احیای بازدارندگی؛ بازی جدید ترامپ در خاورمیانه؛
ایالات متحده، در واکنش به حملات حوثیها به کشتیها در حمایت از غزه، عملیات نظامی جدیدی علیه این گروه در یمن آغاز کرد. این عملیات که با هدف بازدارندگی و تضعیف قدرت حوثیها انجام میشود، به کشته و زخمی شدن دهها نفر منجر شده است. در همین حال، حوثیها با تهدید به هدف قرار دادن کشتیهای آمریکایی در دریای سرخ، از خود واکنش نشان دادهاند. دولت ترامپ این حملات را بخشی از راهبرد مهار ایران اعلام کرده است، در حالی که عربستان سعودی همچنان در تلاش است تا از گسترش تنشهای منطقهای جلوگیری کند.
الگوبرداری ترامپ از مسیر تکنوکاپیتالیسم عربستان سعودی؛
ترامپ در پی بازآفرینی اقتصاد آمریکا به سبک دولتهای نفتخیز خلیج فارس است؛ دولتی که بر توسعه انرژی، پروژههای بزرگ و سرمایهگذاریهای جسورانه تکیه دارد. اتحاد او با عربستان سعودی ، از گلف و هتلداری تا پروژههای فناورانه و سرمایهگذاریهای کلان، نشاندهنده مدل تکنوکاپیتالیسم اقتدارگرایی است که ارزشهای دموکراتیک را به حاشیه میراند. در این رویکرد، اگر چه وعدههای اغراقآمیز و رفتارهای بیثبات ممکن است سودآور به نظر برسند، اما میتوانند اعتماد سرمایهگذاران و زنجیرههای تأمین را به خطر اندازند.
عربستان سعودی ضمن تکذیب هرگونه مشارکت و پشتیبانی از حمله نظامی آمریکا به یمن، اعلام کرد که «ادعاهایی که درباره نقش تدارکاتی ریاض در حمله آمریکا به یمن منتشر شده، نادرست و گمراهکننده هستند.»
دیدار وزیران دفاع آمریکا و عربستان سعودی بر تقویت همکاریهای نظامی و امنیتی متمرکز بود. ریاض در جستجوی تضمینهای امنیتی بیشتر از واشنگتن است؛ در حالی که تحولات ژئوپلیتیکی، روابط دو کشور را پیچیدهتر کرده است. عربستان علاوه بر همکاری دفاعی، بهدنبال بومیسازی صنایع نظامی و کاهش وابستگی تسلیحاتی است.
یک شبکه خبری آمریکایی مدعی شد که رئیس جمهوری اوکراین در ۱۱ مارس (۲۱ اسفند) در عربستان سعودی با هیات آمریکایی دیدار نخواهد کرد.
پایان نظم لیبرال؛ بازگشت جهان به قدرتمحوری
نظم جهانی پس از ۱۹۴۵ دچار تغییرات عمیقی شده است. ترامپ با رویکردی معاملهمحور، تلاش دارد تا نقش ایالات متحده را بازتعریف کند، اما این رویکرد بهجای ایجاد صلح، ناامنی و کاهش قدرت چانهزنی آمریکا را به همراه داشته است. در این میان، قدرتهای نوظهور نظیر چین و روسیه، به دنبال تثبیت جایگاه خود هستند و نظم نوین جهانی به سمت توافقات قدرتمحور پیش میرود. در نتیجه، آمریکا با تهدیدهای تازه و چالشهای استراتژیک روبهرو است.
خاورمیانه و مسیر بازسازی غزه
یک ماه پس از آتشبس، بازسازی غزه همچنان با چالشهایی، چون اختلافات منطقهای، عدم تمایل اسرائیل و ناکارآمدی تشکیلات خودگردان روبهروست. عربستان سعودی که با طرح ۲۰۳۰ و امنیت داخلیشان درگیرند، تنها بازیگر بالقوه برای کمک به بازسازیاند. اگرچه فشارها برای عادیسازی روابط با اسرائیل ادامه دارد، همچنان دستیابی به راهحلی پایدار دشوار است. زمان رو به اتمام است و تلاشهای موجود برای پیشبرد صلح و بازسازی، نیازمند تعهد و همکاری بیشتری است.
بن سلمان و ترامپ؛ دو مسیر متفاوت برای آینده غزه
عربستان با طرحی جایگزین برای غزه، هدف کاهش بیثباتی منطقهای و ممانعت از نفوذ حماس را دنبال میکند. این طرح شامل تشکیل دولتي فلسطینی به پایتختی قدس شرقی و جلوگیری از کوچ اجباری فلسطینیها است. چالشهای اصلی شامل مخالفت نتانیاهو با حاکمیت فلسطین و حفظ نفوذ حماس است. بن سلمان، با تاکید بر اصلاحات داخلی و سرکوب اسلامگرایی، نگران واکنش داخلی و اتهام فروش فلسطین است. مشارکت فلسطینیها در مذاکرات، کلید دستیابی به صلحی پایدار است.
عربستان سعودی با میزبانی نشستهای دیپلماتیک، از جمله مذاکرات حساس میان آمریکا و روسیه، در تلاش است نقش خود را بهعنوان میانجی جهانی تقویت کند. ریاض همزمان برای تثبیت جایگاه خود در حل بحران غزه و طرح پیشنهادی ترامپ درباره جابهجایی فلسطینیان تلاش میکند. این اقدامات بخشی از استراتژی کلان عربستان برای حفظ تعادل در روابط با قدرتهای جهانی و تقویت نفوذ منطقهای آن است، درحالیکه چالشهای سیاسی و واکنشهای جهانی را مدیریت میکند.
چالشهای ریاض در سایه توافقنامههای ابراهیم
ایالات متحده با رهبری ترامپ به سمت الیگارشی مالی و تکنوفئودالیسم پیش رفته است، در حالی که خاورمیانه تحت تأثیر سیاستهای غیرقابل پیشبینی آمریکا و اسرائیل با بحرانهای جدید روبهرو است. پیشنهادهای جنجالی ترامپ و نتانیاهو برای پاکسازی قومی فلسطینیان و انتقال آنها به کشورهای همسایه، واکنشهای تند عربستان و تهدید ثبات منطقه را به همراه داشته است. پادشاهیهای عربی اکنون با چالشی جدی در حفظ تعهدات خود در توافقنامههای ابراهیم مواجهاند.
در واکنش به پیشنهاد نخستوزیر رژیم اسرائیل وزارت خارجه عربستان سعودی یک بیانیه صادر کرد.
اتحاد راهبردی یا معاملهای حسابشده؛
دونالد ترامپ در دوره دوم ریاستجمهوری خود، همکاری راهبردی با عربستان را در اولویت قرار داده است؛ اما این شراکت بیش از یک اتحاد متوازن، به معاملهای حسابشده شباهت دارد. ریاض بهدنبال تضمینهای امنیتی در ازای سرمایهگذاری کلان در آمریکا است؛ اما ترامپ باید از امتیازدهی یکطرفه بپرهیزد. وابستگی اقتصادی عربستان به نفت، برگ برندهای برای واشنگتن است که میتواند از آن برای تأمین منافع استراتژیک خود بهره ببرد.
دورنمای عادیسازی روابط اسرائیل و عربستان؛
پیشبرد عادیسازی روابط اسرائیل و عربستان در دیدار ترامپ و نتانیاهو در کاخ سفید بررسی خواهد شد. تثبیت آتشبس غزه و تعیین مسیر مشخص برای تشکیل دولتی فلسطینی، از جمله پیششرطهای این توافق است. اختلافات داخلی اسرائیل و مواضع محمد بن سلمان نیز بر این روند تأثیر میگذارد. از سوی دیگر، حمایت افکار عمومی اسرائیل و تعهدات اقتصادی عربستان میتواند مذاکرات را تسهیل کند. با اینحال، تحقق توافق، نیازمند صبر استراتژیک و مذاکره دقیق است.
وزارت کشور عربستان سعودی از اجرای حکم اعدام ۷ شهروند این کشور به جرم قاچاق مواد مخدر خبر داد.
دونالد ترامپ پس از مراسم تحلیف در روز دوشنبه گفته بود که اگر ریاض با خرید ۵۰۰ میلیارد دلار محصولات آمریکایی (مشابه آنچه در اولین دورۀ ریاست جمهوری او انجام داد) موافقت کند، آنگاه این کشور اولین مقصد سفرهای خارجی او خواهد شد.
رئیس اداره کل سرگرمی عربستان گفت که احساس میکند زیمر «تحسین عمیقی» برای عربستان سعودی و مردم آن دارد. او افزود که این آهنگساز برنده اسکار قول داده بهزودی همراه با خانواده و دوستان خود از این کشور دیدن کند.
مانع بزرگ عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل
آتشبس موقت در غزه، هرچند فرصتی برای تبادل گروگانها فراهم کرده، تضمینی برای دوام آن وجود ندارد و موانع جدی در مسیر عادیسازی روابط عربستان و اسرائیل باقی است. افکار عمومی عربستان بهشدت حامی فلسطینیهاست و تصمیم به عادیسازی میتواند ناآرامیهای داخلی ایجاد کند. بدون معاهده دفاعی سعودی-آمریکایی و امتیازات جدی اسرائیل به فلسطینیها، احتمال پیشرفت در این زمینه ضعیف به نظر میرسد.
ترامپ و جاهطلبی برای یک توافق تاریخی
دونالد ترامپ در مواجهه با چالشهای خاورمیانه، از جمله بحران غزه با فرصتی برای تغییر سیاست منطقهای روبهرو است. سیاستهای پیشین او، مانند توافقنامههای ابراهیم و طرح معامله قرن، باعث تقویت روابط اسرائیل با کشورهای عربی شد، اما حقوق فلسطینیان را نادیده گرفت. اکنون با حمایت سعودیها و بازنگری در استراتژیهای گذشته، ترامپ میتواند نقشی کلیدی در بازسازی منطقه و دستیابی به صلح ایفا کند.
سخنگوی سازمان امنیت ملی عربستان سعودی ، در یک سخنرانی نسبت به «توطئه تبلیغاتی» علیه کشورش هشدار داد. او گفت که «یک روایتسازی و توطئه تبلیغاتی هدفمند علیه پادشاهی وجود دارد تا مردم را از هویت، ارزشها و فرهنگشان دور کند و باید در برابر دیدگاهها و مواضعی که در خدمت اهداف خارجی است، هوشیار باشیم».
نیویورک تایمز گزارش داد؛
دونالد ترامپ در بازگشت به کاخ سفید با منطقهای مواجه خواهد شد که بهدلیل تحولات جنگ غزه، تغییر مواضع عربستان و امارات درباره اسرائیل و توافق کاهش تنش با ایران، دچار دگرگونی شده است. سیاستهای اقتصادی ترامپ، مانند افزایش تولید نفت و گاز ایالات متحده، میتواند اقتصادهای نفتمحور خلیج فارس را تحت فشار قرار دهد و رقابت با کشورهایی مانند قطر در بازار انرژی را تشدید کند.