یکی از نکات قابل‌تاملی که کارشناسان اطلاعاتی غربی و اسرائیلی در مورد شبکه تونلی حماس می‌گویند این است که تمامی تونل‌های حماس نیز هدفمند حفر نشده‌اند و بخشی از این تونل ها، ماهیت کاملا انحرافی دارند! در واقع، آن‌ها برای اینکه توسط ارتش اسرائیل کشف شوند، حفر شده‌اند. نیرو‌های حماس در بسیاری از موارد این تونل‌ها را بمب گذاری می‌کنند و از آن‌ها به عنوان تله علیه نیرو‌های اسرائیلی استفاده می‌کنند.
فرارو- سال‌های سال است که تونل‌های زیرمینی حفر شده توسط جنبش حماس در نوار غزه، توجه بسیاری از رسانه‌های بین المللی را به خود جلب کرده است. شبکه تونلی پیشرفته‌ای که به دلیل گسترده بودن آن، عنوان "متروی حماس" را نیز به خود گرفته است. برتری هوایی رژیم اسرائیل سبب شده تا حماس در طی سال ها، شبکه‌ای از تونل‌ها را در اقصی نقاط نوار غزه ایجاد کند و از آن برای جابجایی رهبران و نیرو‌های خود در میدان‌های نبرد استفاده کند.
به گزارش فرارو؛ در بحبوحه جنگ غزه نیز اصلی‌ترین اهرم حماس برای مقابله با نیرو‌های ارتش اسرائیل، استفاده از همین شبکه تونل‌های زیرزمینی بوده است. تونل‌هایی که در مورد آن‌ها شاهد طرح روایت‌های بعضا عجیب نیز بوده‌ایم. به عنوان مثال، در جریان یکی از ویدئو‌هایی که جنبش حماس منتشر کرد، "محمد سنوار" رهبر کنونی حماس در نوار غزه، در حالی که سوار بر یک خودرو است در حال تردد در یک تونل دیده می‌شود. ارتش اسرائیل نیز تصاویری را از امکانات نسبتا پیشرفته تعبیه‌شده در برخی تونل‌های حماس در نوار غزه منتشر کرده است.
با این حال، نکته قابل تامل این است که با گذشت قریب به دو سال از آغاز جنگ غزه، منابع اطلاعاتی و خبری اسرائیلی و البته غربی گزارش می‌دهند که ارتش اسرائیل تنها توانسته ۲۵ درصد از تونل‌های حماس را در نوار غزه کشف کند. این یعنی حماس همچنان بر شمار قابل توجهی از تونل‌های خود در منطقه مذکور مسلط است و از آن‌ها برای انجام عملیات علیه نیرو‌های اسرائیلی در محور‌های مختلف استفاده می‌کند. جالب اینکه گفته می‌شود اسرای اسرائیلی نیز در اعماق تونل‌های حماس نگهداری می‌شوند و اسرائیل هنوز حتی نتوانسته یک نفر از این ایران را به صورت زنده از این تونل‌ها آزاد کند یا حتی مکان آن‌ها را کشف کند.
رسانه‌های مطرح غربی نظیر نیویورک تایمز، واشینگتن‌پُست و وال استریت ژورنال هم در بحبوحه جنگ‌غزه، بار‌ها و بار‌ها در گزارش‌هایی تاکید کرده‌اند که ارتش اسرائیل توانایی تسلط بر شبکه تونل‌های زیرزمینی حماس را ندارد. در ابتدای جنگ غزه طرحی مطرح شد که در قالب آن ارتش اسرائیل سعی داشت به دهانه برخی از این تونل‌ها آب دریای مدیترانه را وارد کند که آن نیز خیلی زود شکست خورد و به جایی نرسید. در این نقطه یک سوال مطرح می‌شود و آن هم این است که چرا اسرائیل توان تسلط بر متروی حماس و نابودی آن را ندارد؟ به نظر می‌رسد در پاسخ به این پرسش بایستی ۴ متغیر را مد نظر داشت.
یکی از نکات قابل‌تاملی که کارشناسان اطلاعاتی غربی و اسرائیلی در مورد شبکه تونلی حماس می‌گویند این است که تمامی تونل‌های حماس نیز هدفمند حفر نشده‌اند و بخشی از این تونل ها، ماهیت کاملا انحرافی دارند! در واقع، آن‌ها برای اینکه توسط ارتش اسرائیل کشف شوند، حفر شده‌اند. نیرو‌های حماس در بسیاری از موارد این تونل‌ها را بمبگذاری می‌کنند و از آن‌ها به عنوان تله علیه نیرو‌های اسرائیلی استفاده می‌کنند. درست به همین دلیل است که اساسا تشخصی شبکه تونلی واقعی از انحرافی برای اسرائیل بسیار دشوار و البته امری زمانبر است.
جنبش حماس در بیش از ۱۸ سال حاکمیت خود بر نوار غزه، شبکه‌ای متقاطع و گسترده از تونل‌های زیرزمینی را حفر کرده و در حقیقت در این حوزه کاملا به نقطه تخصص رسیده است. در این چهارچوب، قبل از حفر تونل ها، کاملا این پیش بینی وجود داشته که امکان دارد روزی ارتش اسرائیل در قالب یک جنگ زمینی علیه نوار غزه سعی در نابودکردن آن‌ها (تونل‌های زیرزمینی) داشته باشد. از این رو، شبکه تونلی حماس پیچیدگی‌های خاص خود را دارد و دسترسی به یک تونل لزوما به معنای دسترسی به دیگر تونل‌های این جنبش نیست.
از این رو، اسرائیل عملا با کار بسیار دشواری در کشف شبکه تونل‌های حماس رو به رو است. در این میان، عمق برخی تونل‌های حماس ۲۰ تا ۳۰ متر زیر زمین است که این مساله کشف آن‌ها را بسیار دشوار می‌کند. حماس به خوبی می‌داند که اسرائیل از تجهیزات پیشرفته‌ای برای کشف تونل‌ها بهره می‌برد و متناسب با این موضوع، این جنبش نیز تاکتیک‌های خاص خود را حفر تونل دارد و جلب توجه نمی‌کند. به بیان ساده‌تر، در حوزه مهندسی تونل‌های زیرزمینی، بیراه نیست اگر بگوییم حماس توانسته به قابلیت‌های بالایی برسد.
برنامه حماس در طراحی شبکه تونل‌های زیرزمینی اش سبب شده تا این جنبش بتواند در زیرِ زمین، توانمندی‌های خود را به نحو قابل توجهی رشد دهد و از خطر شناسایی و نابودی امکاناتش در امان بماند. در عین حال، کوچکتر‌بودن سازوکار‌های حکمرانی و نظامی حماس در قیاس با دیگر گروه‌های مقاومت نیز سبب شده تا اشراف اطلاعاتی دقیق‌تری را بر تشکیلات خود داشته باشد و همین مساله موجب شده تا شبکه تونلی این جنبش تا جای ممکن مخفی و پنهان باقی بماند.
نوار غزه منطقه‌ای متراکم از منظر جمعیتی است. ورودی بسیاری از تونل‌های حماس در مکان‌هایی است که کشف آن‌ها برای اسرائیل بسیار دشوار است. در این چهارچوب، مردم غزه همکاری به شدت کمی را با ارتش اسرائیل در اقدام علیه حماس دارند، اما با نیرو‌های حماس برای انجام عملیات و اقدام علیه نیرو‌های اسرائیلی، همکاری به مراتب بیشتری را نشان می‌دهند.
از این رو، حماس از یک پوشش مردمی قابل توجه نیز در امر حفاظت از شبکه تونلی خود سود می‌برد و همین مساله کشف تونل‌های این جنبش را برای ارتش اسرائیل به شدت سخت کرده است. موضوعی که محافل اطلاعاتی این رژیم نیز به کرات از آن صحبت کرده و می‌کنند.
در نهایت باید گفت که ارتش اسرائیل در مساله شناسایی تونل‌های زیرزمینی حماس تا حد زیادی به فناوری‌هایِ در دسترس خود تکیه دارد. حال یکی از نکاتی که منابع اطلاعاتی غربی نیز به آن اشاره داشته‌اند این است که بخش اطلاعاتی حماس با اشراف به این موضوع، عملا یک ضدحمله را در دستورکار قرار داد و در مهندسی و ساخت شبکه تونلی زیرزمینی خود به نحوی عمل کرده که تجهیزات پیشرفته اسرائیل قادر به کشف تونل‌ها نباشند.
در واقع، حماس یک برنامه جدی را در این رابطه در دستورکار داشته است. حفر تونل‌ها در اعماق مشخص و یا استفاده از ابزار‌های سنتی در حفر تونل و نه ابزار‌های برقی و مکانیکی که ایجاد لرزش می‌کنند، از جمله مهمترین تاکتیک‌های حماس در توسعه شبکه تونل‌های زیرزمینی خود بوده است.
آنچه واضح است این نکته می‌باشد که وقتی می‌بینیم با گذشت حدودا دو سال از آغاز جنگ غزه، ارتش اسرائیل با بهره گیری از طیف قابل توجهی از توانمندی‌های اطلاعاتی و فناورانه خود نتوانسته به شبکه تونلی حماس مسلط شود، این یعنی این تونل‌ها یک اهرم بسیار موثر در دستان حماس در نبرد با اسرائیل هستند. اهرمی که تا حد زیادی در شکل‌دهی به معادلات میدانی در قالب جنگ غزه ایفای نقش می‌کند و حماس، هم در قالب حمله و هم دفاع از خود، به نحو موثری از این تونل‌ها بهره می‌برد.
