در سال ۲۰۲۴، روسیه با پیشروی در اوکراین و کنترل ۲۸۰۰ کیلومتر مربع، موضع نظامی خود را تقویت کرد، در حالی که اوکراین موفقیت‌های قابل‌توجهی نداشت. با فشار‌های داخلی و خارجی، کی‌یف احتمال مذاکره و امتیازات سرزمینی را مطرح کرده است. سناریو‌های محتمل برای سال ۲۰۲۵ شامل تصرف کامل دونباس، مذاکرات پیچیده، تداوم جنگ، پایان تدریجی یا آتش‌بس موقت است، اما نتیجه به قدرت نظامی و فشار‌های بین‌المللی وابسته می‌باشد.
فرارو- صفوان جولاق روزنامه نگار و تحلیلگر سیاسی وب سایت الجزیره
به گزارش فرارو به نقل از الجزیره، با گذر از سال ۲۰۲۴ و آغاز ۲۰۲۵، جنگ روسیه و اوکراین وارد چهارمین سال خود می‌شود؛ در حالی که اختلاف نظر‌ها درباره مسیر آینده این درگیری همچنان ادامه دارد. برخی ناظران، این دوره را فرصتی برای پایان جنگ می‌دانند، در حالی که دیگران از احتمال تشدید درگیری‌ها سخن می‌گویند و بر این باورند که آنچه تاکنون گذشته، تنها مقدمه‌ای برای تحولات گسترده‌تر بوده است.
این تحلیل‌ها بر اساس واقعیاتی است که سال ۲۰۲۴ را به سالی موفقیت‌آمیز برای روسیه تبدیل کرده است. مسکو در این سال با پیشروی‌هایی قابل توجه، کنترل بیش از ۲۸۰۰ کیلومتر مربع از اراضی، به‌ویژه در استان دونتسک در جنوب شرق اوکراین را به دست آورد. در مقابل، کی‌یف نتوانسته است موفقیت‌های چشمگیری در بازپس‌گیری مناطق از دست رفته کسب کند. حتی با وجود افزایش بهره‌گیری از پهپاد‌های تهاجمی، تحویل جنگنده‌های اف ۱۶ و مجوز استفاده از موشک‌های دوربرد غربی برای حمله به عمق خاک روسیه، عملیات‌های متقابل اوکراینبرخلاف سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ با موفقیت همراه نبوده است.
با تداوم فشار‌های روسیه و اصرار متحدان غربی، اوکراین گهگاه سیگنال‌هایی مبنی بر آمادگی برای پایان جنگ از طریق مذاکره ارسال کرده و از احتمال ارائه امتیازات سرزمینی در قبال تضمین‌های امنیتی سخن گفته است. این موضع‌گیری‌ها جنگ اوکراین را در سال ۲۰۲۵ با پنج سناریوی محتمل مواجه می‌کند؛ سناریو‌هایی که برخی پایان احتمالی جنگ و برخی دیگر صرفاً ادامه درگیری‌ها را پیش‌بینی می‌کنند.
سناریوی نخست؛ تسلط کامل بر دونباس
این سناریو بر پیشروی‌های بیشتر روسیه تا تصرف کامل منطقه دونباس (شامل استان‌های دونتسک و لوهانسک) و همچنین تلاش برای الحاق اراضی جدید در زاپوریژیا و خرسون پیش از آغاز بهار متمرکز است. مطابق داده‌های منتشرشده توسط وب‌سایت «دیپ استیت»، روسیه در حال حاضر کنترل حدود ۶۰ درصد از مساحت دونتسک و نزدیک به ۹۸ درصد از لوهانسک را در اختیار دارد.
اولیانا بیزبالکو تحلیلگر نظامی در گفت‌و‌گو با الجزیره اظهار داشت: «دونباس همچنان اولویت اصلی روسیه است، اما این کشور نیرو‌های خود را برای عملیات‌های هجومی در جنوب نیز بسیج کرده است. زمستان بهترین زمان برای پیشبرد این اهداف به شمار می‌رود و احتمال تغییرات اساسی پیش از بهار اندک است. در نهایت، تعیین‌کننده اصلی همچنان قدرت نظامی طرفین خواهد بود.» وی تاکید کرد که اوکراین در حال حاضر توانایی متوقف کردن پیشروی روسیه یا به دست گرفتن ابتکار عمل در جبهه‌ها را ندارد. مقامات اوکراینی نیز، تحت فشار‌های خارجی، از هدف آزادسازی کامل اراضی خود عقب‌نشینی کرده‌اند. به گفته بیزبالکو، «رهبران غربی نیز دیگر به این هدف باور ندارند و به‌طور فعال کی‌یف را به سمت پذیرش صلح سوق می‌دهند.»
سناریوی دوم؛ انتظار مذاکرات پرچالش
این سناریو بر احتمال آغاز مذاکرات میان روسیه و اوکراین تأکید دارد، چرا که تمامی بازیگران درگیر جنگ، پایان این منازعه را در مذاکره می‌بینند. با این حال، اختلاف نظر درباره زمان و اهداف مذاکرات همچنان وجود دارد. اولیانا بیزبالکو تحلیلگر مسائل نظامی معتقد است: «جنگ ممکن است اکنون به نقطه اوج خود نزدیک شده باشد و پس از آن به پایان برسد. اما نکته مهم، شکل و شرایط این پایان است. اوکراین خواستار توقف کامل جنگ با تضمین‌های امنیتی و خروج روسیه از تمامی اراضی‌ای است که پیش از سال ۲۰۱۴ در اختیار نداشته است. در مقابل، مسکو به دنبال تضمین‌هایی برای امنیت خود و جلوگیری از پیوستن اوکراین به ناتو است.»
بیزبالکو معتقد است که ایالات متحده با استفاده از سیاست «چماق و هویج» می‌تواند مسکو و کی‌یف را به سمت مذاکرات سوق دهد. با این حال، در صورت شکست این تلاش‌ها، جنگ با هزینه‌های بیشتری برای هر دو طرف ادامه خواهد یافت و احتمالاً کفه ترازوی نظامی همچنان به سود روسیه باقی خواهد ماند. طبق آمار مقامات اوکراینی، روسیه هم‌اکنون حدود ۱۸ درصد از مساحت اوکراین را که معادل ۶۰۳،۶ هزار کیلومتر مربع است، در اختیار دارد.
سناریوی سوم؛ روسیه مذاکره نمی‌کند
برخی تحلیلگران بر این باورند که روسیه همچنان بر تداوم جنگ تمرکز دارد و احتمالاً به مذاکرات جدی تن نخواهد داد. شواهد موجود، از جمله بسیج نیرو‌ها و ادامه حملات، نشان می‌دهد که حتی اگر مسکو به صورت ظاهری تمایل خود به مذاکره را اعلام کند، هدف اصلی آن حفظ و تقویت مواضعش در میدان جنگ است. این سناریو همچنین بر این فرض استوار است که روسیه تلاش خواهد کرد از هرگونه وقفه در جنگ برای تثبیت دستاورد‌های نظامی و پیشبرد اهداف راهبردی خود استفاده کند، در حالی که فشار‌های بین‌المللی و هزینه‌های اقتصادی همچنان بر کی‌یف سنگینی می‌کند.
سناریوی چهارم؛ پایان جنگ پس از یک سال
به گفته اولیگ ژدانوف کارشناس نظامی و سرهنگ ذخیره اوکراینی، این سناریو بر احتمال پایان جنگ از طریق مذاکره تأکید دارد، اما او معتقد است که این مذاکرات در کوتاه‌مدت واقعی نخواهند بود و پایان جنگ حداقل تا یک سال دیگر محقق نمی‌شود. ژدانوف در این‌باره اظهار داشت: «اگر مذاکراتی در سال جاری صورت گیرد، صرفاً جنبه صوری خواهد داشت. ما با احتمال وقوع یک تشدید گسترده درگیری‌ها مواجه هستیم که تا زمان برتری قاطع یکی از طرفین در میدان نبرد ادامه خواهد یافت. این برتری می‌تواند موقعیت اوکراین را در مذاکرات تقویت کند، اما چنین تحولی بعید است قبل از پایان سال ۲۰۲۵ یا حتی اوایل ۲۰۲۶ اتفاق بیفتد.»
ژدانوف بر لزوم احتیاط در برابر اظهارات مسکو تأکید کرده و گفته است: «روسیه در سال ۲۰۲۴ حدود ۴۳۰ هزار نیروی جدید جذب کرده و برای سال ۲۰۲۵ نیز برنامه دارد ۴۵۰ هزار نیروی دیگر را به خدمت بگیرد. این کشور همچنین در حال آماده‌سازی نیرو‌های خود برای عملیات‌های هجومی گسترده در جنوب اوکراین است. این اقدامات نشان می‌دهد که کرملین نه تنها قصد توقف جنگ را ندارد، بلکه برای ادامه درگیری‌ها آماده می‌شود.»
سناریوی پنجم: آتش بس و توقف موقت جنگ
این سناریو به پایان کامل جنگ منجر نمی‌شود، بلکه آن را به‌طور موقت متوقف می‌کند تا طرفین با میانجی‌گری، بر سر توافقی و معیار‌های صلح به تفاهم برسند. ولودیمیر ویسنکو تحلیلگر ارشد مسائل اروپا معتقد است: این سناریو با اصرار تیم ترامپ بر آتش‌بس موقت در صورت آغاز مذاکرات بین روسیه و اوکراین تقویت می‌شود. احتمال توقف موقت جنگ بیشتر است و اجرای آن سریع‌تر از پایان کامل درگیری خواهد بود.» ویسنکو معتقد است که روسیه هنوز به اهداف خود نرسیده است، اما ممکن است واقعاً به توقف موقت جنگ علاقه‌مند باشد، نه به پایان آن. او همچنین اشاره می‌کند که مشکلات داخلی روسیه، از جمله خستگی عمومی جامعه روسیه (مانند جامعه اوکراین) از جنگ، این کشور را به سمت چنین سناریویی سوق می‌دهد. او می‌گوید: «حتی دستاورد‌های اندک نظامی که روسیه به آنها دست یافته است، هزینه‌های سنگینی در زمینه تلفات انسانی، منابع و اقتصاد برای این کشور به همراه داشته است.»
