مومیایی‌های یخ زدۀ مغولستان و راز شیر گاومیش!

یخبندان همیشگی کوه‌های شرق اوراسیا به آرامی در حال ذوب شدن است و این به آشکار شدن راز‌های امپراتوری ترسناک مغول کمک خواهد کرد؛ از بقایای اجساد مدفون‌شده اشراف مغول گرفته تا عطش سیری‌ناپذیر آن‌ها برای شیر گاومیش!

به گزارش فرادید، محققان به تازگی بقایای گورستانی در محوطه‌ی موسوم به خوریگ در ارتفاعات کوه‌های خُووسگول را مطالعه کرده‌اند. تاریخ‌گذاری نشان داد این گورستان در قرن سیزدهم و از زمان اتحاد امپراتوری مغول در سال ۱۲۰۶ میلادی آغاز به کار کرده است؛ همان سالی که چنگیزخان بدنام به عنوان فرمانروای تمام مغول‌ها اعلام شد.

او با کمک یک ارتش بی‌باک اسب‌سوار، در سراسر آسیا لشکرکشی‌های خونینی به راه انداخت و پایه‌های بزرگترین امپراتوری زمینی در تاریخ را که از سواحل اقیانوس آرام در آسیا تا اروپای شرقی را در بر می‌گرفت، پی‌ریزی کرد. دنیا دیگر مثل قبل نشد.

محققان در حال اسکن مومیایی یک جنگجوی مغول

سال‌های ۲۰۱۸ و ۲۰۱۹، اسکلت‌های ۱۱ فرد در محل تدفین سرآمدان کشف شد و این کشف به واسطه‌ی ذوب شدن یخ‌های دائمی انجام شد. این اجساد با وجود گذشت بیش از ۸۰۰ سال، به لطف دمای زیر صفر، هنوز به طرز شگفت‌آوری در وضعیت خوبی بودند.

به نظر می‌رسد کسانی که اینجا دفن شدند از مقام و مرتبه عالی اجتماعی برخوردار بودند، چون هم لباس‌های مرغوب به تن داشتند و هم گورنهاده‌های مجللی در کنارشان یافت شد.

محققان در این مطالعه اخیر، به طور خاص به تجزیه و تحلیل بقایای بدن علاقمند شدند، چون از این طریق می‌توانستند شیوه زندگی و رژیم غذایی این اشراف امپراتوری مغول را درک کنند. آن‌ها با بررسی پروتئین‌های موجود در جرم دندان این افراد، شواهد مستقیمی از شیر اسب‌ها، گوسفندان، بزها، گاو‌ها و به‌ویژه گاومیش‌ها به دست آوردند.

محققان از یافتن این شواهد بسیار هیجان‌زده شدند، چون این حیوانات نقش بسیار مهمی در فرهنگ مردم مناطق مرتفع اوراسیای شرقی داشتند. مصرف این حیوانات برای زندگی در چنین محیط‌های خشنی بسیار کاربردی بوده است. این حیوان علاوه بر یک منبع غذایی پرکالری، مو‌های ضخیم برای منسوجات گرم و چربی برای تولید کالا‌های مفیدی مانند شمع نیز در اختیار مغولان می‌گذاشته.

آلیشیا ونترسکا میلر، استادیار مردم‌شناسی دانشگاه میشیگان در بیانیه‌ای گفته است: «مهمترین یافته ما زنی اشرافی بود که کلاهی از پوست درخت غان به نام Bogtog و لباسی ابریشمی منقوش به نقش اژد‌های پنج پنجه طلایی به تن داشت. تجزیه و تحلیل‌های پروتئومی ما را به این نتیجه رساند که او در طول زندگی‌اش شیر گاومیش نوشیده است. این یافته به ما کمک کرد به استفاده‌ی طولانی‌مدت از این حیوان نمادین در منطقه و ارتباط آن با حاکمان سرآمد پی ببریم.»

لباس ابریشمی یافت شده در یک گور مغولی

جِی. بایارسایخان، محقق مؤسسه ماکس پلانک و موزه ملی مغولستان افزود: «ظروف سرامیکی به فانوس‌هایی از جنس محصولات لبنی تبدیل شدند که نمایانگر ایده‌های مذهبی دیرینه و زندگی روزمره‌ی اشرافیان امپراتوری مغول هستند.»

اگرچه ذوب شدن یخ‌های دائمی به دانشمندان کمک کرد تا اجساد را پیدا کنند، اما این بقایای تاریخی را در معرض غارت نیز قرار داد. اگر افزایش دما ادامه یابد و یخ‌های دائمی بیشتر ذوب شوند، بیم آن می‌رود که برخی از بقایای یخ‌زده باستان‌شناسی، چه در اینجا و چه در جا‌های دیگر، قبل از اینکه به درستی مورد ارزیابی قرار گیرند، نابود شوند.

جولیا کلارک، باستان‌شناس Nomad Science توضیح می‌دهد: «درجه‌ی غارتی که ما پیش‌بینی می‌کنیم، بی‌سابقه است. تقریباً هر گوری که ما روی سطح پیدا کردیم اخیراً غارت شده است.» این مطالعه در مجله Communications Biology منتشر شده است.