فرارو- وهران، الجزایر- چه کسی در جهان عرب هنوز به دنبال انقلاب است؟ اسلام‌گرایانی که خود را غرق خشونت و افراط‌گرایی می‌بینند دنبال انقلاب نیستند. سران جناح چپ نیز همین‌طور، زیرا پس از سقوط جنبش ملی پیر، خلع سلاح و بی‌اعتبار شده‌اند. وبلاگ نویسانی که درگذشته در خط مقدم قیام‌های مختلف بهار عربی بودند نیز در این دسته قرار نمی‌گیرند: جلوی آن‌ها را با تهدید یا سانسور( در سراسر منطقه)، نظارت پلیس ( در الجزایر، مراکش و عربستان سعودی)، زندان (در مصر) یا مرگ (در سوریه) گرفتند.
خوشحالی مردم تونس پس از پیروزی "محمد باجی قائد سبسی" در انتخابات آزاد ریاست جمهوری، دسامبر 2014
تنها شخصی که در این ارزیابی سخت‌گیرانه باقی می‌ماند، فرد سال‌خورده‌ای از شمال آفریقا است. حقوق‌دان و مبارز سابق جنبش ضد استعمار : "باجی قائد سبسی" رئیس‌جمهور نودساله تونس.
اگر این ارزیابی به نظر عجیب می‌رسد، تنها به این دلیل است که مردمِ غرب هنوز درک درستی از ظرفیت‌های سیاسی این مرد ندارند؛ ازجمله توانایی او در ایجاد هماهنگی میان دموکرات‌ها و اسلامگرایان. واضح است که تونس مشکلات خاصی را تجربه می‌کند، به‌خصوص درزمینهٔ اقتصاد و همچنین اختلاف شدید بر سر قانونی که تحت حمایتِ آقای سبسی است: عفو مقامات سابقِ متهم به فساد. اما رئیس‌جمهور تونس به چهره پیشروی اصلاحات در جهان عرب تبدیل‌شده است: او از برابری حقوق ارثی زنان مسلمان و ازدواج آن‌ها با خارجی‌های غیرمسلمان در تونس حمایت کرده است.
بر اساس فقه اسلامی و صرف‌نظر از شرایط استثنایی، وارثان زن حق تنها نیمی از ارثیه مردان را دارند. در تونس و دیگر کشورهای جهان عرب، دستگاه‌های دولتی و قانونی جرئت نکرده‌اند این تابو را بشکنند. بعلاوه، قوانین پدر سالانه‌ای وجود دارند که حقوق بیوه‌ها را به نفع برادر و والدین همسر پایمال می‌کنند.
در ماه اوت، آقای سبسی در برابر دولت تونس سخنرانی‌ای کرد که سبب ایجاد طوفان شد. حتی بااینکه اعلام کرد قصد ندارد مردم تونس را شوکه کند، اما اشاره کرد که بر اساس قانون اساسی تونس دارای یک دولت "مدنی" است و با وارد شدن به حیطه حقوق زنان و مردان افزود: "باید اعلام کنیم که کشورمان به‌سوی برابری حقوق زنان و مردان حرکت می‌کند. و تمام این موضوع حول محور قوانین وراثت می‌چرخد."
در اواسط ماه سپتامبر، طوفان دیگری برپا شد: به
اصرار آقای سبسی دولت دستورالعمل 1973 که مانع ازدواج زنان با غیرمسلمانان می‌شد
را لغو کرد.
اسلامگرایان (از تمام فرقه‌ها) که از معنا و
عواقب این اقدام آگاه بودند، به‌سرعت واکنش نشان دادند. یک واعظ مصری که در ترکیه
زندگی می‌کرد رئیس‌جمهور تونس را "مجرم، خدانشناس، مرتد و سکولار"
نامید. در قاهره، معاون "شیخ بزرگ الازهر" (یکی از مقامات برجسته سنی)
در صفحه فیس‌بوک خود نوشت که حقوق برابر در ارث‌ومیراث "برای زنان مضر و ناعادلانه
است و خلافِ قوانین شریعت می‌باشد."
اما اصلی‌ترین حزب اسلامی تونس، النهضه، سکوت اختیار کرد. می‌توان این واکنش را سیاستمدارانه دانست، اما از شگفت‌آور بودن آن نمی‌کاهد: درواقع برعکس، چراکه سیاست را به ایدئولوژی ترجیح داده است.
فعالیت‌های آقای سبسی آنچه باید در تکمیلِ بهار عربی در جهان اسلام انجام شود را برجسته می‌سازد. برکناری دیکتاتورها کافی نبود، اکنون نوبت آن رسیده که پدرسالاری نیز کنار رود. علاوه بر بازنگری قانون اساسی و اعمال محدودیت‌های زمانی برای رهبران، حقوق اولیه و اساسی مردم باید رعایت شوند، به‌خصوص حقوقی که برابر جنسیتی را تضمین می‌کنند.
انقلابیِ سالخورده تونس مکانیسمی را در پیش‌گرفته که دنیای عرب را دچار اختلال می‌کند: ایجاد تبانی و سازش میان قوانین مدنی و قوانین مذهبی. درعین‌حال، موقعیت آقای سبسی نشانگر ابزار مقاومت و ایجاد اصلاحات عمیق است.
آیا این آغازی برای یک بهار عربیِ دیگر است؟ شاید. مراکش، اردن و لبنان موفق به لغو قانونی شدند که به تجاوزگران اجازه می‌داد با ازدواج با زن از محاکمه قانونی فرار کنند. هفته گذشته، پادشاه عربستان سعودی به زنان اجازه رانندگی داد.
اما زنان عربستان هنوز اجازه ندارند به‌تنهایی سفر کنند. بنابراین آقای سبسی شکاف عظیمی در اساسِ محافظه‌کاری اسلامی ایجاد کرده و بااعتبار بخشیدن به جنبش‌های فکری و فمینیستی مختلف، آغازگر تغییرِ بی‌سابقه‌ای شده است.
هنوز تبعات مواضع و اقدامات او به‌خوبی درک نمی‌شد: تصمیم‌هایش انقلابی و حتی "کوپرنیکی" است.
منبع: NYT
ترجمه: وب‌سایت فرارو
