پرونده سریال «پایتخت» را مختومه بدانیم؟

در هر تلویزیونی در دنیا اگر ظرفیتی مانند سریال «پایتخت» شکل بگیرد که در مناسبتی مانند نوروز بتواند این تعداد مخاطب را پای گیرنده‌ها بنشاند، به بهترین نحو از آن استفاده می‌شود. اصلا رسانه‌های دنیا کلی خرج می‌کنند تا بتوانند به تولیداتی در این سطح محبوبیت در بین مخاطبانشان برسند و از این طریق بتوانند پیام‌های مد نظرشان را به بهترین و حرفه ای‌ترین شکل ممکن انتقال دهند؛ اما تلویزیون ما از این ظرفیت چگونه بهره گرفت؟

به گزارش ایسنا، «پایتخت» را که یادتان نرفته است؛ همان سریالی که سال‌ها سر سفره‌های هفت‌سین بود و دیگر یکی از اعضای بسیاری از خانواده‌های ایرانی شده بود. این مجموعه تلویزیونی سال‌ها با همکاری مستمر سیروس مقدم (کارگردان)، خشایار الوند (نویسنده) و محسن تنابنده (طراح و بازیگر) ساخته و پخش شد و پس از پایان شش فصل، ادامه آن مسکوت ماند و حالا به نظر می‌رسد دیگر به فراموشی سپرده شده است.

آنچه در زیر می‌خوانید گزارشی از فراز و نشیب‌های یکی از سریال‌های محبوب مردم در دهه ۹۰ است که همچنان تکرار قسمت‌های چندبار پخش شده آن بیننده دارد و شخصیت‌های آن برای بسیاری از مخاطبان زنده هستند؛ سریالی که با سکوت طولانی مدت سازندگان و مسوولان تلویزیون، گویا باید پرونده اش را مختومه بدانیم.

بینندگان ثابت «پایتخت» هنوز هم در بزنگاه‌ها سراغ تکیه‌کلام‌های نقی معمولی و ارسطو را می‌گیرند، در ذهن تصور می‌کنند که اگر آن‌ها الان بودند چه می‌کردند و در واقعیت، دلیل ادامه پیدا نکردن این پروژه را جویا می‌شوند.

علیرضا خمسه، محسن تنابنده، احمد مهران‌فر، ریما رامین‌فر، نسرین نصرتی، مهران احمدی، هدایت هاشمی، هومن حاجی‌عبداللهی، محمدرضا علیمردانی و سارا و نیکا فرقانی اصل از جمله بازیگرانی هستند که در این سال‌ها مقابل دوربین «پایتخت» خوش درخشیدند.

اغلب این چهره‌ها در شش دوره تولید و پخش سریال «پایتخت»، اولویت اصلی را بر حضور در این مجموعه گذاشتند و در صورت تداخل کاری، دیگر پیشنهاد‌های سینمایی و تلویزیونی را رد کردند تا «پایتخت» شان را به ثمر برسانند.

سیروس مقدم کارگردان پُرکار تلویزیون که پیش از سریال پایتخت، مجموعه‌هایی نظیر زیر هشت، چاردیواری، روز حسرت، اغما، نرگس، پلیس جوان، دریایی‌ها، رستگاران و ... را از او دیده بودیم، سال‌ها در کنار این پروژه ایستاد. او کارگردانی شش فصل از مجموعه «پایتخت» را طی حدود ۱۰ سال برای تلویزیون انجام داد و البته در خلال آن کار‌های دیگری، چون مدینه، تا ثریا، میکائیل و بچه‌های نسبتا بد را هم برای تلویزیون ساخت.

او بعد از فصل ششم پایتخت و حاشیه‌هایی که به همراه داشت، کم کم از تلویزیون فاصله گرفت و به سمت شبکه نمایش خانگی رفت. سریال «خواب‌زده» به نویسندگی سعید نعمت الله و تهیه کنندگی الهام غفوری مجموعه‌ای بود که سیروس مقدم سال ۹۸ بلافاصله بعد از ساخت «پایتخت ۶» مشغول کارگردانی‌اش شد و پس از آن در سال ۱۴۰۰ سریالی دیگر با عنوان «جزیره» را برای شبکه نمایش خانگی ساخت که نیمه‌کاره رها شد و انتقاد‌های بسیاری را به همراه داشت.

در حقیقت هیچکدام از سریال‌های مقدم در شبکه نمایش خانگی نتوانستند موفقیت مجموعه‌های این کارگردان در تلویزیون را تکرار کنند.

خشایار الوند نیز یکی دیگر افراد تاثیرگذار پروژه «پایتخت» بود که در گروه نویسندگان با محسن تنابنده همکاری داشت. فصل اول، سوم و چهارم «پایتخت» به قلم الوند از مجموعه‌های موفق چند دهه اخیر صداوسیما بود. او فصل پنج را هم از اواسط همراهی کرد، اما این فصل به دلیل شعارزدگی در طرح برخی موضوعات، آنطور که باید به مذاق بیننده خوش نیامد.

در حقیقت مجموعه «پایتخت» در دو فصل آخر، وارد روندی نزولی به لحاظ جذب و رضایتمندی مخاطب شد که این امر بی‌شک تا حدودی به نبود خشایار الوند به عنوان یکی از نویسندگان به‌نام و خوش فکر تلویزیون برمی‌گشت. خشایار الوند اسفند ۹۷ بر اثر ایست قلبی درگذشت.

فصل اول «پایتخت» به تهیه‌کنندگی الهام غفوری در نوروز ۹۰ از شبکه یک سیما پخش شد. اولین سری با استقبال زیادی مواجه شد و به سبب تازگی و جذابیت‌هایی که شکل زندگی ساده‌زیست کاراکترهایش داشت، استارت ادامه‌دار بودنش خورد.

«پایتخت ۲» با یک سال وقفه برای نوروز ۹۲ تلویزیون انتخاب و پخش شد. فصل سوم این مجموعه هم بلافاصله نوروز ۹۳ به روی آنتن رفت. از فصل سوم به بعد بود که گویی مخاطبان عادت کرده بودند هر سال نوروز را با پایتختی‌ها بگذراند، اما فصل چهارم این سریال با فاصله دو ساله برای رمضان ۹۴ آماده پخش شد.

درباره دلایل این غیبت شایعات فراوانی به میان آمد که یکی از آن‌ها اختلافاتی عنوان شد که می‌گفتند میان گروه تولید و نویسندگان کار وجود دارد.

الهام غفوری، تهیه کننده سریال «پایتخت» که حالا مدتی است برخلاف رویه معمولش حتی جواب خبرنگار‌ها را هم نمی‌دهد، آن سال درباره ساخته نشدن «پایتخت ۴» برای ایام نوروز، گفته بود: در حقیقت این تصمیم ما نبود که سریال ساخته نشود.

چند اتفاق دست به دست هم داد تا نوروز امسال این سریال را نداشته باشیم؛ تغییر مدیران تلویزیون و مصادف‌شدن نوروز با ایام فاطمیه که طبعا نمی‌توانستیم سریالی صرفا طنز بسازیم دلایلی بود که باعث شد ما هم از ساخت سریال قطع امید کنیم.»

با این تصمیم مقدم و غفوری مشغول ساخت سریال «میکائیل» شدند و محسن تنابنده هم سرگرم ساخت فیلم سینمایی‌اش شد.

با بازگشت «پایتخت ۴» در ایام رمضان و رفتن بازیگری، چون مهران احمدی، داستان از فضای نوروزی دور شد و به سمت حال و هوای این مناسبت رفت. با این حال آمدن چهره ای، چون محمدرضا علیمردانی در نقش بائو و کشاندن داستان به موضوعاتی، چون انتخابات شورای شهر و ... باعث شد که پایتخت ضمن حفظ ریتم همیشگی اش، همچنان بیننده تلویزیونی را جذب کند.

سری پنجم این مجموعه، اما در نوروز ۹۷ با حاشیه‌های دیگری همراه شد. سپردن سریال به موسسه‌ای مانند اوج و طرح موضوعاتی که کمی از فضای پایتخت دور بود و بردن فضای سریال به محیطی غیرمرسوم از آنچه بیینده پیشتر شاهد بود، باعث شد که این مجموعه در قسمت‌هایی نتواند مخاطب همیشگی اش را راضی نگه دارد و از طرفی برخی صحنه‌ها با حذفیاتی از سوی صداوسیما همراه شد. با این همه «پایتخت ۵» هم به عنوان بهترین مجموعه تلویزیونی نوروزی (از نگاه مردم) در نظرسنجی صدا و سیما انتخاب شد.

نمایی از دو قسمت انتهایی پایتخت ۶ 

فصل ششم، اما با یک سال وقفه، در شرایطی ساخته شد که عوامل «پایتخت» از حضور خشایار الوند بی بهره بودند و از طرفی مشکلات ویروس کرونا به تدریج گسترده‌تر می‌شد. محسن تنابنده نویسندگی را به دست گرفت و مهران احمدی را پس از غیبت، برای چند قسمت باز گرداندند.

«پایتخت ۶» را شاید بتوان پرحاشیه‌ترین فصل این مجموعه نامید. از سانسور گاه و بیگاه صحنه‌های تولیدشده گرفته تا حجم بالای تبلیغات به هنگام پخش و البته در شرایطی که گروه سازنده همچنان مشغول آماده سازی قسمت‌های آخر سریال بودند با ورود کرونا شرایط دشوارتر هم شد و پروژه را تحت تاثیر خود قرار داد.

به نحوی که سازندگان مجبور شدند فصل ششم را نیمه کاره رها کنند و وعده ساخت را پس از فروکش کردن کرونا بدهند. از طرفی تغییر ناگهانی لحن «پایتخت» و شخصیت‌ها و نداشتن قصه‌ای محکم، موجب واکنش مخاطبان و کارشناسان شد.

با این همه وعده ساخت دو قسمت پایانی «پایتخت ۶»، در نوروز عملی شد و قسمت‌های انتهایی این فصل، متاثر از فضای کرونا، برای بینندگان تولید و پخش شد.

با فروکش کردن کرونا زمزمه‌هایی از ادامه «پایتخت» و ساخت فصل هفتم شنیده می‌شد که این بار در همان بدو امر با حواشی متعددی همراه شد. انتشار مطالبی درباره دستمزد نجومی محسن تنابنده بزرگترین حاشیه این سریال بود.

از طرفی سارا و نیکا فرقانی اصل، دو بازیگر نوجوان سریال که از کودکی با پروژه پایتخت همراه بودند، پس از پایان فصل آخر به دلیل انتشار عکس‌هایی در فضای مجازی با حاشیه مواجه شدند و به رغم حمایت برخی بازیگران از این دو نوجوان، شنیده‌ها حاکی از این بود اگر قرار است پایتخت ادامه پیدا کند، سارا و نیکا نباید حضور نداشته باشند.

در نهایت هم در پی انتشار خبر‌ها و ادعاهایی، چون دستمزد ۵ میلیاردی محسن تنابنده برای ساخت فصل جدید از سریال «پایتخت» و نقد‌هایی که در فضای رسانه‌ای و مجازی به دنبال داشت، آذر ماه ۹۹ تنابنده با انتشار متنی اعلام کرد که ادامه‌ی «پایتخت» را نمی‌سازد و این پایان ماجرا برای سریالی بود که حدود یک دهه عنوان محبوب‌ترین مجموعه تلویزیونی را در بین مخاطبان یدک می‌کشید.

از آن زمان تاکنون خبری از ساخت «پایتخت» نه از سوی سازندگان سریال مطرح شده است و نه مسوولان صداوسیما نسبت به این مساله تمایل نشان داده اند.

پیگیری‌ها در این خصوص هم هر بار بی نتیجه مانده است. عوامل سریال پایتخت گویی به شکل هماهنگ تصمیم بر سکوت و بعضا پاسخ ندادن به تلفن‌های همراهشان گرفته اند تا بیشتر از این دچار حواشی نشوند و تلویزیون هم ترجیح داده است حداقل فعلا پرونده پایتخت را تمام شده بداند.