سید محمد خاتمی تمدن اسلامی را مدیون ایران و مصر دانست و عاطفه اسلامی را یکی از ویژگی های مشترک ایران و مصر خواند.
رئیس جمهور سابق ایران پیش از ظهر امروز در نخستین همایش "گفتگوهای ایران و عرب، نگاه مصری نگاه ایرانی" به بیان دیدگاه های خود در خصوص لزوم آغاز گفتگوهای فرهنگی میان اندیشمندان ایرانی و مصری پرداخت.
وی گفت: «با وجود آنکه از لحاظ جغرافیایی، مصر و ایران دو قطعه جدا از زمین هستند اما همواره در سرنوشت تاریخی خود همراه و همدل و هم اندیش بوده اند. مصر و ایران صاحب تمدن های دیرینه و کهن هستند و صاحب اثر گذارترین تمدن ها هم هستند.»
خاتمی با بیان اینکه ایران و مصر در برابر وجه استعماری تمدن غرب عکس العمل های مشابهی نشان داده اند، افزود: «اسلام در جان و روح ایرانیان و مصریان، ظرفیتی یافته است که در بستر آن تمدن اسلامی ایجاد شده است.»
خاتمی گفت: «تمدن اسلامی مدیون ایران و مصر است و عاطفه اسلامی یکی از ویژگی های مشترک ایران و مصر می باشد.»
وی توضیح داد: «محبت به اهل بیت باعث شده است که برداشت این دو ملت از اسلام ، عارفانه تر، لطیف تر، دورتر از قشری گرایی و ظاهر پرستی باشد.»
خاتمی افزود: «ملت های ایران و مصر همواره خواهان استقلال، حاکمیت بر سرنوشت خود و تامین منافع خویش با دست خویش بوده اند.»
وی با تاکید بر اینکه رویکرد اصلاحی اصلی ترین و کارسازترین حرکتی بوده است که تاکنون در جوامع اسلامی صورت گرفته است گفت: «این جریان باید ادامه پیدا کند و در 100 سال اخیر جریان اصلاحی که با نام های احیاگری یا اصلاح دینی مطرح شده است، منشا تحولات و پیشرفت های زیادی بوده است.»
خاتمی درک مشترک ایرانیان و مصریان از خطر صهیونیسم را ویژگی مشترک ایران و مصر توصیف کرد و گفت: «آشتی ناپذیری با مفهوم صهیونیسم همواره در میان دو ملت به وضوح به چشم می آید.»
وی گفت: «برای پیشرفت، راهی جز پذیرش دموکراسی و مردم سالاری به عنوان پر فایده ترین و کم هزینه ترین شیوه نظم اجتماعی نداریم.»
خاتمی افزود: «امروز نیازمند ارائه گفتمانی از اسلام هستیم که مورد نیاز زمانه ماست. امروز امت اسلامی از دو تهدید اسلام هراسی از یک طرف و اسلام متحجر و واپس گرا و ظاهر پرست و از سوی دیگر در معرض تهدید قرار گرفته است.»
وی با اشاره به اینکه هویت ما باید در برابر دستاوردهای تمدن بشری منعطف باشد، اظهار امیدواری کرد این نشست مقدمه باز شدن باب تفاهم میان همه جوامع اسلامی به خصوص ایران و مصر باشد.
