نیاز ۱۳ میلیارد متر مکعبی دریاچه ارومیه به آب برای رسیدن به تراز اکولوژیک

علی ارواحی افزود: تراز اکولوژیک دریاچه ارومیه ۱۲۷۴.۱ متر است در چنین ترازی حجم مخزن دریاچه ارومیه برای اینکه در شرایط اکولوژیک قرار بگیرد نیازمند ۱۴.۵ میلیارد متر مکعب آب است، قبل از بارش‌های اخیر به نوعی می‌توانیم بگوییم دریاچه ارومیه به لحاظ افت شدید تراز آب، بحرانی‌ترین وضعیت خود را در تمام ادوار گذشته تجربه کرد، یعنی تراز آب به پایین‌تر از ۱۲۷۰ متر رسیده بود.

به گزارش ایرنا، وی اظهار داشت: اینطور که گفته شد بارش‌های اخیر نشان می‌دهد تراز دریاچه ارومیه بیش از ۲۶ سانتیمتر افزایش یافته است، پیش بینی این است که حداکثر الان تراز ممکن است ۱۲۷۰ متر باشد و توجه به این نکته لازم است که در شرایط فعلی و بارش‌های اخیر حجم آبی دریاچه به یک میلیارد و ۲۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است، بنابراین برای اینکه دریاچه ارومیه در شرایط مطلوب و اکولوژیک خود قرار گیرد که بتواند کارکردهایش حفظ شود همچنان بیش از ۱۳ میلیارد متر مکعب کمبود آب دارد و نیاز است تراز دریاچه بیش از ۴ متر افزایش یابد، یعنی به لحاظ حجم آب کمبودی بیش از ۱۳میلیارد متر مکعب را در مخزن دریاچه داریم و به لحاظ تراز هم حدود ۴ متر نسبت به تراز اکولوژیک پایین‌تر است.

متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی ادامه داد: حقابه‌ای که برای دریاچه ارومیه تعریف شده ۳.۴ میلیارد متر مکعب است که باید سالانه به دریاچه برسد، از این میزان بخشی تبخیر می‌شود و بخشی به سطح زمین نفوذ می‌کند، با فرض اینکه این میزان آب به دریاچه ارومیه تخصیص یابد، حداقل حدود ۴ سال زمان نیاز است تا دریاچه از شرایط بحرانی فعلی خارج شود.

البته مدت زمان مورد نیاز برای تثبیت تراز دریاچه ارومیه در سطح اکولوژیک آن با فرض تخصیص کامل حقابه، بیشتر از این مدت خواهد بود. البته باید این را هم در نظر گرفت که سال آبی قبل حقابه‌ای به دریاچه داده نشده است، همچنین سال قبل‌تر هم فقط یکبار آبی به حجم ۳۰۰ میلیون متر مکعب از تونل کانی سیب به سمت دریاچه رهاسازی شد که گفته می‌شود تمام آنهم به دریاچه نرسیده است، البته قرار بود که سالانه ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب از این تونل به دریاچه برسد که تاکنون محقق نشده است.

قبل از بارش‌های اخیر به نوعی می‌توانیم بگوییم دریاچه ارومیه به لحاظ افت شدید تراز آب، بحرانی‌ترین وضعیت خود را در تمام ادوار گذشته تجربه کردارواحی با اشاره به نقش طرح‌های سازه‌ای برای انتقال آب به دریاچه ارومیه تاکید کرد: معمولا هر سازه آبی که به بهانه محیط زیست احداث می‌شود، تقاضا‌های دیگری در آن حوزه ایجاد می‌کند مثلا بلافاصله بخش کشاورزی و یا صنعت وارد میدان می‌شوند و به دنبال سهم خواهی می‌آیند و عملا باز هم سر محیط زیست بی کلاه می‌ماند، تجربه این را نشان می‌دهد که سازه‌های کنترلی و تنظیمی مادامی که پروتکل و دستورالعمل مشخص نداشته باشند برون داد آن‌ها هم چندان شامل حال محیط زیست و یا به طور خاص تالاب‌ها نمی‌شود.

وی گفت: زمانی که با احداث سد کانی سیب مخالفت می‌شد به همین دلایل بود، گفته می‌شد که با هزینه‌های بالا خسارت‌های زیست محیطی زیادی وارد می‌کند همچنین باعث پیامد‌های منفی در مبدا خواهد شد ضمن اینکه ناپایدار خواهد بود یعنی به محض کاهش بارندگی، آن سازه هم کارکرد خود را از دست می‌دهد همان روندی که اکنون با آن مواجه هستیم و می‌بینیم که آبی از کانی سیب روانه دریاچه نمی‌شود، بنابراین بهتر است به جای تعریف سازه به مدیریت نرم روی آوریم.

جوشش چشمه در بستر دریاچه ارومیه امری طبیعی است

وی درباره جوشش چشمه از بستر دریاچه ارومیه گفت: متخصصان این موضوع را امری طبیعی در این ناحیه می‌دانند، در واقع این چشمه‌ها در ادوار مختلف در دریاچه ارومیه فعال بودند، اما در چند سال گذشته به علت کاهش شدید تخصیص حقابه دریاچه ارومیه و از طرف دیگر به علت تشدید بهره وری از آب‌های زیرزمینی و همزمان دخل و تصرف‌هایی که در بستر دریاچه رخ داد، موجب شد که این چشمه‌ها کارکرد خود را از دست بدهند و خشک شوند.

متخصص مدیریت زیست‌بوم‌های تالابی افزود: در واقع این چشمه‌ها در این سال‌ها به علت این شرایط عملا فعالیتی نداشتند، اما بارش‌های اخیر باعث شد برخی از این چشمه‌ها بتوانند آب‌های زیرسطحی را به سمت دریاچه منتقل کنند بنابراین موضوع عجیبی نیست.

ارواحی درباره نقش این چشمه‌ها در میزان آبرسانی به دریاچه ارومیه گفت: به نقل از مسئولان برآورد شده این چشمه‌ها می‌توانند سالانه بین ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب را به دریاچه منتقل کنند، اما نکته‌ای که لازم است به آن توجه کنیم این است که تداوم فعال بودن این چشمه‌ها مستلزم تداوم بارش ها، جلوگیری از دخل و تصرف در بستر دریاچه ارومیه و همچنین تخصیص حقابه دریاچه است و اینکه بتوانیم برداشت بی رویه آب‌های زیر زمینی را کنترل کنیم.

وی اظهار داشت: این چشمه‌ها از آب‌های زیرسطحی تغذیه می‌شوند؛ در واقع آب‌های زیر سطحی را در قالب جوشش این چشمه‌ها به سمت دریاچه می‌بینیم، این مدت دریاچه خشک بود چشمه‌ها هم خشک بودند؛ در واقع زمان کم آبی و خشکسالی در عمل چشمه‌ها بیشتر طول سال خشک می‌شوند و خروجی آن‌ها بسیار محدود می‌شود مگر همزمان با بارش‌ها دوباره به جوشش در آیند.