یک اقتصاددان، گفت: مذاکرات ایران و آمریکا می‌تواند مقدمه‌ای باشد برای تلاش دولت در جذب سرمایه و ایجاد اعتماد در جامعه، تا بخشی از ناترازی‌ها رفع یا مهار شود.
در ادامه تلاش‌های دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها میان جمهوری اسلامی ایران و ایالات متحده امریکا، روز شنبه ۲۳ فروردین ماه ۱۴۰۴ (۱۲ آوریل) نشستی میان سید عباس عراقچی، وزیر امور خارجه ایران و نماینده ویژه دولت ایالات متحده «استیو ویتکاف» در شهر مسقط، پایتخت عمان، برگزار شد. این نخستین تعامل میان دو کشور از زمانی است که دونالد ترامپ در ژانویه بار دیگر به کاخ سفید بازگشته است.
به گزارش اعتماد، این نشست که با میانجی‌گری مستقیم دولت عمان صورت گرفت، یکی از حلقه‌های مهم در زنجیره گفت‌و‌گو‌های غیرمستقیم میان تهران و واشنگتن در دوره پس از خروج امریکا از برجام در سال ۲۰۱۸ بود.
هدف اصلی از این دیدار، بررسی راه‌های کاهش تنش، ایجاد کانال ارتباطی پایدار میان دو کشور و یافتن زمینه‌های مشترک برای بازگشت به چارچوب توافق هسته‌ای بود. عمان که پیش‌تر نیز در مذاکرات منتهی به برجام نقش کلیدی ایفا کرده بود، بار دیگر بستری بی‌طرف و امن برای رایزنی فراهم کرد.
جمهوری اسلامی ایران در این دوره از مذاکرات در پی ارزیابی نیت و میزان جدیت امریکا در طرح پیشنهاد گفت‌و‌گو بود و هرگونه تصمیم در تداوم این گفتوگوها مشروط به این انگیزه‌ها خواهد بود.
میزبانی عمان بار دیگر نشان داد که این کشور در دیپلماسی منطقه‌ای نقش بی‌طرف و موثری دارد. مقامات عمانی علاوه بر فراهم کردن فضا برای گفت‌و‌گو، پیشنهاد‌هایی در زمینه روش اجرای گام‌های متقابل مطرح کردند که مورد توجه دو طرف قرار گرفت.
نشست عمان گرچه بدون نتیجه نهایی مشخص پایان یافت، اما از نظر کارشناسان یک گام مثبت در جهت احیای کانال‌های دیپلماسی میان ایران و امریکا به شمار می‌رود که استمرار این نوع دیدار‌ها می‌تواند به کاهش سوءتفاهم‌ها و زمینه‌سازی برای گفت‌و‌گو‌های رسمی‌تر کمک کند.
در این میان «دونالد ترامپ» به‌دنبال توافقی است که بر اساس آن ایران به‌طور کامل برنامه غنی‌سازی اورانیوم خود را برچیند. در همین چارچوب، یک مقام امریکایی اعلام کرده هدف اصلی مذاکرات «توقف و نابودی ظرفیت غنی‌سازی هسته‌ای ایران» است.
در نقطه مقابل، تهران خواهان توافقی مشابه آنچه در سال ۲۰۱۵ با دولت باراک اوباما و سایر قدرت‌های جهانی به امضا رسید، است؛ توافقی که در آن ایران پذیرفت فعالیت‌های غنی‌سازی خود را به‌طور چشمگیری محدود کند و در ازای آن، کاهش تحریم‌ها را دریافت کند. اختلافات حتی در سطح نحوه برگزاری مذاکرات نیز مشهود بود؛ در حالی که ترامپ بر گفت‌و‌گو‌های مستقیم تأکید می‌کرد، ایران اعلام کرد این گفتوگوها صرفا به‌صورت غیر مستقیم انجام خواهد شد.
قیمت طلای ۱۸ عیار روز یکشنبه ۲۴ فروردین ماه تا ظهر به گرمی شش میلیون و ۶۸۴ هزار تومان رسید و از مرز هفت میلیون عقب رفت. صراف‌ها در این روز هر قطعه سکه امامی را به شکل تک فروشی و به‌طور متوسط ۸۰ میلیون و ۱۳۰ هزار تومان فروختند. اما اگر عصر شنبه به بازار می‌رفتید، روبروی عبارت سکه امامی در تابلوی صرافی‌ها عددی نزدیک ۸۸ میلیون و ۶۶۰ هزار تومان به چشمتان می‌خورد.
قیمت سکه امامی حالا با این میزان کاهش؛ معادل ۹.۶ درصد پایین آمده است و بیشتر از هر سکه دیگری به‌خاطر اخبار مذاکرات مسقط، سر به زیر شده است. این میزان کاهش قیمت برای نیم‌سکه بهار آزادی برابر ۹.۳ درصد محاسبه می‌شود.
قیمت نیم‌سکه بهار آزادی از محدوده ۵۸ میلیون به کانال ۵۳ میلیون برگشته است. ربع‌سکه بهار آزادی در حالی که عصر روز شنبه ۲۹ میلیون و ۷۰۰ هزار تومان معامله می‌شد روز گذشته یکشنبه ۲۴ فروردین ماه بیشتر از ۲۷ میلیون و ۲۰۰ هزار تومان مشتری نداشت. سکه گرمی هم که افت قیمت ۳.۴ درصدی را به‌چشم دید، به‌جای ۱۴ میلیون و ۵۳۰ هزار تومان، ۱۴ میلیون و ۳۰ هزار تومان قیمت خورد.
همچنین دلار بازار آزاد از کریدور ۹۰ هزار تومانی خارج شد و دلا‌ل‌های میدان فردوسی دیروز برای دلار ۸۹ هزار تومانی هم مشتری نداشتند. هر اسکناس دلار تا بعد از ظهر روز گذشته معادل ۸۴ هزار تومان قیمت خورد در حالی که نرخ دلار عصر شنبه محدوده ۹۶ هزار و ۲۱۵ تومان را پشت سر گذاشت.
شاخص بورس نیز روز گذشته در سایه خوش‌بینی به مذاکرات و توافق ایران و امریکا، مثبت‌های شگفت‌انگیری را تجربه کرد. به این ترتیب، روز گذشته بیش از ۴.۳ همت پول حقیقی وارد بازار سهام شد.
شاخص کل بورس روز یکشنبه ۲۴ فروردین ماه ۶۲ هزار و ۸۵۰ واحد بالا رفت و با رشد ۲.۲۱ درصدی در ارتفاع دو میلیون و ۹۰۸ هزار و ۶۴۷ واحدی ایستاد و شاخص کل فرابورس نیز در جریان معاملات دیروز بازار سهام با رشد ۴۰۴ واحدی، معادل ۱.۶۲ درصد بالا رفت و در ارتفاع ۲۵ هزار و ۳۸۸ واحد نشست.
وحید شقاقی شهری، اقتصاددان در مورد واکنش بازار‌ها به اخبار مذاکرات، گفت: در مورد بازار‌های مختلف، اخبار منتشر شده در چند روز اخیر چه از داخل کشور و چه از طرف امریکایی‌ها نشان می‌دهد که احتمال نتیجه‌بخش بودن مذاکرات بسیار بالاست. به‌نظر می‌رسد از سوی رهبری و مدیران عالی نظام نیز اجماعی برای آغاز مذاکرات شکل گرفته است. هر چند در مورد نحوه مذاکرات (مستقیم یا غیرمستقیم) بحث‌هایی مطرح بود، اما بنده شرایط داخل کشور را بررسی کردم و مخالفت شدید یا فرماندهی‌شده‌ای مشاهده نکردم و این نشان‌دهنده نوعی تفاهم بین نهاد‌های مختلف کشور است.
این کارشناس اقتصادی در ادامه خاطرنشان کرد: جلسه‌ای که روز شنبه در عمان برگزار شد نیز فضای مثبتی در کشور ایجاده کرده است و هم ایران و هم امریکا اخبار مثبتی منتشر کردند. حتی ترامپ هم پیام مثبتی ارسال کرد. امروز هم که اخبار را رصد می‌کردم، خبر منفی یا واکنش تند خاصی از تندروترین افراد ندیدم. همه اینها نشان می‌دهد که فضای مساعدی برای انجام مذاکرات شکل گرفته است و احتمال موفقیت آن زیاد است.
او تصریح کرد: بازار‌ها هم بسیار سریع به این اخبار واکنش نشان دادند. دلار که تا بیش از ۱۰۰ هزار تومان رشد کرده بود، کاهش پیدا کرد. حتی بهای «تتر» هم دیشب حوالی ۸۴ هزار تومان معامله شد، گرچه روز یکشنبه کمی افزایش یافت، اما برخی مقاومت‌ها در برابر کاهش دلار وجود دارد، اما با ادامه روند مثبت، قیمت دلار می‌تواند به محدوده ۷۰ تا ۷۵ هزار تومان برسد. به همین شکل، با وجود افزایش اونس جهانی، طلا هم افت کرد و حباب آن در حال تخلیه شدن است.
این اقتصاددان تصریح کرد: در سمت مقابل، بازار مسکن که سال‌ها در رکود بود، می‌تواند از آرامش نسبی فضای سیاسی سود ببرد. اگر فضای التهاب‌آلود جنگ و تحریم‌ها کاهش یابد، نقدینگی سرگردان احتمالا به سمت بازار مسکن خواهد رفت. به نظر می‌رسد از خرداد ماه به بعد، معاملات مسکن رونق نسبی خواهد گرفت. اما نباید انتظار یک جهش قیمتی شدید را داشت، به دلیل اینکه شکاف بین درآمد خانوار‌ها و قیمت مسکن هنوز زیاد است. بنابراین، رونق معاملات بیشتر در قیمت‌های فعلی خواهد بود و اگر افزایشی هم رخ دهد، نهایتا در حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد خواهد بود.
شقاقی شهری افزود: بازار بورس هم روز یکشنبه واکنش خوبی داشت. شاخص کل بیش از ۶۳ هزار واحد رشد کرد و به بالای ۲.۹ میلیون رسید. ارزش معاملات هم حدود ۹۳۰۰ میلیارد تومان بود که عدد خیلی خوبی است. ۴۴۰۰ میلیارد تومان ورود پول به بازار سهام داشتیم، در حالی که بیش از ۱۰۰۰ میلیارد تومان از صندوق‌های طلا خارج شده است و بیش از ۹۰ درصد نماد‌های بازار روز یکسنبه سبز بودند و جو بسیار خوبی حاکم بود.
این کارشناس اقتصادی گفت: در دولت سیزدهم، بورس در وضعیت رکودی شدید قرار داشت، ولی در دولت چهاردهم، با ورود آقای همتی و حمایت‌هایی که صورت گرفت، شاخص از ۲ میلیون به ۲.۹ میلیون رسید. اگرچه بعد از آن رشد متوقف شد، اما اخبار اخیر می‌تواند بورس را دوباره به مسیر رشد برگرداند. بازار بورس اکنون در کف تاریخی خود است و می‌تواند محل جذب نقدینگی باشد، که برای شرکت‌ها هم فرصت خوبی ایجاد می‌کند.
او ادامه داد: در نهایت، اگر آرامش حاصل از مذاکرات برقرار شود، می‌توان امیدوار بود که پروژه‌های متوقف شده در کشور دوباره آغاز شوند و منابع ارزی می‌توانند وارد کشور شوند و سرمایه‌گذاران خارجی نیز ممکن است اعتماد بیشتری به اقتصاد ایران پیدا کنند. گرچه شخصا تا اواخر سال گذشته تصور منفی‌ای از آینده اقتصاد ایران داشتم، اما به‌نظر می‌رسد ورق برگشته است و شرایط به‌مراتب بهتر از قبل شده است، البته نباید فراموش کنیم که اقتصاد ایران با ناترازی‌های بزرگی مواجه است که حاصل ۴۰ تا ۵۰ سال سیاست‌گذاری‌های غلط بوده و مهار آنها کار بسیار سختی است.
شقاقی شهری گفت: این مذاکرات می‌تواند مقدمه‌ای باشد برای تلاش دولت در جذب سرمایه و ایجاد اعتماد در جامعه، تا بخشی از ناترازی‌ها رفع یا مهار شود. کنترل این ناترازی‌ها در حوزه انرژی، برق، آب، فرونشست زمین و صندوق‌های بازنشستگی، باید اولویت دولت باشد، چون ریشه مشکلات اقتصادی و کسری بودجه ما در همین‌جاست و امیدوارم سال جاری، با توجه به آغاز امیدوارکننده آن، بتواند نتایج مثبتی برای کشور به همراه داشته باشد.
