخالفانش به بهانه مقابله با فساد، بسیاری از بازرگانان، روحانیان، شاهزاده‌ها و حتی فعالان زن را به زندان انداخته و حتی شکنجه کرده است. البته عربستان سعودی این اتهامات را رد کرده و می‌گوید استفاده از شکنجه، مجاز نیست.

با این‌حال، به‌دنبال قتل جمال خاشقجی، روزنامه‌نگار سعودی فعال در روزنامه واشینگتن‌پست که در کنسولگری عربستان سعودی در استانبول به قتل رسید، موجی از مخالفت‌ها و انتقاد‌های بین‌المللی علیه این شاهزاده جوان آغاز شد. عربستان گفت که قاتلان خاشقجی مجازات خواهند شد، اما منتقدان پادشاهی عربستان که در خارج از این کشور به‌سر می‌برند، می‌گویند که همه این‌ها صحنه‌سازی است و مقامات عربستانی هیچ محدودیتی برای اعمال خشونت با مخالفان و منتقدان خود ندارند.

یکی از این منتقدان به سی. ان. ان می‌گوید: «محال است که من پایم را در کنسولگری یا سفارت عربستان بگذارم. من حتی پیش از آن‌که جمال خاشقجی هم به قتل برسد، این کار را نمی‌کردم.» در سال ٢٠١٣، «اثیری»، عضو سابق نیروی هوایی عربستان سعودی به انگلیس رفت و در آن‌جا درخواست پناهندگی کرد. در سال‌های اخیر، تعداد پناهجویان سعودی در سراسر جهان افزایش یافته است. در سال ١٩٩٣، نخستین سالی که آمار پناهجویان عربستانی ثبت شده، تنها ٧ پناهجوی سعودی در جهان وجود داشتند. آن‌ها در اردن، یونان و سوئد پناهنده شدند.

طبق آخرین آمار آژانس پناهندگان سازمان ملل، تعداد پناهجویان سعودی در سال ٢٠١٧ به ٢هزار و ٣٩٢ نفر رسیده است. ٥ کشور اولی که این پناهجویان به آن‌ها می‌روند، عبارتند از: آمریکا، کانادا، استرالیا، بریتانیا و آلمان. تعداد پناهجویان پس از بهار عربی سال ٢٠١١، افزایش یافت، اما بیشترین افزایش تعداد پناهجویان پس از سال ٢٠١٥، یعنی زمانی بود که محمدبن‌سلمان که آن زمان ٢٩‌سال داشت، ولیعهد پادشاهی عربستان سعودی شد.

آدام کوگل، محقق دیده‌بان حقوق بشر خاورمیانه به سی. ان. ان می‌گوید: «این افزایش تعداد پناهجویان عربستانی حاکی از شرایط بسته سیاسی و اجتماعی عربستان و حکمرانی محمدبن‌سلمان بود.» در بین سال‌های ٢٠١٥ تا ٢٠١٦، تعداد پناهجویان عربستانی تا ٥٢‌درصد افزایش یافت و به یک‌هزار و ٩٣٦ نفر رسید؛ این درحالی بود که میانگین افزایش سالیانه تعداد پناهجویان، تا پیش از این حدود ١٣‌درصد بود. در سال ٢٠١٧، اما این تعداد تا حدود ٢٤‌درصد دیگر نیز افزایش یافت و به ٢هزار و ٣٩٢ نفر رسید.

وضعیت پناهندگی برای زنان عربستانی، اما بسیار متفاوت است. آن‌ها برای مسافرت خارج از کشور نیازمند اجازه از همسرشان، پدرشان و در برخی موارد، پسر بالغشان هستند. بسیاری از این زنان مجرد وقتی به همراه خانواده‌شان از کشور خارج شده بودند، فرار کرده‌اند. با این‌حال، بسیاری از آن‌ها پس از فرار و پناهندگی، تحت فشار‌های دولت عربستان و خانواده‌هایشان قرار می‌گیرند و برخی هم به کشور بازگردانده می‌شوند.