ابراز تمایل رئیس‌جمهور آمریکا به گفت‌و‌گو و مذاکره در حالی مطرح می‌شود که او به‌تازگی سازوکار فشار حداکثری علیه ایران را مجدداً از سر گرفته است. از این منظر است که باید پرسید تمایل برای مذاکره و سپس ارسال نامه برای مذاکره و رسیدن به توافق با بازگرداندن دوباره فشار حداکثری و اظهارات گاه و بیگاه دولت ترامپ برای مهار ایران از طریق به صفر رساندن فروش نفت ایران، تحریم‌های گسترده و قرار دادن ایران در تنگنای فشار اقتصادی چه معنایی دارد؟ آیا این اقدام دونالد ترامپ چیزی جز مانور مذاکراتی به نظر می‌رسد؟
گمانه‌زنی در خصوص مذاکرات بین ایران و آمریکا بار دیگر تشدید شده است؛ از یکسو رئیس‌جمهور ایران در سخنانی که روز پنجشنبه داشت به تلاش‌های مسکو و واشنگتن برای فراهم کردن زمینه مذاکرات اشاره کرد و از سوی دیگر روز گذشته خبری منتشر شد مبنی بر اینکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب ایران نوشته و نسبت به مذاکره ابراز تمایل کرده است.
به گزارش دنیای اقتصاد، ترامپ در این نامه که جزئیاتی از آن منتشر نشده ضمن ابراز تمایل به مذاکره درباره برنامه هسته‌ای ایران، مدعی شد که نامه‌ای مستقیم به رهبر جمهوری اسلامی ایران ارسال کرده است. به گزارش «ایسنا»، رئیس‌جمهور ایالات‌متحده با طرح این ادعا که به «سید‌علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران نامه‌ای ارسال کردم»، نسبت به گفت‌و‌گو درباره برنامه هسته‌ای ایران ابراز تمایل کرد.
او در گفت‌و‌گو با پادکستی متعلق به شبکه خبری فاکس‌نیوز بار دیگر این ادعا که ایران به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای است را تکرار کرد و گفت: «ایران نمی‌تواند سلاح هسته‌ای داشته باشد. گزینه‌های دیگری (به‌جز مذاکره) نیز موجود است.»
این در حالی است که نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد در پاسخ به سوال رسانه‌های آمریکایی مبنی بر نامه ادعایی رئیس‌جمهور آمریکا، تصریح کرد: تاکنون چنین نامه‌ای دریافت نکرده‌ایم. گفته می‌شود این نامه از طریق سفارت سوئیس به ایران تحویل داده شده است. اما یک مقام آمریکایی به الجزیره گفت که نامه ترامپ هنوز ارسال نشده است.
ابراز تمایل ترامپ به گفت‌و‌گو و مذاکره در حالی مطرح می‌شود که او به‌تازگی سازوکار فشار حداکثری علیه ایران را مجددا از سر گرفته است.
از این منظر است که باید پرسید تمایل برای مذاکره و سپس ارسال نامه برای مذاکره و رسیدن به توافق با بازگرداندن دوباره فشار حداکثری و اظهارات گاه و بیگاه دولت ترامپ برای مهار ایران از طریق به صفر رساندن فروش نفت ایران، تحریم‌های گسترده و قرار دادن ایران در تنگنای فشار اقتصادی چه معنایی دارد؟ آیا عقلایی در دولت ترامپ وجود ندارند که این اصل ساده را مدنظر قرار دهند که طرح هرگونه پیش‌شرط برای هرگونه توافقی، تخریب‌کننده اصل توافق است و مذاکره را منحرف و آن را به گفت‌و‌گو برای گفت‌و‌گو تقلیل می‌دهد.
از همین منظر است که رهبر معظم انقلاب در سخنرانی روز ۱۹ بهمن سال جاری در دیدار با فرماندهان و کارکنان نیروی هوایی ارتش تاکید کردند: مذاکره با آمریکا «نه عاقلانه، نه هوشمندانه و نه شرافتمندانه» است.
ایشان اظهار کردند: «اول مذاکره با آمریکا هیچ تاثیری در رفع مشکلات کشور ندارد. این را باید ما درست بفهمیم؛ این‌جور به ما وانمود نکنند که اگر نشستیم پشت میز مذاکره با آن دولت، فلان مشکل یا فلان مشکل حل می‌شود. نه خیر، از مذاکره با آمریکا هیچ مشکلی حل نمی‌شود. دلیل؟ تجربه.»
مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور ایران نیز در طول یک ماه گذشته به عدم تمایل ایران برای مذاکره تحت فشار اشاره کرده و گفته که راه مذاکره احترام و منافع متوازن برای هر دو طرف است.
پزشکیان در تازه‌ترین اظهارات خود روز پنجشنبه ۱۶ اسفند در سخنانی با اشاره به اخباری که درباره احتمال میانجیگری مسکو بین تهران و واشنگتن منتشر شده، گفت: «حالا روسیه و آمریکا یا هر کشور دیگری بخواهد کاری بکند، اگر امید ما به خدا و اتکای ما به باور‌های خودمان باشد، راه پیدا خواهیم کرد؛ توجه ما باید به توانمندی‌ها و مهارت‌های خودمان باشد و اگر هر کدام از ما در هر جایگاهی که هستیم، به این مساله توجه داشته باشیم، برای رسیدن به اهداف خودمان راه پیدا خواهیم کرد.» این اظهارات پزشکیان اشاره‌ای به تمایل مسکو برای میانجیگری میان ایران و آمریکا است که روز‌های گذشته نشریه بلومبرگ به نقل از سخنگوی کرملین برخی جزئیات آن را منتشر کرد.
در همین ارتباط، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین، با اشاره به تجربه کشورش در مذاکرات احیای برجام تاکید کرد که روسیه بیش از هر کشور دیگری توانایی کمک به دستیابی به سازش در مذاکرات برنامه هسته‌ای ایران را دارد. به گزارش «ایسنا»، میخائیل اولیانوف، نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین روز جمعه گفت: «روسیه بیش از هر کشور دیگری برای دستیابی به سازش‌ها در صورت انجام مذاکرات درباره برنامه هسته‌ای ایران مناسب است.»
اولیانوف تاکید کرد: «در مورد نقش روسیه، ما همواره گفته‌ایم که آماده‌ایم و سهم خود را داریم. بر اساس تجربه شخصی‌ام که در سال‌های ۲۰۲۱-۲۰۲۲ ریاست هیات روسیه در مذاکرات احیای برجام را بر عهده داشتم، می‌توانم با اطمینان بگویم که روسیه بیش از هر کشور دیگری برای کمک به دستیابی به سازش‌ها مناسب است.»
نماینده دائم روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در ادامه اظهارات خود در شبکه ۲۴ تلویزیون روسیه گفت: «ما این کار را بهتر از هر کس دیگری انجام می‌دهیم. این واقعا حقیقت دارد.»
پیش‌تر خبرگزاری بلومبرگ به نقل از یک منبع آگاه از موافقت روسیه برای کمک به دولت آمریکا برای ارتباط با ایران در موضوعاتی مانند «برنامه هسته‌ای و حمایت‌های تهران از متحدان منطقه‌ای ضدآمریکایی» خبر داده بود.
به گفته این منبع که به دلیل حساسیت موضوع ترجیح داده ناشناس باقی بماند، دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا در تماس تلفنی ماه فوریه خود با ولادیمیر پوتین، همتای روس خود، در این باره ابراز تمایل کرده است و مقامات ارشد دولتش نیز چند روز بعد در جریان مذاکراتشان در عربستان سعودی، این موضوع را با همتایان روس خود در میان گذاشتند.
همچنین اولیانوف با اشاره به اینکه واشنگتن می‌خواهد مساله امنیت منطقه و برنامه موشکی ایران را هم در توافق هسته‌ای بگنجاند، گفت این زیاده‌خواهی آمریکا مانع دستیابی به یک توافق موفقیتآمیز میان آمریکا و ایران خواهد شد. این دیپلمات کارکشته روس در عین حال گفت که روی کار آمدن دولت جدید ایالات‌متحده به رهبری «دونالد ترامپ» احتمال دستیابی به توافقاتی با ایران، از جمله در مورد مساله هسته‌ای را منتفی نمی‌کند.
او افزود: «موضع دولت جمهوری‌خواه قطعا سختگیرانه‌تر از دولت دموکرات خواهد بود و این کاملا آشکار است. اما این امر احتمال دستیابی به برخی توافقات را، حداقل روی کاغذ، منتفی نمی‌کند.» نماینده روسیه افزود که بحث‌ها در اروپا درباره فرمت احتمالی جدیدی برای توافقات مربوط به برنامه هسته‌ای ایران همچنان بسیار مبهم است.
اولیانوف خاطرنشان کرد که هر توافق جدیدی مستلزم لغو تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا علیه ایران خواهد بود. وی تاکید کرد: «این امر تنها در صورتی ممکن است که آمریکایی‌ها پشت میز مذاکره بنشینند و در دستیابی به یک توافق جدید نقش ایفا کنند. چارچوب این توافق هنوز نامشخص است. غربی‌ها این ایده را مطرح می‌کنند که علاوه بر مسائل هسته‌ای، اکنون باید به موضوعات امنیت منطقه‌ای و موشک‌های بالستیک ایران نیز پرداخته شود. این مصداق یک تیر و سه نشان است و معمولا موفقیتآمیز نیست، اما هنوز برای قضاوت زود است.»
کوروش احمدی، دیپلمات پیشین ایران در خصوص نامه ترامپ گفت: «این نامه در ادامه تلاش‌های ترامپ برای مذاکره است که از دور اول او همچنان ادامه دارد. تنها تفاوتی که ایجاد می‌کند این است که قدری کار را جدی‌تر می‌کند.»
احمدی با اشاره به اینکه البته لحن نامه هم مهم است، افزود: «ظاهرا این طور که گفته می‌شود نامه لحن تهدید‌آمیز هم دارد. ضمن اینکه این لحن تهدید‌آمیز را علنی نیز کرده که کار را بیش از پیش مشکل می‌کند.»
این کارشناس درباره تلاش روسیه برای میانجیگری بین تهران و واشنگتن نیز توضیح داد: «تلاش روسیه به نوعی حداقل بعد از سفر سرگئی لاوروف به ایران قابل پیش‌بینی بود. مساله این است که ترامپ امتیاز بسیار بسیار بزرگی در قضیه اوکراین به پوتین داده و، اما پوتین با توجه به مواضع اوکراین و اروپا و شرایط افکار عمومی بین‌المللی وضعیت را متزلزل می‌بیند و مایل است که با دادن ما‌به‌ازایی به ترامپ او را تشویق به ایستادگی در برابر جهات دیگر کند.»
احمدی تاکید کرد: «ضمن اینکه روسیه بیشتر از ۲۰ درصد اوکراین را می‌خواهد و دنبال داشتن منطقه نفوذی در شرق اروپا است؛ بنابراین برای پوتین مهم است که بتواند خدمتی به ترامپ بکند.»
