قیمت خودرو در سراشیبی

«رکود معاملات» و «افت قیمت» متاثر از برخی مصوبات اخیر وزارت صمت و شورای رقابت، این روزها به دو کلیدواژه بازار خودرو تبدیل شده است. بلاتکلیفی قیمت محصولات مونتاژی، قوت گرفتن ورود کارکرده‌ها و همچنین دور دوم فروش خودرو در سامانه یکپارچه از جمله دلایل افت قیمت همراه با رکود معاملات عنوان می‌شود. بر این اساس همراه با کاهش قیمت، برخی مدعی خروج خودرو از لیست کالاهای سرمایه‌ای هستند، حال آنکه به نظر می‌رسد موضوعاتی همچون نرخ ارز، انتظارات تورمی و همچنین بدعهدی سیاستگذار در سامان‌دهی خودرو، باز هم خودرو را در مدار رشد قیمت قرار دهد.

نگاهی به بازار خودرو در سال جدید حاکی از افت قیمت در این بازار است. به گفته بسیاری از فعالان بازار در شرایط کنونی علاوه بر کاهش قیمت، رکود معاملات نیز بر بازار خودروی کشور سایه انداخته است.

برای بررسی بازار خودرو «دنیای اقتصاد» قیمت ۱۲ خودرو از شرکت‌های مختلف را زیر ذره‌بین قرار داده است. این ۱۲ خودروی مورد بررسی که شامل ۶ خودروی تولید داخل و ۶ خودروی مونتاژی است، به طور میانگین ۵/ ۱۶درصد از ۳۰ فروردین امسال تا روز گذشته کاهش قیمت را به خود دیده‌اند. بیشترین افت قیمت رخ‌داده بین این خودروهای مورد مربوط به محصولات موتناژی است. به طور کلی می‌توان چهار دلیل عمده برای رکود معاملات در بازار خودروی کشور را که منجر به کاهش قیمت شده برشمرد. اجرای مرحله دوم فروش یکپارچه خودرو یکی از این دلایل است. در واقع با توجه به اختلاف قیمت قابل‌توجه بین بازار و کارخانه، افراد ترجیح می‌دهند خودروی موردنیاز خود را از طریق فروش یکپارچه خریداری کنند.

گرچه ممکن است تحویل خودرو، مدت زمان زیادی طول بکشد اما اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار به میزانی است که صرف مدت‌زمان بیشتر برای دریافت خودرو، باز هم برای مشتریان صرفه اقتصادی دارد. اگر متقاضی خرید خودرو چندان بدشانسی نیاورد که موعد تحویل خودرو به سال آینده برسد، می‌تواند محصول مورد نظر خود را طی چند ماه با حدود نصف قیمت بازار خریداری کنند. بنابراین در دو مرحله فروش یکپارچه، بازار همراه با کاهش معاملات، افت قیمت را نیز تجربه کرده است. از طرف دیگر اخبار منتشره حاکی از آن است که موضوع واردات خودروهای دست‌دوم قوت گرفته است. علی جدی، عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس، روز سه‌شنبه به «دنیای اقتصاد» گفته بود که لایحه واردات خودروهای کارکرده تا دو هفته دیگر در صحن مجلس بررسی می‌شود و در صورتی که مجلس و هیات عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام موافقت کنند، دولت فرصت یک‌ماهه‌ای برای تدوین آیین‌نامه و سپس واردات این خودروها خواهد داشت.

بنابراین امکان دارد طی چند ماه آینده خودروهای دست‌دوم خارجی نیز راه خود را به بازار خودروی کشور باز کنند. متقاضیان خرید خودرو امیدوار هستند در صورت به نتیجه رسیدن این طرح بتوانند با قید بودجه‌ای که دارند، به جای خرید یک خودروی مونتاژی یا داخلی، یک خودروی خارجی دست‌دوم با کیفیت بیشتر را خریداری کنند. بنابراین این موضوع نیز می‌تواند از دلایلی باشد که روی کاهش قیمت خودرو و رکود معاملات در بازار خودرو موثر است. موضوع دیگری که بیشترین تاثیر را در کاهش قیمت خودروهای مونتاژی و حتی داخلی داشته، قیمت‌گذاری این محصولات توسط شورای رقابت است که بهای این خودروها را حتی نسبت به قیمت قبلی نمایندگی‌‌ها با کاهش قابل‌توجهی همراه کرده و اختلاف قیمت بین کارخانه و بازار را برای این دست از خودروها بیش از پیش تعمیق کرده است. بنابراین مشتریان ترجیح می‌دهند برای خرید این خودروها تا تعیین‌تکلیف نهایی اختلافات بین خودروسازان خصوصی و شورای رقابت صبر کنند.

دلیل آخری که برای کاهش قیمت خودرو و رکود در بازار خودرو می‌توان برشمرد، واردات خودروهای نو است که پس از کش‌و‌قوس‌های فراوان به نظر می‌رسد به مرحله عملیاتی نزدیک شده و حتی روز گذشته قیمت پایه چانگان نیز تعیین شد. بنابراین متقاضیان ترجیح می‌دهند تا ورود خودروهای خارجی و تاثیر آن بر بازار از خرید خودرو خودداری کنند.

خودرو کالای سرمایه‌ای یا مصرفی؟

همراه با افت قیمت خودرو از فروردین‌ماه سال جاری اظهار‌نظرهای زیادی مبنی بر خروج خودرو از کالای سرمایه‌ای و بازگشت به کالای مصرفی صورت گرفته است. در این زمینه روز گذشته نیز سعید موتمنی، رئیس اتحادیه نمایشگاه‌داران خودرو، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری ایرنا عنوان کرده بود یکی از دلایل بالا رفتن قیمت‌ها در سال‌های اخیر، تغییر ماهیت خودرو از یک کالای مصرفی به سرمایه‌ای بود و مدعی شده است که اکنون «به‌تدریج شاهد خروج خودروهای موجود در پارکینگ‌ها به سمت بازار و ریزش قیمت‌ها خواهیم بود، حتی اگر دلار بازار آزاد در همین محدوده باقی بماند.» اما باید دید آیا سراشیبی قیمت خودرو در بازار ماندگار خواهد بود و می‌توان این ادعا را پذیرفت که دیگر خودرو یک کالای سرمایه‌ای نیست؟ با تکیه بر سه دلیل عمده می‌توان گفت این ادعا در مورد خودرو درست نیست و همچنان بسیاری از افراد با انگیزه‌های سرمایه‌ای دست به خرید خودرو می‌زنند.

شاید مهم‌ترین دلیل این موضوع فاکتورهای اقتصاد کلان از جمله تورم و نرخ ارز است. با رشد روز افزون نرخ ارز افراد احساس می‌کنند که اگر سریع‌تر دست به خرید محصولاتی که بتواند ارزش پول آنها را حفظ کند، نزنند، سرمایه آنها روز به روز بی‌ارزش‌تر می‌شود. بدین ترتیب با سر به فلک کشیدن نرخ ملک، به نظر می‌رسد بسیاری از افراد سعی می‌کنند با خرید خودرو ارزش پول خود را حفظ کنند. از طرف دیگر با تورم انتظاری که در بازار خودرو موجود است، بسیاری تصور می‌کنند که اگر امروز دست به خرید خودرو نزنند، ممکن است در آینده بسیار نزدیک دیگر نتوانند خودرو بخرند یا باید به خودروهای رده‌پایین‌تر اکتفا کنند. بنابراین بسیاری با هدف خرید و فروش خودرو و کسب سود حاصل از افزایش قیمتی که به خاطر تورم رخ می‌دهد برای خرید خودرو اقدام می‌کنند.

از طرف دیگر به نظر می‌رسد بدعهدی سیاستگذار و متولی صنعت خودرو باعث شده افراد دیگر امیدی نداشته باشند که با تحقق برنامه‌های مدنظر سیاستگذار بازار وضعیت بهتری به خود گرفته و قیمت‌ها کاهش پیدا کند. تنها تفاوت ایجادشده در این مورد این است که اکنون افراد به جای خرید خودرو از بازار، محصول موردنظر خود را از سامانه یکپارچه خریداری می‌کنند به این امید که بتوانند در آینده آن را در بازار بفروشند. واقعیات موجود در دیگر بازارها نیز مبین همین موضوع است. پیش از این رئیس اتحادیه طلا و جواهر تهران اعلام کرده بود که افراد برای شرکت در مرحله دوم فروش خودرو دست به فروش طلاهای خود می‌زنند. همچنین یک نماینده مجلس نیز طی روزهای گذشته اعلام کرد افراد برای شرکت در این طرح سهام‌های خود را در بازار سرمایه می‌فروشند به طوری که موجب شوک به این بازار شده است. بنابراین نشانه‌ها حاکی از آن است که نه‌تنها سرمایه در حال خروج از بازار خودرو نیست بلکه به سمت آن روانه شده است.

ریزش بهاری قیمت

همان‌طور که اشاره شد «دنیای اقتصاد» برای بررسی بازار خودرو قیمت 12 محصول مختلف را در سه مقطع 30 فرودین، 20 اردیبهشت و 10 خرداد مورد بررسی قرار داده است. برای شروع به سراغ یکی از پرطرفدارترین خودروهای بازار برویم. پژو 206 تیپ 2 که 30 فروردین‌ماه به قیمت 605میلیون تومان خرید و فروش می‌شد، روز گذشته 520 میلیون تومان قیمت‌گذاری شده بود، بهای این خودرو در 20 اردیبهشت‌ماه 545میلیون تومان بود. بنابراین از ابتدای فرودین تاکنون نرخ این خودرو 14درصد کاهش داشته است. پژو پارس LX نیز با 11درصد در این مدت از 730میلیون تومان به 645میلیون تومان رسید. شاهین محصول گروه خودروسازی سایپا نیز که 30 فروردین‌ماه 695میلیون تومان قیمت داشت و 20 اردیبهشت‌ماه بهای آن به 590میلیون تومان رسیده بود، روز گذشته 570میلیون تومان قیمت‌گذاری شد.

سری هم به خودروهای مونتاژی بزنیم که این روزها قیمت آنها با حاشیه‌های زیادی همراه بود. در میان این خودروها فونیکس تیگو 8 با 21درصد کاهش قیمت از سه‌میلیارد و 200میلیون تومان به دومیلیارد و 510میلیون تومان رسید. بهای این خودرو بیستم اردیبهشت‌ماه دومیلیارد و 800‌میلیون تومان بود. همچنین فیدلیتی هفت‌نفره نیز کاهش قیمت مشابهی داشته است؛ این خودرو که روز پایانی فروردین‌ماه دومیلیارد و 350میلیون تومان قیمت داشت، 20 اردیبهشت به دو‌میلیارد و 150میلیون تومان رسیده و روز گذشته نیز رکورد یک‌میلیارد و 850میلیون تومانی را ثبت کرد تا در 40 روز گذشته قیمت آن با 21درصد کاهش همراه باشد.