پس از دو سال تاخیر دولت دوازدهم و سیزدهم سرانجام لایحه برنامه هفتم توسعه تقدیم مجلس شد. روز گذشته ابراهیم رئیسی با حضور در خانه ملت، لایحه برنامه هفتم توسعه را تقدیم مجلس کرد. حال نوبت به مجلس رسیده است تا برنامه ارائه‌شده را متناسب با سیاست‌های تدوین‌شده بررسی کند. مجلسی که در آستانه انتخابات است. باید دید که آیا ایراداتی که اقتصاددانان و برنامه‌نویسان درباره برنامه هفتم داشتند، مورد نقد و توجه نمایندگان نیز قرار می‌گیرد یا نه، مهمتر اینکه مجلس نسبت به این برنامه تا چه میزان با دولت مماشات خواهد کرد؟
به گزارش هم میهن، یکی از دستور کار‌های مهم مجلس در روز گذشته ارائه برنامه هفتم توسعه به مجلس بود؛ برنامه‌ای که قرار بود توسط مسعود میرکاظمی تهیه و ابلاغ شود، اما در نهایت با حضور داود منظور، رئیس فعلی آن نهایی شد. این برنامه با تاخیر حدوداً ۲ساله در نهایت ۳۰ اردیبهشت‌ماه ابلاغ شد.
لایحه برنامه هفتم توسعه برای سال‌های ۱۴۰۲ تا ۱۴۰۶ تدوین شده، دارای ۲۲ فصل و ۷ بخش است که بخش‌های اقتصادی، زیربنایی، فرهنگی و اجتماعی، علمی، فناوری و آموزشی، سیاست خارجی، دفاعی و امنیتی و اداری، حقوقی و قضائی است. از همان روز‌های نخست، دولت سیزدهم درگیر این برنامه شد، اما با تمدید برنامه ششم، زمان برای تدوین آن خرید، اما در موعد تعیین‌شده نتوانست آن را تهیه و نهایی کند.
به همین دلیل مجلس پیش‌شرط رسیدگی به لایحه بودجه را ارائه لایحه برنامه هفتم توسعه اعلام کرد. هرچند که با پادرمیانی، مجلس از موضع خود عقب نشست. محمدرضا میرتاج‌الدینی، عضو کمیسیون برنامه‌وبودجه مجلس در آن زمان اعلام کرد: «آقای قالیباف و آقای رئیسی به‌صورت مستقیم درباره لوایح بودجه و برنامه توسعه هفتم با هم مذاکره کرده‌اند و احتمالاً دولت هرچه زودتر برنامه توسعه هفتم را به مجلس بفرستد. البته، دولت قرار است برنامه ششم را طبق شرایط و زمان حال حاضر مورد بازنگری قرار بدهد و در قالب برنامه توسعه هفتم به مجلس ارسال کند.».
اما دولت لایحه بودجه را هم با تاخیر به مجلس تقدیم کرده و قول داد که به‌سرعت برنامه هفتم توسعه هم به مجلس تقدیم می‌شود. اما سرعت دولت سیزدهم ماه‌ها طول کشید. در نهایت روز گذشته رئیسی، رئیس دولت با همراهی سیداحسان خاندوزی، وزیر اقتصادی و داود منظور، رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور لایحه برنامه هفتم توسعه را به مجلس تقدیم کردند.
سید ابراهیم رئیسی، رئیس دولت در جلسه روز گذشته بعد از تقدیم لایحه به مجلس گفت: «بعضی‌ها می‌گفتند دولت اصلا برنامه دارد یا نه؟ ما از روز اول برنامه داشتیم. برنامه هفتم براساس سیاست‌های ابلاغی و آسیب‌شناسی از شش برنامه گذشته تهیه شد. برنامه هفتم با نگاه براساس توان و ظرفیت‌های دولتی و خصوصی و همچنین چالش‌ها و موانع و رفع آن‌ها و دستیابی به توسعه تهیه شد.
در شهریورماه سال ۱۴۰۱ بعد از ابلاغ سیاست‌های کلی نظام مرحله تنظیم لایحه برنامه هفتم آغاز و تا اسفند سال گذشته پیش‌نویس لایحه نهایی شد. با آغاز سال جدید نیاز اصلاحاتی در متن پیش‌نویس احساس شد و کار بررسی و اعمال تغییرات در فروردین و اردیبهشت سال جاری صورت گرفت.»
او با بیان اینکه در تدوین لایحه برنامه هفتم از نظرات کارشناسی و علمی شخصیت‌ها، صاحب‌نظران و کارشناسان بهره گرفته شد، افزود: «ما تاکنون ۶ برنامه داشتیم و اکنون میزان تحقق و عملیاتی شدن آن‌ها قابل ارزیابی است. باید بررسی کنیم که چه میزان به برنامه‌ها عمل شده و اجرایی شده‌اند. نگاه ما این بود که برنامه هفتم جای اصلاح قوانین جاری کشور نیست. برخی توقع داشتند قانون جاری را در برنامه هفتم اصلاح کنیم یا همه مسائل ریز و درشت در برنامه گنجانده شود، ولی این امکان‌پذیر نبود.
مسئله‌محوری و نگاه به اولویت‌ها در برنامه هفتم وجود دارد. مسائلی که دوستان در دولت و مجلس می‌گویند اشتباه نیست، ولی باید توجه داشت که آیا این مسائل در اولویت است یا خیر. در برنامه هفتم سه سند داریم؛ یک سند مربوط به مستندات برنامه، تحلیل و آسیب‌شناسی و راهکارهاست. سند دوم؛ سند برنامه شامل برنامه‌ها و احکام است. سند سوم؛ مربوط به مقررات برات دولت است که به قانون نیاز ندارد و خود دولت می‌تواند عمل کند.»
رئیس دولت تاکید کرد: «این مسئله نیاز به آسیب‌شناسی داشت و باید نسبت به ۶ برنامه گذشته این امر صورت می‌گرفت تا مشخص شود که به چه علت برنامه‌ها آنچنان که باید اجرایی نشده است و می‌توان گفت متوسط ۳۰ تا ۳۵ درصد برنامه‌های گذشته اجرایی شده است. ناترازی‌ها یکی از چالش‌های مهم کشور و یکی از دغدغه‌های دولت است، ناترازی در انرژی، ناترازی آب، ناترازی صندوق‌ها؛ ما با ناترازی‌های متعددی مواجه هستیم.
دولت از ابتدا تلاش کرد ناترازی‌ها را تراز کند. باید بتوانیم این ناترازی‌ها را مدیریت کنیم. عقب‌ماندگی داریم عقب‌ماندگی‌های سال‌هایی که باید کار می‌شد، نیروگاه ساخته می‌شد، برخی پروژه‌ها و طرح‌ها برای ۲۳ سال قبل است. اقداماتی که ۶۰ یا ۷۰ درصد انجام شده باید تکمیل شود و طرح‌های نیمه‌تمام را سریع در کشور با اولویت‌هایی که تعریف کرده‌ایم تا سرانجام برسد و این کار انجام می‌گیرد.»
او با اشاره به اینکه برخی در سخنانشان می‌گویند شما قول دادید که یک میلیون مسکن ایجاد می‌کنید، بیان کرد: «در پاسخ می‌گویم اول اینکه این میزان مسکن در سال نیاز کشور است آن‌ها که نساختند باید جواب دهند که چرا این کار را نکردند و چرا کم گذاشتند؟ حداکثر ۳۰۰ هزار مسکن سالانه ساخته شده است. اینکه می‌گوییم یک میلیون هم نیاز کشور، هم مصوبه قانونی مجلس و هم وعده‌ای است که ما داده‌ایم و به‌دنبال اجرای آن هم هستیم. حتما مجلس در کنار دولت آنچه که خواسته مردم است را دنبال خواهد کرد. اتفاقات اخیر بازار مسکن حرکت خوبی برای کنترل بازار بود.»
او با اشاره به اقداماتی که در حوزه انتظارات تورمی وجود دارد و مثلاً یک پایه آن مسئله کسری بودجه است، گفت: «سال گذشته با مجلس تلاش کردیم کسری آنچنانی نداشته باشیم که این کار به‌خوبی حاصل شد. سال قبل از آن ۴۸۰ هزار میلیارد کسری بودجه داشتیم، اما بدون استقراض از بانک مرکزی تلاش شد این کسری جبران شود. امروز مسئله ایجاد اشتغال و کاهش بیکاری قابل مشاهده است.
در مناطق زیادی خوب کار شده و برخی مناطق باید باز هم کار کنیم تا بتوانیم یک آمار واقعی از ایجاد اشتغال بدهیم. ما در این برنامه نسبت به انرژی، ترانزیت، گردشگری، صنعت و معدن و اقتصاد دیجیتال برنامه‌هایی را قرار داده‌ایم. در اقتصاد دیجیتال برخی کشور‌های همسایه به میزان پول نفت ما از این اقتصاد درآمد دارند. کار باید کرد. در حوزه اقتصاد دیجیتال زمینه کار بسیار داریم که برنامه‌اش را در اینجا ذکر کرده‌ایم.»
محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس پس از سخنان رئیس دولت در صحن علنی و تقدیم لایحه برنامه هفتم توسعه گفت: «این کار مهم و اساسی و تقدیم برنامه پنج‌ساله هفتم توسعه به مجلس انجام شد و این برنامه بدون شک با همکاری مجلس و دولت و با توجه به اولویت‌ها و سیاست‌های کلان و همچنین همانگونه که به مسئله‌محوری و اولویت‌بندی کار اشاره شد، به نتیجه برسد. طبق آیین‌نامه زمان‌بندی اعلام می‌شود و امید است با سرعت و دقت در مجلس به این امر مهم بپردازیم. امیدوارم این برنامه به‌گونه‌ای رقم بخورد که ما بتوانیم بر مشکلات کشور بدون شک فائق آییم.»
مرتضی محمودوند، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نیز درباره این موضوع که چرا مجلس با دولت بر سر تأخیر در ارسال برنامه هفتم توسعه کنار آمده، معتقد است، مشکل از آنجا ناشی می‌شود که برنامه‌محور شعار می‌دهیم، اما برنامه‌ای در کار نیست.
او گفت: «برنامه هفتم، برنامه رشد، توسعه و بالندگی ملت ایران است. این برنامه به‌معنای اقتصاد و معیشت مردم است و هر سه قوه باید روی آن تاثیرگذاری داشته باشند تا بتوانند گامی برای ملت بردارند. امروز در چارچوب برنامه‌های اعلامی و مصوب چه در طرح‌ها و چه در لوایح و چه به‌عنوان برنامه هفتم مسائلی مطرح می‌شود. به عنوان مثال می‌گویند مشکل اشتغال را حل کرده‌ایم؛ موضوعی که روز گذشته رئیس دولت رسماً درباره آن صحبت کرد.»
این نماینده مجلس ادامه داد: «من به عنوان یک نماینده این سوال را مطرح می‌کنم که اگر مشکل اشتغال را حل کرده‌اید، براساس همین برنامه‌ها که به مردم قول و وعده می‌دهیم، مشکل اشتغال را واقعاً کجا حل کرده‌اید؟ استاندار می‌گوید مشکل اشتغال را در لرستان حل کرده‌ایم و رسماً در رسانه‌ها اعلام می‌کنند که ۲۵ هزار شغل ایجاد کرده‌ایم. مطالبه من این است که اعلام کنند این ۲۵ هزار نفری که شاغل شده‌اند چه کسانی هستند؟ لیست اسامی و مشخصات این افراد را اعلام کنند.
من این موضوع را مستقیم به رئیس دولت در سفر استانی به لرستان گفتم. در لرستان خانواده‌ای وجود ندارد که چند جوان بیکار داشته باشد؛ این درد است. امروز جوانان ما به شهر‌های بزرگ و حتی خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند.»
محمودوند تاکید کرد: «درد ما آمار دروغ و ساختگی و خبردرمانی است. ای‌کاش این خبردرمانی‌ها کمی صحت داشته باشد. این مسئله حال جامعه را بدتر می‌کند. من مسئولیت پاسخگویی به مردم را برعهده دارم. امروز شاهد این دروغ‌ها هستیم. ما مسئولیت داریم که در رسانه‌ها و در استفاده از ابزار‌هایی که داریم برای نفع مردم با هیچکس تعارف نداشته باشیم.»
او با اشاره به مهاجرت نوجوانان و دانش‌آموزان از کشور گفت: «این اوج مصیبت است. چه صاحبان قلم و چه صاحبان تریبون و هر فرد تاثیرگذار دیگری که کوتاهی کرده و از مردم دفاع نکند، مرتکب خیانت شده است.» نماینده لرستان در مجلس خاطرنشان کرد: «اگر برنامه‌محور هستیم و براساس عقل و منطق پیش می‌رویم باید با شفافیت و صداقت آنچه که انجام داده‌ایم را همراه با اسناد آن اعلام کنیم. امیدواریم آنچه را که می‌گویند و شعار می‌دهند نفع آن را به صورت عملی، مردم احساس کنند.»
او در پاسخ به اینکه اعلام‌شده تنها ۳۰ تا ۳۵ درصد برنامه ششم محقق شده و چه تضمینی وجود دارد که برنامه توسعه هفتم محقق شود، بیان کرد: «یکی از راه‌های محقق شدن برنامه‌ها آن است که به نفع مردم باشد. برخی برنامه‌ها به نفع مردم نیست. یکی از ابزار‌های تضمین اجرای این برنامه خانه ملت و به وسیله ابزار‌های نمایندگان مانند تحقیق و تفحص، تذکر، سوال، استیضاح و... است. شاید برخی نمایندگان وکیل‌الدوله باشند.»
احمد دنیامالی، عضو کمیسیون عمران مجلس در این‌باره که رئیس دولت روز گذشته اعلام کرده است برنامه هفتم توسعه براساس آسیب شناسی برنامه‌های توسعه‌ای گذشته نوشته شده است گفت: «اساس برنامه خوب است، اما مشکل این است که این برنامه باید توسط دولت قبل نوشته و مصوب می‌شد که این اتفاق نیفتاد. یک‌سال‌و‌نیم کشور را با شرایط برنامه ششم مدیریت می‌کنیم، درحالی‌که این برنامه ۵ ساله بوده و وقت آن گذشته است. معتقدیم ساختار و شالوده یک تابعی از نتایج و موانعی که در شش برنامه قبلی وجود داشت است، باید رعایت می‌شد.»
او افزود: «برنامه یک برش ۵ ساله و چشم‌انداز و سیاست‌های کلی نظام است؛ بنابراین باید به صورت کمی و کیفی مورد توجه قرار بگیرد. هر برنامه باید دارای عدد و رقم، شاخص و مبنا باشد. یکی از مواردی که باید به‌شدت مورد توجه قرار بگیرد، آن است که چشم‌اندازی که در برنامه هفتم، در قالب برنامه ۵ ساله تعریف می‌کنیم چه می‌تواند باشد؟»
او با تایید سخنان رئیسی درباره ناترازی‌ها عنوان کرد: «باید با دقت بیشتری بتوانیم وضع موجود را بررسی کنیم و هم اینکه برای برنامه ۵ ساله اعدادی قابل تحقق را پیش‌بینی کنیم. یکی از مشکلاتی که در برنامه‌های قبلی شاهد آن بودیم بضاعت ۵ ساله کشور به‌لحاظ تخصیص منابع در برخی حوزه‌ها بود. اما اعدادی که در این برنامه‌ها می‌آمد با آنچه که باید بود، فاصله داشت. تاکید می‌کنم که برنامه هفتم باید کاملاً واقع‌بینانه و به دور از احساسات باشد و حتماً باید تابعی از عملکرد برنامه‌های مختلف به‌ویژه برنامه ششم باشد.»
معین‌الدین سعیدی، عضو کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی نیز درباره سخنان رئیس دولت درباره شاخص‌های تدوین برنامه هفتم و ادعای او درباره اینکه ۳۵ درصد برنامه ششم محقق شده است، گفت: «به نظر من ۳۵ درصد اعلام‌شده از سوی رئیس دولت بسیار خوش‌بینانه بوده است. براساس گزارشی که رئیس کمیسیون اقتصادی ارائه کرده‌اند، درصد تحقق برنامه ششم توسعه ۲۵ درصد بوده است. البته ما معتقدیم این عدد نیز خوش‌بینانه اعلام شده است. معتقدم دولت باید علت درصد پایین تحقق برنامه ششم توسعه را آسیب‌شناسی می‌کرد.»
او با اشاره به تاخیر در ارسال برنامه هفتم توسعه اظهار کرد: «جهت‌گیری‌های بودجه باید بر مبنای برنامه نوشته می‌شد که طبیعتا این فرصت از دست رفت. البته باید از اقدامات اخیر بانک مرکزی و بسته‌های سیاستی که برای مهار قیمت ارز ارائه کرده‌اند، تشکر کنم. تلاش‌های خوبی هم برای رفع انسداد از پول‌های بلوکه‌شده انجام شده است.»
نماینده چابهار تاکید کرد: «از رئیس دولت انتظار داشتیم که برنامه هفتم را با استفاده از اعداد و ارقام برای نمایندگان تشریح و اعلام کند که در چه شرایطی قرار داریم و در بازه زمانی ۵ ساله قرار است با توجه به شاخص‌ها و آمار‌ها به کجا برسیم. فکر می‌کنم که بیشتر کلیاتی را عنوان کردند که در این کلیات نیز چندان راهبرد‌ها را بر مبنای شاخص‌ها تعریف نکرده‌اند. ما می‌دانیم که مشکلات جدی در برنامه هفتم وجود دارد؛ مثلا مباحث محیط‌زیست، بیابان‌زدایی و منابع طبیعی مهم هستند، اما مغفول مانده‌اند.»
سعیدی اظهار کرد: «در مجموع نقد‌های جدی به برنامه هفتم وجود دارد، اما امیدوارم همانطور که قالیباف تاکید کرد با یک اقدام کارشناسی همکاران ما در مجلس بتوانند خلأ‌ها و چالش‌ها را احصا کرده و اقدامات قانونی خوبی را تعریف کنند تا نگرانی‌هایی که در حوزه قانون برنامه هفتم وجود دارد کاهش یابد.»
او با تاکید بر اینکه سازمان برنامه و بودجه باید محوریت خود را در این حوزه داشته باشد، اظهار کرد: «وزارتخانه‌ها پیشنهادات خود را می‌دهند، ولی محوریت باید با این سازمان باشد. فکر می‌کنم این موضوع امسال هم رعایت شده است. در جریان نیستم که آیا محوریت لازم وجود ندارد یا خیر. وقتی درصد تحقق برنامه‌های قبلی ما ۲۵ درصد باشد، قاعدتا امروز باید راهکار‌های اجرایی شدن برنامه هفتم را از امروز مورد بحث قرار می‌دادیم و اهرم‌های نظارتی را فعال‌تر می‌کردیم، اما تا این لحظه چنین دغدغه‌ای را در دولت ندیده‌ام. در لایحه برنامه هفتم هم بسیاری از موارد آمال و آرزو‌های مدیران هستند که شاید اصلاً قابلیت اجرایی شدن نداشته باشند؛ بنابراین دغدغه درست است، اما این موضوع در رویکرد‌های دولت تاثیر نداشته است که امیدوارم بتوانیم در مجلس این موضوع را اصلاح کنیم.»
سعیدی همچنین درباره تاثیر نزدیک شدن به برنامه‌های انتخاباتی مجلس و بررسی برنامه هفتم نیز گفت: «یکی از آسیب‌های تاخیر در ارائه برنامه هفتم، همین موضوع است. اما نمایندگان بر مبنای سوگندی که یاد کردند تا ۷ خرداد ۱۴۰۳ که نماینده هستند باید مصلحت مردم برایشان مهمتر از قضاوت‌های مقطعی باشد. هرچند که این نگرانی وجود دارد، اما امیدوارم که موضوعات انتخاباتی و دغدغه‌های سال آخر باعث نشود که برنامه هفتم که عملا چشم‌انداز ۵ سال آینده کشور را ترسیم می‌کند تحت‌الشعاع این موضوع قرار گیرد.»
بسیاری از کارشناسان اقتصادی اعلام کردند که برنامه هفتم توسعه نیاز به اصلاحات بسیاری دارد. لطف‌الله سیاهکلی، عضو کمیسیون صنایع و معادن در پاسخ به این سوال که مجلس می‌تواند این اصلاحات را انجام دهد؟ تاکید کرد: «این برنامه هفتم توسعه است نه برنامه بودجه که مجلس نتواند در آن تغییر ایجاد کند. بودجه‌های سالانه شیوه اجرای دولت در سیاست‌های مالی و پولی و اداره کشور است و بودجه کشور را تنظیم می‌کند؛ بنابراین مجلس باید همکاری کند و آنچه دولت ارائه می‌کند تا بیشتر قابلیت اجرا داشته باشد. چون دولت می‌گوید که توانایی اجرایی این بودجه را دارد؛ بنابراین مجلس تقریباً ۱۰ درصد تغییر را در لایحه بودجه سالیانه اعمال می‌کند.»
او با اشاره به اینکه، اما در برنامه پنج‌ساله اینگونه نیست، افزود: «معیار برنامه ۵ ساله آسیب‌شناسی، نقاط قوت و ضعف، فرصت‌ها و تهدید‌ها و... است. همین که رئیس دولت درمورد این آسیب‌ها صحبت کرد، خوب است، چون این آسیب‌ها، ناترازی‌ها و مشکلات وجود دارد و این ناترازی‌ها در صندوق‌ها، انرژی، بانکی و حتی ناترازی در بودجه حل شود چراکه عامل افزایش نقدینگی و مشکلات اقتصادی است. مجلس هم براساس شناخت بر مسائل قانون‌نویسی می‌کند.
مجلس و دولت باید در بررسی برنامه هفتم توسعه همکاری کنند، چون تقابلی ندارند. اگر جایی مجلس به این نتیجه رسید که در این برنامه به موضوعی بی‌توجهی شده، دولت آن را می‌پذیرد. تا زمانی که برنامه‌محور نباشیم نمی‌توانیم آینده خوبی را رقم بزنیم. کشوری موفق است که وقایع، شرایط و... پیش‌بینی کند و براساس آن سناریونویسی کند. امروز دنیا از علم آینده‌پژوهی عبور کرده است. آینده‌پژوهی متعلق به ۵۰ سال پیش بود.
امروز آینده‌نگری و سناریونویسی جایگزین آن شده است. یعنی آینده را از امروز می‌نویسند و مشخص می‌شود که در آینده چه اتفاقی قرار است رخ دهد نه آنکه در آینده اتفاقات رخ دهد و دنبال راه‌حل برای آن باشند. باید اتفاق‌های خوب برنامه‌ریزی شود. اگر در برنامه هفتم توسعه سناریونویسی شده باشد، برنامه خوبی است.»
رئیس دولت در صحبت‌های خود گفت که برنامه‌های گذشته ۳۰ تا ۳۵ درصد محقق شده درحالی‌که کمیسیون اقتصادی مجلس اعلام کرده بود، ۲۵ درصد برنامه‌ها محقق شده است. این تفاوت آماری به چه دلیل است؟ چه تضمینی وجود دارد که برنامه هفتم توسعه تحقق یابد؟ سیاهکلی در پاسخ به این سوالات گفت: «واقعیت این است که در بسیاری از موارد مواضع کشور ما در تقابل با کشور‌های دیگر مانند غرب، آمریکا و اسرائیل است و تفکر ایران دارد به هژمونی تبدیل می‌شود و دنیا را به دو بلوک شرق و غرب یا کمونیستی و کاپیتالیستی تقسیم کردیم؛ بنابراین طبیعی است که این کشور‌ها برنامه‌ریزی کنند که بسیاری از برنامه‌های کشور به نتیجه نرسد.
اگر به اهداف‌مان برسیم تفکر ایران ساری و جاری می‌شود. پس بخشی از عدم اجرای برنامه‌ها به فعالیت دشمن برمی‌گردد و باید این خطر را جدی بگیریم. نکته دوم و مهم در محقق نشدن ۱۰۰ درصدی برنامه‌های گذشته، پیش‌بینی‌های اشتباه است. این برنامه‌ها تا ۳۰ درصد محقق شده است. در برنامه‌ها دقت لازم و کارشناسی مورد نیاز را به کار نبرده‌ایم و در بعضی از موارد هم سیاست‌زدگی وجود داشته و به دلیل تفکرات جناح‌های سیاسی، دقیق نبوده است. در برنامه‌ریزی نباید جناحی فکر کرد بلکه باید به منافع ملی و اهداف کشور توجه کرد.»
او با اشاره به دلیل دیگر ناکامی در تحقق برنامه‌های توسعه‌ای تاکید کرد: «بخشی از برنامه‌ها هم در اجرا و به دلیل وجود مدیران محقق نشده است. بزرگ‌ترین مصیبت در کشور ما عزل و نصب مدیرانی است که اصلا آشنایی با پست خود ندارند، فقط رانت هستند و خویشاوند. باید به شایسته‌سالاری توجه کنیم.
مدیریت خوب شامل سه بخش نخبگی، دانش و توان است. می‌گویند: «ما از نخبگان استفاده می‌کنیم.» نخبه‌ای که یک روز پشت میز ننشسته، قانون را نخوانده و با اقتضائات مدیریتی آشنا نیست، دلیل بر مدیریت نیست. یادمان می‌رود مدیر باید تجربه داشته باشد. مدیران سطوح بالاتر باید باتجربه‌تر باشند و هرچه از هرم مدیریت به سمت قاعده می‌آییم از تجربه کاسته و به میزان قدرت بدنی و جوانی افزوده می‌شود. گاهی اوقات علم را جایگزین تجربه می‌کنیم و یا بالعکس، بنابراین برنامه‌های توسعه‌ای دچار مشکل می‌شوند.»
سیاهکلی عدم همکاری بین دولت و مجلس را هم یکی از دلایل ناکامی برنامه‌های توسعه‌ای دانسته و گفت: «معیار بررسی برنامه‌ها تفکرات سیاسی و نگاه‌های حزبی و گروهکی نیست، بلکه باید منافع کشور و قابلیت اجرای برنامه براساس علم و تجربه باشد.
به نظر من کمیسیون اصل ۹۰ و مرکز پژوهش‌های مجلس باید آمار‌ها را بررسی کنند تا مشخص شود که واقعا برنامه ششم چقدر محقق شده است. اگر کاهلی و سستی در نرسیدن بخشی از برنامه توسعه به نتیجه دخیل بوده، مشخص شوند. در بسیاری از موضوعات این مورد وجود داشته و عامل نفوذی‌ها - دانسته یا ندانسته – باعث محقق نشدن بخشی از برنامه‌های توسعه‌ای شده است.»
احسان ارکانی، عضو کمیسیون برنامه و بودجه درباره تاخیر در ارسال برنامه هفتم توسعه و نزدیک شدن به انتخابات مجلس به هم‌میهن گفت: «این برنامه حدود دو سال با تاخیر به مجلس آمد. اما تقدیم مجلس شد. کمیسیون تلفیق آن، روز گذشته شکل گرفت و شروع به کار کرد. فکر می‌کنم در بازه زمانی حداکثر یک ماه یعنی اواخر تیرماه کمیسیون تلفیق برنامه هفتم را تقدیم صحن علنی مجلس می‌کند.
در صحن نیز در نهایت تا شهریورماه برنامه هفتم تصویب می‌شود؛ بنابراین از نظر اینکه مجلس برای بررسی برنامه وقت بگذارد، مشکلی نداشته و وقت کافی در این حوزه دارد. به‌هرحال فضای انتخابات از نیمه دوم سال شکل می‌گیرد که قطعا تا آن زمان موضوع تصویب برنامه هفتم به پایان می‌رسد.»
۸سفید زیبای وحشی که نگاه خیرهتان را جذب می‌کنند 
۶ فیلم فانتزی جدید برای علاقمندان به هری پاتر 
۱۰ کار سریع که پس از رفتن مهمانها باید انجام دهیم تا همه چیز مثل قبل شود 
بیوگرافی بازیگرانی که در مراسم جشنواره حافظ ۱۴۰۳ جایزه گرفتند 
چرا سشوار باد گرم نمیدهد؟ + راه‌های رفع مشکل 
طرز تهیه ۵ نوع غذای ساده و متفاوت با عدس + معرفی انواع عدس و کاربرد آن‌ها 
