طرح عربی بازسازی غزه، با وجود ارائه راهکار‌هایی مانند حذف حماس از قدرت و تشکیل یک دولت تکنوکرات، با چالش‌های مهمی روبه‌رو است. مخالفت جدی اسرائیل و دولت آمریکا، به ویژه در زمینه خلع سلاح حماس و تغییر وضعیت موجود، نشان از سختی پذیرش این طرح در سطح بین‌المللی دارد. علاوه بر این، نبود شفافیت در تأمین منابع مالی و اختلاف نظر میان کشور‌های خلیج فارس نیز مانعی قابل توجه بر سر اجرای موفق آن به شمار می‌رود.
فرارو- نشست قاهره با هدف ارائه طرح عربی برای آینده غزه برگزار شد؛ طرحی که بر بازسازی منطقه، کنار گذاشتن حماس از قدرت و اداره موقت غزه توسط تکنوکرات‌ها تأکید دارد. این طرح با چالش‌های بزرگی مواجه است؛ از خلع سلاح حماس و مخالفت اسرائیل و آمریکا گرفته تا ابهام در تأمین ۵۳ میلیارد دلار هزینه بازسازی. اختلافات عربی و احتیاط کشور‌های خلیج فارس نیز به تردید‌ها درباره موفقیت این ابتکار افزوده است.
به گزارش فرارو، ماه گذشته زمانی که دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا اعلام کرد قصد دارد تمامی دو میلیون ساکن غزه را به مصر و اردن منتقل کرده و این منطقه را به یک «ریویرا» ساحلی تبدیل کند، رهبران کشور‌های عربی به سرعت این ایده را رد کردند و طرح جایگزین گسترده‌ای ارائه دادند.
در نشست فوق‌العاده‌ای که روز سه‌شنبه در قاهره برگزار شد، مقامات عربی طرحی جدید برای آینده غزه ارائه کردند. این طرح بر بازسازی منطقه بدون نیاز به اخراج فلسطینیانی که در آن سکونت دارند، تاکید دارد. پیشنهاد اصلی شامل کنار گذاشتن حماس و واگذاری مدیریت موقت این منطقه به کمیته‌ای متشکل از بوروکرات‌های باتجربه است. هدف بلندمدت این ابتکار، انتقال قدرت به حکومت فلسطینی مستقر در کرانه باختری و ادغام غزه در آن به‌منظور تشکیل یک دولت فلسطینی یکپارچه است.
روزنامه نیویورک تایمز در گزارشی می‌نویسد: «با این حال، طرح پیشنهادی کشور‌های عربی هنوز به بسیاری از پرسش‌های کلیدی پاسخ مشخصی نداده است. اسرائیل همچنان در بن‌بست با حماس بر سر مسائل اساسی باقی مانده است و به‌رغم تلاش‌های دیپلماتیک، آینده غزه پس از جنگ در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. به‌ویژه، بیانیه‌ای که شب سه‌شنبه توسط کشور‌های عربی صادر شد، هیچ توضیح روشنی درباره چگونگی یا امکان خلع سلاح حماس ارائه نکرد. در حالی که اسرائیل و دولت ترامپ این موضوع را غیرقابل مذاکره می‌دانند و بر لزوم خلع سلاح شاخه نظامی حماس تاکید دارند، این در حالی است که حماس همچنان آن را به‌عنوان یک خط قرمز قلمداد می‌کند.»
در این سند، تنها به‌طور غیرمستقیم به ضرورت مدیریت امنیتی غزه توسط یک نیروی مسلح واحد و مرجع قانونی واحد اشاره شده است. بخش‌های دیگر سند نیز بر این نکته تأکید دارند که اداره آینده غزه و کرانه باختری باید به حکومت فلسطینی شناخته‌شده بین‌المللی واگذار شود.
بر اساس این طرح، روند بازسازی غزه ممکن است تا سال ۲۰۳۰ ادامه یابد و نیازمند تأمین هزینه‌ای بالغ بر ۵۳ میلیارد دلار باشد. در این سند، پیشنهاد برگزاری یک کنفرانس در ماه آینده مطرح شده است تا سرمایه‌گذاری‌ها و حمایت‌های مالی بین‌المللی جذب شود. با این حال، هنوز مشخص نیست که چه نهادی مسئولیت تأمین این هزینه‌های هنگفت را بر عهده خواهد گرفت. این ابهام در خصوص تأمین منابع مالی ممکن است بر اجرای موفق این طرح تأثیر منفی بگذارد و به یکی از چالش‌های اصلی در فرآیند بازسازی غزه تبدیل شود.
کشور‌های ثروتمند خلیج فارس از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی، به طور سنتی نقش اصلی را در بازسازی و توسعه جهان عرب ایفا کرده‌اند. با این حال، این کشور‌ها با توجه به احتمال تکرار جنگ و ویرانی‌های آینده در غزه، در تخصیص مبالغ هنگفت برای بازسازی این منطقه احتیاط بیشتری نشان داده‌اند. بدر عبدالعاطی، وزیر خارجه مصر، پیشنهاد داده که اروپا نیز می‌تواند بخشی از هزینه‌ها را تأمین کند. آنتونیو کوستا، رئیس شورای اروپا در نشست سه‌شنبه اعلام کرد که اتحادیه اروپا آماده است کمک‌های ملموسی در این زمینه ارائه دهد. با این حال، کشور‌های خلیج فارس که احتمالاً باید سهم عمده‌ای از هزینه‌ها را متقبل شوند، همچنان محتاط باقی مانده‌اند. تنها دو رهبر از کشور‌های خلیج فارس (امیر قطر و پادشاه بحرین) حاضر بودند و این نتوانست جبهه‌ای متحد و قوی ایجاد کند؛ موضوعی که مصر امیدوار بود به نمایش بگذارد. این مسئله همچنین سؤالاتی را درباره میزان حمایت کشور‌های خلیج از این طرح مطرح کرده است.
دولت راست‌گرای افراطی اسرائیل، به همراه بخشی از جامعه این کشور، مخالفت جدی خود را با تشکیل یک دولت مستقل فلسطینی اعلام کرده است. در حالی که ایالات متحده به‌طور رسمی از راه‌حل دو کشوری حمایت می‌کند، رویکرد دولت ترامپ که به نظر می‌رسد به اسرائیل نزدیک‌تر است، تعهد واشنگتن به ایجاد یک کشور فلسطینی را زیر سؤال برده است. رهبران کشور‌های عربی تأکید دارند که طرح ترامپ برای تبدیل غزه به یک «ریویرا» ساحلی، عملاً هر گونه چشم‌اندازی برای تشکیل دولت فلسطینی را نابود می‌کند.
در مقابل، اسرائیل از این طرح استقبال کرده و وزارت خارجه آن روز سه‌شنبه در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که این طرح فرصتی است برای مردم غزه تا آزادانه سرنوشت خود را انتخاب کنند و شایسته تشویق است. این موضع‌گیری‌ها نشان‌دهنده اختلافات عمیق در سطح بین‌المللی و منطقه‌ای درباره راه‌حل‌های ممکن برای مسئله فلسطین و آینده غزه است.
در این راستا، روزنامه صهیونیستی «هاآرتص» به قلم «امیر تیبون» به این پرسش پاسخ دهد که آیا طرح عربی برای پایان جنگ در غزه می‌تواند مورد پذیرش آمریکا و اسرائیل قرار گیرد یا خیر؟ وی در این یادداشت معتقد است طرح عربی راه‌حلی دیپلماتیک و قابل اجراست که می‌تواند با کنار گذاشتن حماس از قدرت و تشکیل دولتی تکنوکرات، ثبات و بازسازی در غزه را فراهم کند. رد سریع طرح از سوی دولت ترامپ نتیجه هماهنگی نزدیک با دولت نتانیاهو است، زیرا هر دو طرف با هرگونه پایان دادن به جنگ به‌نحوی که به تغییر شرایط موجود منجر شود، مخالفند.
وی در ادامه یادداشت تاکید می‌کند ادامه جنگ و وضعیت فعلی غزه به نفع نتانیاهو و ائتلاف افراطی اوست، زیرا تغییر شرایط موجود می‌تواند به فروپاشی ائتلاف حکومتی و از دست دادن حمایت افراط‌گرایان منجر شود. طرح عربی بهترین راه ممکن برای دستیابی هم‌زمان به اهداف انسانی (بازگشت گروگان‌ها) و سیاسی (کنار گذاشتن حماس از قدرت) است.
در نهایت وی به این نتیجه می‌رسد که رد سریع طرح عربی از سوی دولت ترامپ و دولت نتانیاهو نشان‌دهنده تمایل این دو طرف به ادامه وضعیت موجود است، حتی اگر این وضعیت به تشدید بحران در غزه و عدم تحقق اهداف انسانی و سیاسی منجر شود. او معتقد است که علی‌رغم مخالفت‌ها، طرح عربی یک راه‌حل واقع‌بینانه و معقول است که امکان بازگشت گروگان‌ها، کنار گذاشتن حماس از قدرت و بازسازی غزه را به‌صورت هم‌زمان فراهم می‌کند. نویسنده تأکید می‌کند که هرچند مخالفت اولیه ناامیدکننده است، اما نباید آن را به‌عنوان پایان تلاش‌ها تلقی کرد. به‌عبارت دیگر، نتیجه‌گیری او این است که باید به تلاش‌های دیپلماتیک ادامه داد، زیرا طرح عربی هنوز بهترین مسیر برای حل مشکلات موجود است.
دکتر بورجو اوزچلیک پژوهشگر ارشد در حوزه امنیت خاورمیانه و شمال آفریقا در انستیتوی خدمات متحد سلطنتی (RUSI) در لندن در یادداشتی در نشریه نشنال اینترست می‌نویسد: نشست اضطراری جهان عرب در قاهره تلاش کرد طرحی را برای بازسازی غزه معرفی کند که بر حفظ جمعیت منطقه، کنار گذاشتن حماس از قدرت و ایجاد نهادی متشکل از تکنوکرات‌های فلسطینی برای مدیریت این دوره تأکید داشت. با این حال، فقدان راهکاری مشخص برای خلع سلاح حماس و حذف نقش نظامی آن، این طرح را در برابر مخالفت‌های اسرائیل و آمریکا آسیب‌پذیر کرده است.
دکتر بورجو اوزچلیک می‌نویسد: این طرح به‌طور ضمنی نشان‌دهنده تلاش جهان عرب برای انتقال هزینه‌های بازسازی به سطح بین‌المللی و ایجاد اجماعی گسترده‌تر است. با وجود پیچیدگی‌های موجود، طرح مصر می‌تواند نقطه آغازی برای تغییر رویکرد عربی در مواجهه با حماس باشد و حمایت جهانی را جلب کند. موفقیت این مسیر وابسته به تعهد کشور‌های عربی به تقویت تشکیلات خودگردان و استفاده از فرصت شکاف‌های داخلی حماس برای تضعیف نقش نظامی آن است. اما در نهایت، تحقق این اهداف بدون تغییر نگرش اسرائیل و تأمین حمایت مالی و سیاسی از سوی بازیگران بین‌المللی دشوار خواهد بود.
طرح عربی بازسازی غزه، با وجود ارائه راهکار‌هایی مانند حذف حماس از قدرت و تشکیل یک دولت تکنوکرات، با چالش‌های مهمی روبه‌رو است. مخالفت جدی اسرائیل و دولت آمریکا، به ویژه در زمینه خلع سلاح حماس و تغییر وضعیت موجود، نشان از سختی پذیرش این طرح در سطح بین‌المللی دارد. علاوه بر این، نبود شفافیت در تأمین منابع مالی و اختلاف نظر میان کشور‌های خلیج فارس نیز مانعی قابل توجه بر سر اجرای موفق آن به شمار می‌رود.
