ناترازی

وزیر پیشین ارتباطات خواستار بررسی نقش ذی‌نفعان شرکت‌ها و گروه‌هایی که در پی اخذ پروژه‌های عظیم از دولت و پرچمدار رفع ناترازی ‌ها هستند، شد.

رئیس‌جمهور گفت: «با مشارکت ارکان اجتماعی و مدیریتی استان تهران بسیاری از مشکلات قابل حل است. در تهران با مشکل شدید ناترازی آب رو‌به‌رو هستیم. تهران را نمی‌شود با تانکر آب‌رسانی کرد، تهران با این شکل امکان زندگی ندارد. کمتر از یک درصد خاک کشور و بیش از ۲۰ درصد جمعیت کشور در تهران متمرکز است. چگونه می‌توان این شهر را مدیریت کرد؟ عدم تراز بین منابع و مصارف یعنی عذاب خدا، چون نعمت خدا را خراب کرده‌ایم. بیش از حد چاه‌های آب خالی از آب شده است و ۳۶ سانتی‌متر فرونشست زمین در ورامین داریم. این آمار بسیار خطرناک است در حالی که در خارج از ایران وقتی ۲-۳ سانتی متر فرونشست دارد، جلسات فوق‌العاده تشکیل می‌دهند.»

عبدالله باباخانی، کارشناس بین المللی بازار‌های انرژی: «ما نزدیک به ۳۰ گیگاوات کسری برق داریم، اما در طول سال ۱۴۰۳، بیشتر از ۲ گیگاوات نتوانستیم اضافه کنیم و سال گذشته نزدیک به ۲۳ گیگاوات کسری داشتیم. اگر فرض کنیم ۲ گیگاوات کم و ۶ گیگاوات اضافه شده باشد، در سال ۱۴۰۴ بین ۲۵ تا ۳۰ گیگاوات کسری برق خواهیم داشت. وضعیت گازمان هم همینطور است. در سال ۱۴۰۳ در بخش تولیدمان تحولی به وجود نیامد که بگوییم با تولید می‌توانیم در سال ۱۴۰۴ بهبودی داشته باشیم. در بخش‌های مدیریت کنترل هدر رفت، کنترل شدت مصرف و توسعه سبد انرژی هم کاری نکردیم و معاونت انرژی هم به بایگانی مدیران سنتی سپرده شد. روش ما در بخش انرژی مشابه روش ۶ دهه پیش دنیاست و نوآوری نداریم. کسری انرژی کشور، حاصل فاصله دانش مدیرت انرژی ما با دانش روز دنیاست.»

«آقای پزشکیان، مخازن خالی است! تنوع‌بخشی در سبد تولید انرژی باید از مهم‌ترین موضوعات کاری دولت چهاردهم باشد. بحران کمبود انرژی در مملکت را نمی‌شود به سبک بابا‌های ایرانی مدیریت کرد، نمی‌شود کنترل را در دست گرفت و یکی‌یکی کولر‌ها را خاموش کرد. باید بر این تمرکز کنید که چقدر برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی به منظور نوسازی شبکه‌های انتقال و توزیع انرژی تلاش کرده‌ایم تا این گوهر گرانبها به سادگی هدر نرود؟!»

محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس شورای اسلامی، در صحن علنی امروز ۱۴ اسفندماه مجلس گفت: «کمیسیون انرژی مجلس یک گزارش جامعی درباره قطعی گاز و برق تهیه کند. موضوع قطع گاز و برق برای کشور، هم در بُعد اقتصادی هم در بعد آرامش جامعه، تأثیر منفی داشت. مدارس نمی‌دانستند فردا هستند یا نیستند؛ آنلاین هستند یا اینکه سر کلاس می‌روند. بخش‌های اقتصادی یک وقت گاز قطع بود یک وقت برق قطع بود. کار ریشه‌ای این است که ما ماده ۴۶ برنامه هفتم را در بحث بهینه سازی اساس کار قرار بدهیم و از همین سال و ماه‌های پیش رو این کار را اجرایی کنیم که در تابستان و در زمستان سال آینده این مشکل را داشته باشیم.» ویدئوی صحبت‌او را در این زمینه ببینید.

وزیر نفت در تأیید گفته خود مبنی بر اینکه «سال ۱۴۰۳ را با مخازن خالی شروع کردیم»، اعلام کرد که «وزیر نفت دولت سیزدهم ۱۲ اردیبهشت ۱۴۰۳‌ نامه‌ای خطاب به دبیر شورای‌عالی امنیت ملی مبنی بر اینکه "با توجه به اینکه ذخیره نفت و گاز بیش از گذشته وجود ندارد، باید از طریق نفت کوره این کار انجام شود»، ارسال کرده بودند. حتی ایشان دو روز قبل از جابجایی باز هم نامه زدند که «چرا نفت کوره طبق مصوبه شعام سوخته نمی‌شود.»

«برخی مؤسسات و سازمان‌ها هزینه و حقوق را از خزانه ملت و دولت می‌ستانند، اما دخل‌وخرج‌شان را در هیچ گزارشی نمی‌شود یافت. حتی مطبوعات و رسانه‌ها هم فاقد دسترسی و شاید نامحرم‌اند و جز برخی جراید خاص، رسانه‌های آزاد و مستقل نمی‌توانند از آن‌ها بازخواست و پرسش‌گری کنند. سؤال این است دولتی که در پرداخت حقوق و اولیاتِ مملکت ناترازی دارد، چرا باید جور این‌ها را هم بکشد؟»

یک فعال سیاسی اصلاح‌طلب گفت: «بخشی از ناترازی ‌ها و این مشکلاتی که امروز در جامعه وجود دارد، محصول سیاست‌هایی است که مخالفان دولت امروز در کشور با حضور در مجلس و دولت به ادعای اینکه ما اکثریتیم، مأمور رضایت مردم هستیم و مردم ما را می‌خواهند، است و هر روز با یک برچسب متأسفانه مخالفان خودشان را نفی و حذف و انکار کردند، حالا واقعیت‌ها خودش را نمایان کرده است؛ لذا ملاحظه می‌کنید هنوز دست‌بردار نیستند، با اینکه آقای پزشکیان حالا تحت عنوان سیاست وفاق دولت را شروع کرده است.»

رئیس‌جمهور با تاکید بر اینکه باید میزان بهره‌وری را در کشور افزایش دهیم، گفت: شرمنده مردم عزیز ایران شدیم، مجبور شدیم برق آنها و برق و گاز تولیدکنندگان را قطع کنیم چرا که درست مصرف نمی‌کنیم.

چرا در شرایطی هستیم که چاره‌ای جز تعطیل کردن کشور برای مدیران کشور باقی نمانده است؟ آیا این وضعیت طی یکسال گذشته به وجود آمده است؟ اولین پاسخی که به ذهن می‌رسد و البته مطرح می‌شود، این است که دچار ناترازی انرژی هستیم. برای این که پایداری شبکه برق کشور – که مبتنی بر نیروگاه‌های گازی است – حفظ شود. تعطیلی مدارس و ادارات، این اماکن را تعطیل می‌کند تا از بار روی شبگه گاز کاسته شود. اما سوال عمیق‌تر این است که آیا همه مشکل ما این است؟

معاون اول دولت دوازدهم ضمن بیان اینکه «بنده به‌عنوان یک ایرانی هیچ‌کس را به‌خاطر اتفاقی که در زمستان امسال رخ داد نمی‌بخشم»، گفت: «امسال که کمبود نیروگاه نداشتیم، نیروگاه بود، اما می‌گویند سوخت نداشت، فرض کنید ما هم مانند ترکیه نفت و گاز نداشتیم، آیا واقعاً نمی‌شد دو کشتی گازوئیل خرید تا نیروگاه‌ها از کار نیفتد و مضحکه دیگر کشور‌ها نشویم؟ چرا باید آنها ما را دست بیندازند و طنز اجرا کنند و بگویند کشور دوم نفت و گاز دنیا در زمستان برق ندارد؟ بعد ما بحث کنیم که در شب برق اتوبان‌ها روشن باشد یا خاموش، واقعاً به این نقطه رسیده‌ایم؟»

با توجه به این که در روز‌های پایانی سال هستیم، اعلام تعطیلی نهاد‌های مختلف به خصوص بانک‌ها در وضعیت بازار تاثیر مستقیم می‌گذارد. قطعی برق بر بهره‌وری واحد‌های تولیدی و صنعتی اثرگذار است. امور اداری مردم و کار‌هایی که نیازمند مراجعه به دستگاه‌های مختلف است با مشکل و تاخیر مواجه می‌شود. تعطیلی برای کارمندان دولت خیلی به چشم نمی‌آید چرا که در حقوق دریافتی آنان تاثیری ندارد، اما فعالان اقتصادی با هر روز تعطیلی ضرر می‌بینند.

«اگر به دنبال حل ناترازی ‌ها هستند در میان‌مدت و بلندمدت با تحول ساختاری اقدامات اصلاحی انجام شود که ریشه این تحولات هم به تغییر در نظام ارزشی و اولویت دادن به حل مشکلات معیشتی و رفاهی مردم برمی‌گردد، در غیر این صورت این روند ادامه پیدا می‌کند و صرفا با دستکاری قیمت‌ها مشکلات بیشتر می‌شود و اصل مشکل هم به صورت ریشه‌ای حل نخواهد شد.»

مگر فلان مقام سابق نمی‌گفت: «تحریم اصلاً نمنه دی؟» مگر خیلی از حضرات نمی‌گفتند: «تحریم نعمت است»؟ نعمت که نباید چنین نقمت‌افزا شود؟ مگر اینکه بگوییم تحریم سکه‌ای است که دو رو دارد. خواص نعمتش را می‌برند و ما عامه مردم گرفتارِ نقمتش می‌شویم!

به دلیل ماهیت مساله ناترازی ، عدم حل آن می‌تواند تبعات بسیاری اعم از افزایش تورم، رشد سطح بیکاری و کاهش رفاه خانوار‌ها را در پی داشته باشد. توسعه یک برنامه جامع، دقت‌نظر در رفع و رجوع موانع پیش رو در کنار عبور از راه حل‌های قدیمی که مسبب وضع فعلی هستند، می‌تواند به کشور در عبور سالم از بحران جاری کمک کند. در عین حال تحلیل اغلب این اقتصاددانان این است که سایه ناترازی دست کم تا افق میان مدت بر فراز بخش صنعت خواهد ماند.

وزیر اقتصاد بر نقش توسعه‌ای سازمان خصوصی‌سازی، کاهش دخالت دولت، مشکلات اقتصادی، اصلاحات ارزی، حمایت از معیشت، نقش بازار سرمایه در تامین مالی، جبران کاهش قدرت خرید و حمایت از بخش خصوصی تأکید دارد و بررسی‌ها نشان می‌دهد که وی همسو با رفع ناترازی بانکی، بودجه‌ای و انرژی می‌خواهد از اقشار ضعیف نیز حمایت کند که این موضوع با یکدیگر تناقض دارند و مشخص نیست که وزیر اقتصاد چگونه می‌تواند این دو مؤلفه کاملاً متفاوت را پیگیری کند.

اخیرا شنیدم که به برخی از صنایع ابلاغ شده که باید بخشی از برق موردنیازشان را خود تامین کنند و بخشی را دولت می‌دهد. این ارقام آنچنان بزرگ است که نشان دهنده این است که هنوز که هنوز است، کیلویی کار می‌کنیم و نه علمی. همچنین نامه‌ای دیدم که به انجمن مهندسان ساختمان ابلاغ شده بود که پایان کار ساختمان‌ها زمانی داده شود که پشت بام‌های این ساختمان‌ها به تجهیزات انرژی‌های تجدیدپذیر مجهز شده باشد. اتفاقا این هم غلط است. دو حالت بیشتر ندارد: یا می‌خواهیم این ماجرا را به شکل علمی و ریشه‌ای درست کنیم و یا می‌خواهیم فقط رفتار‌هایی کنیم که فعلا سر و صدا‌ها کم شود و فعلا در پست و مقام‌ها بمانیم. در دولت‌های قبلی هم گفته می‌شد فعلا تولید را ادامه دهیم تا ببینیم به کجا می‌رسد.

« ناترازی ‌های اقتصادی یکی از بزرگ‌ترین معضلات کنونی کشور است که رفع آن در دستور کار دولت قرار دارد. در هر نقطه‌ای که دست بگذاریم ناترازی وجود دارد. دولت در تلاش است با برنامه‌ریزی دقیق، این ناترازی ‌ها را کاهش دهد و جلسات آن در حال برگزاری است. احتمال این وجود دارد دولت در هفته‌های آینده برای آماده کردن یک فرمول مصرف استاندارد برای برق، گاز و بنزین به جمع‌بندی برسد.»

معاون اجرایی رئیس‌جمهور گفت: «کشور ظرفیت افزایش تولید برق را دارد، اما به دلیل مشکلات موجود در تأمین سوخت، ناترازی در تولید برق شکل گرفته است. روزانه ۶۵۰ میلیون متر مکعب گاز در کشور مصرف می‌شود و با کاهش ۲۰ درصدی در این مصرف، می‌توانیم مشکل ناترازی ‌ها را نیز حل کنیم.»

«اگر از این وسیله حداکثر ۵ بار در روز آن هم به مدت ۱۰ دقیقه استفاده شود، حداکثر یک تا ۲ کیلووات برق مصرف می‌کند، در صورتی که مصرف یک ماینر با فعالیت شبانه روزی، ۳.۵ کیلووات است. در گذشته عمدتاً ماینر‌ها از برق مجاز استفاده می‌کردند و از طریق قرائت کنتور، به راحتی مصرف غیرعادی محل‌های نصب آنها مشخص می‌شد، اما امروز ۹۵ درصد مزارعی که کشف می‌شوند، برق را به صورت غیرمجاز و از کابل شبکه بعد از کنتور دریافت می‌کنند و اصطلاحاً برق دزدی می‌کنند.»