در پیادهروها و خیابان‌های خلوت عاری از دود و شلوغی، مردم گاه پای پیاده یا سوار بر دوچرخه دسته‌دسته در حرکتند تا تهران زیبا و قدیمی با تاریخی پرافت و خیز و جذاب را کشف کنند. تهران در عصر آقامحمدخان قاجار، بنیانگذار سلسله قاجار، پایتخت شد و۳۴۰امین سالگرد پایتختی خود را در سال ۱۴۰۴ جشن می‌گیرد. از آن دوران تا امروز، تهران مرکز سیاسی و اقتصادی کشور بوده و در دوره‌های تاریخی متفاوت روزگار گاه آرام و گاه توفانی را از سر گذرانده.
روزنامه اعتماد در مطلبی نوشت: تعطیلات نوروز تهران از همیشه زیباتر است. روزهای پرهیاهو و پرتلاش آخر اسفند را پشت سر گذاشته و پاکیزه و آرام پا به سال نو می‌گذارد. خیابان‌های خلوت و هوای پاک و اندکی نم باران پاداش آن‌هایی است که از جاده‌های پرترافیک کلافه‌کننده دوری گزیده‌اند و دل به پایتخت سپرده‌اند. در این میان، رسمی خوب چند سالی است در نوروز جوانه زده و بالیده است.
در پیادهروها و خیابان‌های خلوت عاری از دود و شلوغی، مردم گاه پای پیاده یا سوار بر دوچرخه دسته‌دسته در حرکتند تا تهران زیبا و قدیمی با تاریخی پرافت و خیز و جذاب را کشف کنند. تهران در عصر آقامحمدخان قاجار، بنیانگذار سلسله قاجار، پایتخت شد و۳۴۰امین سالگرد پایتختی خود را در سال ۱۴۰۴ جشن می‌گیرد. از آن دوران تا امروز، تهران مرکز سیاسی و اقتصادی کشور بوده و در دوره‌های تاریخی متفاوت روزگار گاه آرام و گاه توفانی را از سر گذرانده.
دوران ناصری را به چشم دیده و ورود مدرنیته به ایران را، شاهد وقایع مشروطه و نخست‌وزیری دکتر محمد مصدق و سرنگونی او در کودتای ۲۸ مرداد بوده، در عصر پهلوی دوم رنگ و روی پایتخت‌های به‌روز دنیا را گرفته و انقلاب اسلامی و جنگ و موشک‌باران در آن رقم خورده تا امروز. توسعه ناپایدار که از اوایل دهه ۱۳۴۰خورشیدی روی نازیبای خود را نمایان کرده و محلات قدیمی تهران را از ریخت و قیافه انداخته هنوز ادامه دارد.
اینجا و آنجای پایتخت فراوان گذرهای زیبایی را می‌بینید با بیش از صد سال قدمت که از آن زیبایی و قدمت کمتر نشانی باقی مانده. خبر خوب اما این است که مردم در همه جای ایران چند سالی است به تدریج قدر این داشته‌ها را می‌دانند و قدم‌هایی برای کشف و درک و نگهداشت‌شان برداشته‌اند. از نشانه‌های این خبر خوب کافه‌ها و رستوران‌ها و بوتیک‌هتل‌هایی است که در خانه‌های قدیمی تهران نونوار شده و آراسته و پیراسته پذیرای آن‌هایی است که می‌خواهند دمی در گوشه‌ای دنج و صمیمی با دوستی گپی بزنند. شناختن و کنجکاوی درباره تهران از نشانه‌های دلگرم‌کننده است.
در ایام تعطیلات نوروز گروه‌های بسیاری از هر رده سنی را در خیابان‌ها و محلات قدیمی تهران می‌شد دید که دسته‌دسته گوش به صحبت‌های لیدرهای تورهای تهران‌گردی سپرده‌اند تا ببینند پایتخت چه روزهایی را از سر گذرانده. در فلان کوچه چه کسی ساکن بوده و چه تاثیری بر فرهنگ یا اوضاع سیاسی و اجتماعی داشته یا فلان بنا بر چه اساسی و به همت چه کسی بنا شده و یادآور چیست. بناهای تهران مدرن از کجا آمده‌اند و چه سبکی دارند و سازنده‌شان کدام معمار بوده. این شهرگردی‌ها با مفهومی به نام «فلانر» کامل می‌شوند. با ارایه چند تعریف کلاسیک، می‌توان مفهوم فلانر را بهتر فهمید. هرمنوتیک به معنای روش‌های تفسیر و فهم متن‌ها، نشانه‌ها و تجربیات است.
فلانر هم به‌مثابه یک مشاهده‌گر حساس شهر را مانند یک متن زنده می‌خواند و تفسیر می‌کند. والتر بنیامین [فيلسوف معروف يهودي كه در جريان جنگ جهاني دوم به دست آلمان نازي كشته شد] که هم به فلانر و هم به هرمنوتیک علاقه داشت، «شهر را به عنوان یک متن دیداری و اجتماعی در نظر می‌گرفت که فلانر آن را رمزگشایی می‌کند. در این دیدگاه، خیابان، ساختمان، تبلیغات و حرکات مردم برای فلانر همان چیزی است که برای یک مفسر هرمنوتیکی، واژه‌ها و جملات یک متن محسوب می‌شوند.»
فلانر، بسته به تجربیات، خاطرات و دانش خود، شهر را به‌گونه‌ای متفاوت درک می‌کند. یک خیابان می‌تواند برای فلانر نشانه‌ای از مدرنیته، زوال، زیبایی یا آشفتگی شهری باشد، دقیقا همانطور که یک مفسر متن ممکن است از یک جمله، برداشت‌های مختلفی داشته باشد. پل ریکور، فیلسوف هرمنوتیک، معتقد بود انسان‌ها با روایت کردن به زندگی خود معنا می‌بخشند.
شهر نیز یک روایت زنده است که فلانر آن را بازخوانی و بازتعریف می‌کند. وقتی فلانر در شهر حرکت می‌کند، قصه‌های نانوشته خیابان‌ها، مغازه‌ها و میدان‌ها را در ذهن خود بازسازی می‌کند. او شهر را نه فقط به عنوان فضایی فیزیکی، بلکه به عنوان متنی که مدام در حال نوشته شدن است، تجربه می‌کند.
گشت‌زنی در محلات هم مفرح است و هم آموزنده و هم هویت‌بخش و چه بهتر که بازدیدکنندگان علاوه بر اطلاعاتی که از لیدرها می‌گیرند، خود پیش و پس از بازدید مطالعه‌ای کنند و غریبه با پایتخت با تور همراه نشوند. و از آن بهتر آنکه تهران‌گردان یا اصولا گردشگران به سنت حسنه خاطرات‌نویسی روی بیاورند و برداشت‌های شخصی خود از شهر را بنویسند و در فضای مجازی که این روزها سرتاسر کره زمین را در کسری از ثانیه به هم وصل می‌کند، به اشتراک بگذارند.
نویسنده: مرجان يشايايي
