مخزن موزه ملی ایران به مرقد امام‌ خمینی منتقل می‌شود؟

حرف‌وحدیث‌های انتقال ٢ تا ٣‌هزار شیء مخزن موزه ملی ایران به زیرزمین مرقد امام خمینی (ره) جنجال‌هایی به پا کرده است. در حالی که مدیرکل ‏موزه‌ها و اموال منقول تاریخی وزارت میراث فرهنگی این موضوع را تکذیب می‌کند و ‏می‌گوید: «ما فقط بهره‌برداری از یک فضای ٢٥‌هزار متری را در شهر آفتاب پیشنهاد کرده‌ایم که ممکن است ‏موزه یا نمایشگاه شود و هنوز موافقت نکرده‌اند.»

شهروند در ادامه می‌نویسد: پیشنهاد استفاده از این فضا در جلسه‌ای که ١١روز پیش ‏بدون حضور خبرنگاران برگزار شد از سوی علی‌اصغر مونسان اعلام شده و از دو روز پیش شایعاتی درباره ‏بودجه ٢٥٠ میلیاردتومانی برای ساخت شعبه دوم موزه ملی ایران در مرقد امام خمینی (ره) دهان به دهان می‌چرخد. ‏با وجود حساسیت موضوع هنوز جزئیات این ماجرا روشن نیست، اما مدیرکل امور موزه‌ها از راه‌اندازی شعبه دوم موزه ملی در شهر آفتاب دفاع ‏کرده است.

‏عصر یکشنبه خبرگزاری صدای میراث در گزارشی خبر داد که۴۰‌هزار متر مربع فضا در زیرزمین صحن مرقد ‏امام خمینی (ره) برای استقرار موزه و فروشگاه دائمی صنایع‌دستی برای وزارت میراث‌فرهنگی در نظر گرفته ‏شده و این فضا نیازمند تکمیل است و ساخت‌وساز آن به‌طور کامل انجام نشده. براساس این گزارش تولیت ‏حرم امام خمینی (ره) در تلاش است تا آرامگاه بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران را تبدیل به مقصد ‏گردشگری کند و به نظر می‌رسد دیدار سیدحسن خمینی با وزیر میراث فرهنگی نیز با همین هدف صورت ‏گرفته است.

از سوی دیگر گفته شده که وزیر میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی توانسته رئیس ‏سازمان برنامه و بودجه کشور را قانع کند تا بودجه‌ای برای راه‌اندازی موزه شماره دو مرقد امام خمینی‏‏ (ره) دریافت کند و آن را به وزارت میراث فرهنگی تخصیص دهد تا زیرزمین صحن امام خمینی (ره) تبدیل به ‏شعبه دوم موزه ملی ایران شود. همچنین وزارت میراث فرهنگی قصد نمایش آثار حاصل از تمامی کاوش‌های ‏باستان‌شناسی را در مناطق مختلف کشور در دوران پس از انقلاب دارد و قرار است آثار دوره پارینه سنگی تا ‏دوره قاجار که در کاوش‌های باستان‌شناسی کشور به دست آمده است به زیرزمین صحن مرقد امام خمینی‏‏ (ره) منتقل و در آنجا به نمایش گذاشته شود. ‏

قرار نیست مخزن موزه به شهر آفتاب برود

در حالی که گفته می‌شود محمدحسن طالبیان، معاون میراث فرهنگی کشور در این نشست از امکان انتقال ٢ ‏تا ٣‌هزار اثر از ٤٠٠‌هزار اثر موجود در مخزن موزه ملی ایران به مرقد امام خمینی (ره) گفته است، اما محمدرضا ‏کارگر، مدیرکل موزه‌ها و اموال منقول تاریخی وزارت میراث این موضوع را رد می‌کند و می‌گوید: «این موضوع را تکذیب می‌کنیم. اصلا چنین چیزی مطرح نبوده است.»

او توضیح می‌دهد: «آنجا ‏مکانی است که پیشنهاد کرده‌ایم بررسی و امکان‌سنجی شود تا بدانیم چگونه می‌توان به‌عنوان یک مکان ‏فرهنگی از آن بهره‌برداری کرد. فعلا قرار است گزینه‌های مختلف بررسی شود و باید دید ‏با توجه به فضا و مکان این گزینه‌ها چنین کاری امکان‌پذیر است یا خیر. ممکن است از این مکان به‌عنوان ‏یک فضای موزه‌ای یا نمایشگاهی استفاده شود، اما فعلا فقط یک فضای خالی است که باید برای آن برنامه‌ریزی و طرح روی آن پیاده شود، ساختمان‌سازی صورت بگیرد و تجهیزات بیاید.»

او می‌گوید پیشنهاد پذیرفته ‏نشده و در صورت پذیرش هم این پروژه‌ای چند ساله خواهد بود که «اگر قبول شد اعتبارش تأمین می‌شود و ‏بعد اقدام و اجرا صورت می‌گیرد و کار‌های حقوقی انجام می‌شود.».

اما با وجود این گفته‌ها، کارگر به میراث آریا ‏هم گفته که این فضا برای ایجاد مخزن امن پیشنهاد شده است، هرچند قرار نیست مخزن موزه ملی و اشیای ‏آن به این مکان منتقل شود: «در همه جای دنیا علاوه بر مخازن اصلی موزه‌ها، مخازن امن دیگری در مواقع ‏اضطراری مانند جنگ، سیل، زلزله و... برای انتقال آثار و حفاظت از آن‌ها در نظر می‌گیرند. یکی از مکان‌هایی ‏که می‌توان به‌عنوان مخزن امن در شرایط اضطراری به دلیل ساختار ساختمانی استانداردی که دارد از آن ‏استفاده کرد، فضایی بالغ بر ٢٥‌هزار متر مربع است که در شهر آفتاب قرار دارد‎. ‎‏»

از نگاه این مقام وزارت ‏میراث فرهنگی، «چناچه در آینده شرایطی به‌وجود آید تا از شهرآفتاب به‌عنوان مقصد گردشگری استفاده ‏شود، می‌توان در کنار ایجاد مخزن امن، نمایشگاه‌های مختلف فرهنگی برگزار کرد‎. ‎‏» با این همه روشن نیست ‏‏ «آینده» دقیقا اشاره به چه زمانی دارد: «زمان آن به موضوعات مختلفی در کشور بستگی دارد. خود شهر ‏آفتاب هم منطقه‌ای درحال پیشرفت است که نمایشگاه بین‌المللی در آن ساخته شده و دانشگاه‌ها در آن ‏شعبه دارد، اما همه‌چیز به سیاست‌های آینده بستگی دارد.»

کارگر با این توضیحات می‌گوید: «هنوز طرحی ‏آماده نشده که هزینه‌ای داشته باشد و این اصلا کاری به موزه ملی ندارد. اگر پیشنهادات ما پذیرفته شود، ‏باید این مکان به میراث فرهنکی واگذار شود و بودجه آن با سازمان برنامه و بودجه است.» ‏

با این همه یک کارشناس موزه‌داری که نمی‌خواهد نامش عنوان شود می‌گوید، به نظر ‏می‌رسد داستان از اساس به اشتباه خبری شده است: «به نظر می‌رسد قصه دیگری است و ربط مستقیمی به ‏موزه ملی ندارد. در کنار بخش فرهنگی حرم که موزه، مرکز اسناد و کتابخانه حرم قرار گرفته، فضایی بوده که ‏در این دیدار درباره استفاده از آن صحبت شده که مثلا می‌شود از آن استفاده فرهنگی کرد و میراث هم ‏پیشنهاد کرده که فضا را در اختیار بگیرد و می‌تواند کاربری‌های مختلفی داشته باشد؛ ازجمله اینکه، چون در ‏تهران مخزن امن نداریم، این مکان می‌تواند به مخزن امن موزه‌های تهران در شرایط بحرانی تبدیل شود. از ‏آنجا که یکی از موزه‌ها باید مدیریت این مکان را به عهده بگیرد، موزه ملی ایران پیشنهاد شده است.»

او ادامه ‏می‌دهد: «حالا هم نه به بار است، نه به دار. هنوز کسی بودجه‌ای نداشته که به موزه‌های امروزی‌مان برسد. ‏صحبت از اعداد بزرگی است و یک دهم این بودجه اگر بود، پروژه استانداردسازی موزه ایران باستان را انجام ‏می‌دادند.» ‏

ساختمان وزارت امور خارجه چه شد؟

صحبت از راه‌اندازی یک موزه جدید درحالی است که هنوز ساختمان‌های میدان مشق از وزارت امور خارجه ‏برای استفاده موزه‌ای پس گرفته نشده است. مدیرکل امور موزه‌ها هم می‌گوید باوجود تهیه طرح هنوز اقدام ‏عملی برای این کار انجام نشده است.

او توضیح می‌دهد: «درباره میدان مشق مصوبه‌ای بوده است که براساس ‏آن باید بررسی می‌شد که چطور می‌توانیم این بافت تاریخی تهران را به فضای فرهنگی تبدیل کنیم. طرح در ‏همان زمان تهیه شد؛ بخشی از ساختمان‌های این میدان وابسته به دولت‌اند، بخشی مالکیت شخصی و ‏خصوصی دارند و بخشی مکان‌های عمومی‌اند. درحال حاضر هم تلاش کرده‌اند که ساختمان‌های دولتی به ‏موزه تبدیل شوند؛ مثل وزارت فناوری و ارتباطات که ساختمانش را به موزه تبدیل کرده‌اند، زندان قدیم که موزه ‏عبرت شده و بانک‌های ملی و سپه و تجارت. وزارت امور خارجه هم موزه‌ای ایجاد کرده و آستان قدس هم ‏موزه ملک را دارد. موزه‌های مختلفی در این محدوده شکل گرفته، اما درباره بازپس‌گیری هنوز اقدام عملی و ‏تفاهم‌نامه‌ای صورت نگرفته است.» ‏