دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه با بیان اینکه «گفته شده است کارشناسان انرژی اتمی و اقتصادی در دور بعدی مذاکرات حضور داشته باشند، چراغ سبز و علامت مثبتی به شمار می‌آید»، گفت: «این موضوع در مذاکرات مورد بحث قرار گرفته و کارشناسان انرژی اتمی باید بگویند که برنامه چیست و چه چیزی ایران دارد، چه چیزی ارائه می‌دهند و چه چیزی دریافت می‌کنند.»
عبدالرضا فرجی‌راد، استاد روابط بین‌الملل و دیپلمات پیشین وزارت امور خارجه، در رابطه با ارزیابی خود از دور سوم مذاکرات مسقط و سخنان عراقچی مبنی بر حضور کارشناسان سازمان بین‌المللی انرژی اتمی در دور بعد مذاکرات ایران و آمریکا، توضیحاتی ارائه کرد.
به گزارش ایلنا، وی تصریح کرد: در مقایسه با دو دوره قبل، همه طرف‌ها از رضایت و مفید بودن و سازندگی نشست‌ها سخن گفته‌اند. البته طرف آمریکایی هنوز اظهارنظری نکرده، اما طرف ایرانی و طرف عمانی نظرات خود را ارائه کرده‌اند که این نظرات به صورت محتاطانه بیان شده که البته طبیعی هم است. در دو دوره قبل، کلیات مورد بحث قرار گرفت و وقتی در مورد کلیات صحبت می‌شود، اظهارنظر راحت‌تر است. اما با ورود تدریجی به جزئیات، اختلافات ممکن است کمتر شود.
وی ادامه داد: ممکن است در مسائلی اختلافات کمتر باشد ولی در مسئله دیگری صد در صد اختلاف وجود داشته باشد، این اختلاف‌ها به معنای عدم رسیدن به توافق نیست. اکنون وارد مسائل فنی و مسائل مربوط به آژانس شدند و باید با مسئولان ارشد کشور‌های خود مشورت کنند. آنها خواسته‌هایی دارند که ممکن است غیرمنتظره باشد و ایران هم خواسته‌هایی دارد. بنابراین، این مذاکرات با چند ساعت گفت‌و‌گو به پایان رسید تا طرف‌ها بتوانند مشورت کنند. نکته مثبت دوره سوم با اینکه احتیاط زیادی به کار رفته است، این بود که زمان دوره بعدی مذاکرات مشخص شده و این نشان‌دهنده اراده کافی برای ادامه مذاکرات است.
این تحلیل‌گر روابط بین الملل با بیان اینکه وزیر خارجه عمان نکته‌ای را مطرح کردند که کمی عجیب بود، عنوان کرد: ایشان اعلام کردند که در سوم ماه می‌ملاقات سطح بالایی صورت خواهد گرفت. حالا مشخص نیست که آیا این ملاقات به ملاقات آقای عراقچی با آقای ویتکاف مربوط می‌شود یا اینکه ملاقات بالاتری در نظر گرفته شده است. این دو مسئول در حال مذاکره هستند و امیدواریم که این گفت‌و‌گو‌ها به نتیجه برسد.
این نکته مهم است و احتمال دارد در نظر گرفته باشند که تا سوم ماه می‌این گفت‌و‌گو‌ها به پایان برسد. واقعیت این است که مسائل مختلفی در مذاکرات مطرح می‌شود و تیم فنی آمریکایی که در راس آن فردی سختگیر قرار دارد اگر امروز نبود، کلمات مفید و سازنده‌تری به کار گرفته می‌شد. علت این امر ممکن است این باشد که سیاست‌های این فرد تا حدودی با سیاست‌های اسرائیل هماهنگ شده است. باید ببینیم در دور بعدی که با پایتخت‌های خود مشورت می‌کنند، با چه آورده‌ای دوباره به مسقط خواهند آمد و چقدر می‌توانند پیشرفت کنند.
فرجی‌راد در خصوص سابقه بدعهدی‌های آمریکایی‌ها و تضمینی که می‌توانند در مذاکرات پیش رو به ایران بدهند، اظهار کرد: دو احتمال وجود دارد؛ یک احتمال توافق موقت است که فعلاً نیازی به کنگره ندارد. توافق موقت به این معناست که ما چیزی ارائه دهیم، آمریکا هم چیزی دهد تا مذاکرات ادامه پیدا کند و مذاکرات ادامه‌دار شود.
چرا موقت؟ به خاطر ضیق وقت، زیرا اکنون در ماه آوریل هستیم و گفته شده است که در ماه می‌باید به سرانجامی برسد و اگر بخواهند مذاکرات به سرانجام برسد، بالاخره مسئله اسنپ بک وجود دارد که باید به توافقی با آمریکا برسیم تا بتوانیم با اروپا هم کنار بیایم، پس این توافق موقت می‌شود. زمانی می‌گویند توافق دائم می‌خواهیم، در این صورت نیازمند تصویب کنگره است و زمان‌بر خواهد بود حتی ممکن است اگر موضوع وارد کنگره شود، ماه‌ها طول بکشد. اگر می‌خواهند پایانی بر این دور از مذاکرات داشته باشند باید در ذهن‌شان یک چیز موقت باشد و بعد آن را دائم کنند.
این کارشناس سیاست خارجی ایران در رابطه احتمال درخواست آمریکایی‌ها مبنی بر تضعیف توان موشکی و دفاعی ایران، بیان کرد: آنها در حال مذاکره هستند و ممکن است خیلی موارد را درخواست کنند. طرف مقابل یعنی ایران هم ممکن است مطالبی را درخواست کند. هر دو طرف درخواست‌هایی دارند که کسی نمی‌تواند مانع آنها شود. طرف ایرانی مسئله موشکی را رد کرده است و سخنگوی وزارت امور خارجه هم این موضوع را تایید کرده است. این مساله اصلا جای صحبت ندارد. اساسا آمریکایی‌ها چه بحثی را می‌توانند مطرح کنند. ممکن است هر جلسه درخواست‌هایی را داشته باشند که موضوع مهمی نیست.
این دیپلمات با سابقه ایرانی در خصوص حضور کارشناسان اقتصادی در جریان مذاکرات مسقط، تصریح کرد: اینکه گفته شده است کارشناسان انرژی اتمی و اقتصادی در دور بعدی مذاکرات حضور داشته باشند، چراغ سبز و علامت مثبتی به شمار می‌آید. این موضوع در مذاکرات مورد بحث قرار گرفته و کارشناسان انرژی اتمی باید بگویند که برنامه چیست و چه چیزی ایران دارد، چه چیزی ارائه می‌دهند و چه چیزی دریافت می‌کنند. کارشناسان اقتصادی هم می‌توانند در چارچوپ پیشنهادی آقای عراقچی نظر بدهند که گفته بود پروژه ده هزار میلیاردی داریم. اصلا ممکن است در خصوص مسائل اقتصادی دیگر هم با آمریکا صحبت کنند، مثلا سرمایه‌گذاری در بخش انرژی نه لزوما هسته‌ای.
وی خاطرنشان کرد: یک کلمه‌ای به اختصار گفته شده است و ما نمی‌دانیم درون مذاکرات چه اتفاقی افتاده است. یک موقع مذاکرات گیر می‌کند و آنها می‌گویند شما اورانیوم را از کشور خارج وارد کنید، همانطور که آقای روبیو اخیرا اشاره کرد. در این صورت دیدند که مذاکرات به بن‌بست رسیده است و آقای عراقچی می‌گوید بیاید شریک شوید. این شریک شدن باید مورد بررسی قرار گیرد و کارشناسان فنی و اقتصادی مسائل قیمت و ... را به بحث بگذارند، همه این موارد باعث شده کمی کار پیچیده شده باشد.
